Yalan Yere Sosyal Medyada Paylaşım Yapmak Suç mudur? | TCK, 5651 ve Yargıtay Kararları
Sosyal medya, günümüzde bilgiye erişimin ve fikir paylaşımının en kolay yolu haline gelmiştir. Ancak bu özgürlüğün beraberinde ciddi sorumluluklar da getirdiği unutulmamalıdır. Özellikle yalan, yanıltıcı veya iftira niteliğindeki sosyal medya paylaşımları bireylerin şeref ve haysiyetini zedeleyebildiği gibi, toplumsal düzeni ve kamu güvenini de tehdit edebilmektedir. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu (TCK), 5651 sayılı İnternet Kanunu, Basın Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde bu tür eylemler cezai yaptırımlara bağlanmıştır.
Bu makalede “Yalan yere sosyal medyada paylaşım yapmak suç mudur?” sorusu; hakaret, iftira, halkı yanıltıcı bilgiyi yayma, kamu barışını bozma, kişisel verilerin korunması ve Yargıtay kararları ışığında ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
1. Sosyal Medyada Yalan Paylaşım Kavramı
Yalan paylaşım, gerçeğe aykırı bilgi veya haberin sosyal medya üzerinden yayılmasıdır. Bu eylem farklı biçimlerde ortaya çıkabilir:
-
Bir kişi hakkında asılsız iddialar ortaya atmak (örneğin “X kişisi hırsızlık yaptı”).
-
Kamuoyunu yanlış yönlendiren sahte haberler paylaşmak (örneğin “Deprem oldu” diyerek panik yaratmak).
-
Manipülatif içerikler üretmek (örneğin sahte diploma, sahte banka dekontu paylaşmak).
-
İftira ve hakaret içeren yazılar veya görseller yayımlamak.
2. Hukuki Çerçeve
2.1. TCK m.125 – Hakaret
Bir kişinin şeref ve saygınlığını rencide edecek yalan nitelikli ifadeler paylaşmak hakaret suçunu oluşturur.
-
Ceza: 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
-
Alenen (sosyal medya üzerinden) yapılırsa ceza 1/6 oranında artırılır.
2.2. TCK m.267 – İftira
Bir kimseye işlemediği bir suçu isnat etmek, sosyal medya üzerinden yapılırsa iftira suçudur.
-
Ceza: 1 yıldan 4 yıla kadar hapis.
-
Resmi mercilerin harekete geçmesine sebep olursa ceza daha da artar.
2.3. TCK m.217/A – Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma
2022’de eklenen bu maddeye göre, gerçeğe aykırı bilgi yayıp kamu barışını bozmaya elverişli paylaşım yapan kişi suç işlemiş olur.
-
Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.
-
Özellikle “sahte kriz, afet veya olağanüstü durum haberleri” bu kapsamda değerlendirilir.
2.4. TCK m.218 – Kamu Barışını Bozma
Halk arasında korku ve panik yaratacak yalan haberler paylaşmak bu madde kapsamında da cezalandırılabilir.
2.5. 5651 Sayılı Kanun
İnternet ortamındaki yalan içerikler hakkında:
-
İçerik kaldırma
-
Erişim engelleme
kararları verilebilir.
3. Yargıtay Kararları
-
Yargıtay 18. CD, 2018/910 E., 2018/1234 K.
Sosyal medyada bir kişiye “rüşvetçi” diyen sanığın eylemi hakaret kabul edilmiştir. -
Yargıtay 12. CD, 2017/8145 E., 2019/4678 K.
Gerçeğe aykırı iddia ile kişiyi suçlayan paylaşım, iftira suçu olarak değerlendirilmiştir. -
Yargıtay 8. CD, 2020/5621 E., 2021/1432 K.
Sosyal medya üzerinden “deprem oldu, herkes kaçsın” şeklinde yalan paylaşım yapan kişinin eylemi halkı yanıltıcı bilgi yayma kapsamında cezalandırılmıştır.
4. Yalan Paylaşımların Mağdurlara Etkisi
-
Kişilik haklarının zedelenmesi
-
İtibar kaybı
-
Psikolojik zararlar
-
İş ve özel hayatta olumsuz etkiler
-
Tazminat davaları (manevi tazminat talepleri)
5. Yalan Paylaşımın Toplumsal Zararları
-
Toplumsal panik ve kaos yaratır.
-
Ekonomik düzeni bozabilir (örneğin “banka battı” yalanı).
-
Kamu kurumlarına olan güveni zedeler.
-
Demokrasi ve ifade özgürlüğünü istismar eder.
6. Mağdurlar Ne Yapabilir?
-
Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmak.
-
Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurarak içerik kaldırma ve erişim engeli talep etmek.
-
Manevi tazminat davası açmak.
-
KVKK kapsamında kişisel verilerin ihlali varsa Kuruma başvurmak.
7. Uluslararası Hukuk ve Avrupa’daki Uygulamalar
-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), ifade özgürlüğü ile kişilik hakları arasında denge arar.
-
Yalan ve manipülatif içerikler Avrupa ülkelerinde de “ifade özgürlüğü” kapsamında korunmaz.
-
Almanya ve Fransa’da “fake news” yasaları vardır ve ciddi para cezaları uygulanır.
8. Sonuç
Yalan yere sosyal medyada paylaşım yapmak, masum bir davranış gibi görünse de Türk Ceza Kanunu ve ilgili mevzuata göre çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
-
Hakaret, iftira, kişisel verilerin ihlali, halkı yanıltıcı bilgi yayma suçları söz konusu olabilir.
-
Hem hapis cezaları hem de idari yaptırımlar uygulanabilir.
-
Ayrıca mağdurlar, manevi tazminat davaları açarak zararlarını talep edebilir.
Dolayısıyla sosyal medyada paylaşım yaparken “ifade özgürlüğü” sınırlarının başkasının şeref ve itibarına, kamu barışına ve doğruluk ilkesine zarar vermemesi gerektiği unutulmamalıdır.
Yargıtay Kararı Örneği
Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2017/8145 E., 2019/4678 K.
Olay:
Sanık, sosyal medya hesabı üzerinden mağdura yönelik olarak “devlet ihalesinde yolsuzluk yaptı, halkı dolandırıyor” şeklinde asılsız paylaşımlar yapmıştır. Paylaşım çok sayıda kişi tarafından görülmüş ve mağdurun itibarına ciddi zarar vermiştir.
Yerel Mahkeme:
Sanık hakkında “iftira” ve “hakaret” suçlarından mahkûmiyet kararı verilmiştir.
Sanığın Savunması:
Sanık, söz konusu iddiaların haber niteliğinde olduğunu, düşünce özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini savunmuştur.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi:
-
Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımda, mağdura işlemediği bir suç atfedilmiştir.
-
Bu durum TCK m.267’de düzenlenen iftira suçunu oluşturur.
-
Ayrıca kullanılan ifadeler mağdurun onur ve saygınlığını zedelediğinden, hakaret suçu da oluşmuştur.
-
Sanığın “haber verme” veya “eleştiri” sınırlarını aştığı, ifade özgürlüğünün bu durumda koruma sağlamayacağı belirtilmiştir.
Karar:
Yerel mahkemenin mahkûmiyet kararı onandı. Sanık hakkında hapis cezası kesinleşti.
Sonuç
Yargıtay, sosyal medyada gerçeğe aykırı şekilde bir kişiye suç isnat etmenin:
-
Hem iftira (TCK m.267),
-
Hem de hakaret (TCK m.125)
suçlarını oluşturduğunu açıkça kabul etmiştir.
Yargıtay Kararı Örneği
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2020/5621 E., 2021/1432 K.
Olay:
Sanık, sosyal medya hesabında “şehir merkezinde büyük deprem oldu, çok sayıda bina yıkıldı” şeklinde gerçeğe aykırı bir paylaşım yapmıştır. Oysa ki olay yerinde deprem meydana gelmemiştir. Paylaşım kısa sürede yayılmış, vatandaşlar arasında panik ve korkuya sebep olmuştur.
Yerel Mahkeme:
Sanık hakkında TCK m.217/A uyarınca “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçundan mahkûmiyet kararı verilmiştir.
Sanığın Savunması:
Sanık, paylaşımı bir haber sitesinde gördüğünü ve gerçek zannederek paylaştığını, kastının olmadığını belirtmiştir.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi:
-
Paylaşımın gerçeğe aykırı olduğu sabittir.
-
Sosyal medyada yapılan bu paylaşım, halk arasında panik ve endişe yaratmıştır.
-
Kast unsurunun bulunup bulunmadığı tartışılmış, ancak sanığın teyit etmeden paylaşım yapmasının en azından olası kastı oluşturduğu belirtilmiştir.
Karar:
Sanık hakkında verilen 1 yıl 8 ay hapis cezası Yargıtay tarafından onandı.
Sonuç
Bu karar, yalan haber – halkı yanıltıcı bilgi yayma suçunun sosyal medya üzerinden nasıl işlendiğini net biçimde ortaya koymaktadır.
-
Gerçek dışı paylaşım,
-
Toplumda panik yaratmaya elverişliyse,
fail hakkında TCK m.217/A uyarınca 1 – 3 yıl arası hapis cezası gündeme gelir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN
About Post Author
