YAPAY ZEKA VE HUKUK: TÜRK CEZA KANUNU KAPSAMINDA SORUMLULUK VE MEVZUATLAR

Yapay Zeka ve Hukuk: Türk Ceza Kanunu’ndaki Hükümler ve İlgili Mevzuatlar

Yapay Zeka (YZ) teknolojilerinin hızla gelişmesi, hukuk dünyasında yeni soruları ve düzenlemeleri beraberinde getirmiştir. Bu teknolojilerin hukuki çerçevede nasıl ele alınacağı, sorumlulukların nasıl belirleneceği ve olası suçların nasıl değerlendirileceği önemli bir tartışma konusudur. Türk Ceza Kanunu (TCK) bu bağlamda belirli düzenlemeler içermekte ve çeşitli mevzuatlarla( TMK, TBK, TKHK, KVKK, TTK, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, Elektronik Haberleşme Kanunu, Elektronik İmza Kanunu, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu vb.) birlikte YZ’nin hukuk dünyasında yerini belirlemektedir.

Yapay Zeka ve Hukuki Sorumluluk

YZ sistemlerinin kullanımıyla ilgili en önemli sorulardan biri, bu sistemlerin sebep olduğu zararlardan kimin sorumlu olacağıdır. YZ, özerk kararlar alabilen ve kendi başına hareket edebilen bir teknoloji olduğundan, bu durum sorumluluğun belirlenmesini zorlaştırmaktadır. TCK, doğrudan YZ’den kaynaklanan suçlara yönelik özel bir düzenleme içermemekle birlikte, genel hükümler ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde değerlendirmeler yapılmaktadır.

Türk Ceza Kanunu’ndaki Hükümler

1. TCK Madde 22: Kusurluluk TCK’nın 22. maddesi, bir suçun işlenmesinde kastın, taksirle veya ihmal suretiyle işlenip işlenmediğini belirler. YZ sistemlerinin neden olduğu zararlar, çoğu zaman taksir veya ihmal suretiyle işlenen suçlar kategorisine girebilir. Örneğin, bir YZ sisteminin hatalı kararları sonucu ortaya çıkan bir zarar, bu sistemi geliştiren veya kullanan kişinin ihmaline dayandırılabilir.
2. TCK Madde 53: Bilişim Suçları TCK’nın 53. maddesi, bilişim sistemlerine yönelik suçları düzenler. YZ sistemlerinin kötüye kullanımı sonucu bilişim suçları işlenebilir. Bu bağlamda, YZ yazılımlarının izinsiz erişimi veya kullanımı, verilerin manipülasyonu gibi durumlar bilişim suçları kapsamında değerlendirilecektir.
3. TCK Madde 135 ve 136: Kişisel Verilerin Korunması Kişisel verilerin korunması, YZ uygulamalarında büyük önem taşır. TCK’nın 135. ve 136. maddeleri, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak kaydedilmesi ve kullanılması ile ilgili cezai düzenlemeler getirir. YZ sistemlerinin veri toplama ve işleme süreçlerinde bu hükümlere uyulması zorunludur.
4. TCK Madde 151: Mala Zarar Verme YZ sistemlerinin fiziksel cihazlarla entegre çalıştığı durumlarda, bu sistemlerin neden olduğu fiziksel hasarlar mala zarar verme suçu kapsamında değerlendirilebilir. Örneğin, bir YZ robotunun yanlış çalışması sonucu ortaya çıkan maddi zararlar, TCK madde 151’e göre suç sayılabilir.

İlgili Mevzuatlar

1. 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) KVKK, YZ teknolojilerinin kişisel veri işlemesi ile ilgili önemli düzenlemeler içerir. YZ uygulamalarının, kişisel verilerin korunması konusundaki yükümlülükleri ve bireylerin hakları bu kanun çerçevesinde belirlenmiştir.
2. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu YZ tarafından üretilen eserlerin fikri mülkiyet hakları, bu kanun kapsamında değerlendirilir. YZ’nin yaratıcılığını kullanarak ürettiği eserlerin sahipliği ve telif hakları bu kanunla düzenlenir.
3. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun YZ’nin e-ticaret alanında kullanımı, bu kanun çerçevesinde düzenlenir. YZ’nin ticari faaliyetlerde kullanımı, tüketici haklarının korunması ve ticari işlemlerin güvenliği gibi konularda bu kanuna tabidir.

Yapay Zeka ve Gelecekteki Hukuki Düzenlemeler

YZ teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte hukuki düzenlemelerin de bu gelişmelere ayak uydurması gerekmektedir. Türkiye’de, Avrupa Birliği’nin YZ düzenlemeleri ve diğer uluslararası normlar dikkate alınarak yeni hukuki düzenlemelerin yapılması beklenmektedir. Bu düzenlemeler, YZ’nin etik kullanımı, sorumlulukların belirlenmesi ve kişisel verilerin korunması gibi konularda detaylı hükümler içerecektir.

Yapay Zeka Sistemlerinin Kullanım Alanları ve Hukuki Sorunlar

1. Sağlık Sektörü YZ, sağlık sektöründe teşhis ve tedavi süreçlerinde kullanılmaktadır. Ancak, yanlış teşhis veya tedaviye bağlı zararlar hukuki sorumluluk doğurabilir. TCK madde 22 kapsamında, hatalı teşhis veya tedaviye neden olan YZ sistemlerinin geliştirilmesi veya kullanılması durumunda sorumluluk belirlenebilir.
2. Otonom Araçlar Otonom araçlar, trafik kazalarına neden olabilecek potansiyele sahiptir. Bu durumda, YZ sisteminin hatalı kararları sonucu meydana gelen kazalar, TCK madde 85 (taksirle öldürme) ve madde 89 (taksirle yaralama) kapsamında değerlendirilebilir.
3. Finans Sektörü YZ, finansal kararların otomasyonu için kullanılmaktadır. Hatalı yatırım kararları veya mali kayıplar, TCK madde 157 (dolandırıcılık) ve madde 158 (nitelikli dolandırıcılık) kapsamında incelenebilir.

Uluslararası Düzenlemeler ve Yapay Zeka

YZ teknolojilerinin uluslararası alanda da düzenlenmesi gerekmektedir. Avrupa Birliği, YZ’nin etik kullanımı ve güvenliği konusunda çeşitli yönergeler ve yasalar çıkarmıştır. Türkiye’nin de bu yönergeleri dikkate alarak ulusal mevzuatını güncellemesi önemlidir. Avrupa Birliği’nin YZ yasası, yüksek riskli YZ sistemlerinin kullanımını sıkı bir denetime tabi tutmayı amaçlamaktadır.

Etik ve Yapay Zeka

YZ’nin hukuki düzenlemelerinin yanı sıra etik kuralların da belirlenmesi gerekmektedir. YZ’nin karar alma süreçlerinde adalet, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerinin uygulanması önemlidir. Bu bağlamda, YZ geliştiren ve kullanan kişilerin etik kurallara uygun hareket etmeleri sağlanmalıdır. Bu bağlamda robot anayasası bile öngörülmüştür. Bilimkurgu yazarı Isaac Asimov tarafından ”Ben Robot” isimli kitabında üç anayasa maddesi düzenlemiştir;

1- Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.

2- Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.

3- Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumakla mükelleftir.

Sonuç

YZ ve hukuk ilişkisi, teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte daha da karmaşık hale gelmektedir. TCK ve ilgili mevzuatlar, YZ’nin hukuki çerçevesini belirlemek için önemli düzenlemeler içermektedir. Ancak, YZ’nin doğası gereği öngörülemezliği ve özerkliği, hukuki düzenlemelerde yeni yaklaşımları ve düzenlemeleri gerektirmektedir. Gelecekte, YZ’nin sorumluluklarının daha net bir şekilde belirlenmesi ve hukuki çerçevenin genişletilmesi, bu teknolojinin güvenli ve etik bir şekilde kullanılmasını sağlayacaktır. YZ’nin hukuki düzenlemeleri, teknolojinin gelişimiyle birlikte sürekli olarak güncellenmeli ve toplumun ihtiyaçlarına uygun hale getirilmelidir. Özellikle ilkokullarımızdan itibaren yapay zeka kullanımı öğretilmeye başlanmalıdır.

Hukuk Öğrencisi Stajyeri

Osman Recep Gülşen