Uyuşturucu veye Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (TCK 188), maddeyi imal, ithal edenleri, bir yerden bir yere nakledenleri, satanları, satmak için bulunduranları şiddetle cezalandırmayı amaçlamaktadır. Burada korunan menfaat toplumun sağlığı ve huzuru ile toplumu oluşturan bireylerin sağlıklı bir yaşam sürme haklarıdır. Bu suç tipinin işlenmesinde ticari kazanç elde etmek amacı olduğu göz önünde bulundurulduğunda failin kastının olması gerektiği açıktır ve Ceza Kanunu bu suçu ağır bir şekilde cezalandırmaktadır. Buna karşılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişiler, bedensel olarak bu tür maddeleri kullanıma yatkın, iradi olarak  güçsüz ve zayıf, hasta bireyler olarak görülmüş ve bu kişiler için ıslah yöntemleri ve tedavi ilk ve asıl amaç olarak kabul edilmiş ve cezalandırılmaları hususunda daha ılımlı bir tutum benimsenmiştir .

Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali ve ticareti ve buna bağlı olarak kullanımı toplumsal çapta ve ciddi bir sorun teşkil etmektedir. Bu nedenle, gerek eski gerekse yeni Türk ceza kanunlarında önemle yer verilmiştir.

• Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, bu maddelerin imali, ithali, ihracı, nakledilmesi, sevk edilmesi, depolanması, ticaret yapma gayesi ile satın alınması ve satışa çıkarılması fiilleriyle işlenebilen seçimlik hareketli bir suçtur.
• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK 188 ).

Yukarıda yer verilen, söz konusu maddenin birinci fıkrasında suç tipi, uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihracının yapılması olarak tanımlanmıştır. Bu uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin neler olduğu hususunda bir tanımlamaya yer verilmemiş veya bu maddeler teker teker sayılmamıştır. Bu sayede uyuşturucu veya uyarıcı maddeler ve bunlarla aynı etkiyi yaratabilecek diğer ilaç ve kimyasalların tümünün bu maddenin ve yaptırımların kapsamına girmesi olanaklı kılınmıştır. Bu fiillerin gerçekleştirilmesinde güdülen amaç maddi kazanç elde etmektir. Ancak her zaman bu kazancın ne kadar olduğu belirlenememekte ya da belirlenebilse dahi müsaderesi mümkün olmamaktadır. Maddede hapis cezasının yanı sıra adli para cezasına da hükmedilmiş olmasının sebebi budur.

• Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir (TCK 188/2).

TCK 188/2’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçu ile alakalı olarak milletlerarası ceza hukuku alanındaki bir kurala yer verilmiştir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracının diğer ülke açısından ithal anlamına gelmesi nedeniyle bu ülkede yapılan yargılama süreci sonunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı Türkiye’ de bu maddelerin ihracı sebebiyle yapılacak olan yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçları açısından non bis in idem( aynı fiilden dolayı iki kez yargılama olmaz) ilkesine milletlerarası ceza hukuku alanında bir istisna getirilmiştir. Bu şekilde bir başka ülkenin bu maddelerin ithali sebebiyle yaptığı yargılama süreci ve bir cezaya hükmolunması, bu maddelerin ihracı suçunun Türkiye’de yargılanmasına engel oluşturmamaktadır. Ancak diğer ülkede hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı Türkiye’deki yargılamada hükmolunan cezadan mahsup edilir.

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(1) (3) (6) (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz (TCK 188/3 ).

Maddenin 3. fıkrasında yer verilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak  ülke içinde satışı, satışa arz edilmesi, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması ile bu maddelerin satışı, bulundurulması ve kabul edilmesi fiilleri 1.ve 2. fıkralarda belirtilen suçlardan ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır. Burada da yapılan fiiller bir ticari kazanç elde etmek amacıyla gerçekleştirildiğinden hapis cezası yanı sıra adli para cezasına yer verilmiştir. Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin verildiği veya satıldığı şahsın çocuk olmuş olması durumu bu suçun nitelikli halini oluşturmaktadır ve bu maddeleri veren veya satan kişiye verilecek olan ceza on beş yıldan az olamaz.

• Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması (a),
• Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır (b).

TCK 188/4 ‘ün birinci (a)  bendinde söz konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması nitelikli hali yer almaktadır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin sayılanlar olması halinde verilecek cezanın yarı oranında artırılmasına hükmolunur.

TCK 188/4, ikinci (b) bendinde ise üçüncü fıkrada yer verilmiş olan fiillerin nitelikli halleri belirtilmiştir. Söz konusu fiillerin bentte belirtilen umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi durumda da verilecek ceza yarı oranında artırılır.

• Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır (Değişik: 18/6/2014 – 6545/ 66 md).

Maddenin 5 .fıkrasında suç teşkil eden fiilleri işleyen fail sayısına göre cezada uygulanacak artış miktarlarına yer verilmiştir. Buna göre, faillerin üç veya daha fazla kişi olması ve beraber hareket etmeleri halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun, suç işlemek için kurulmuş bir örgüt tarafından işlenmesi halinde ise cezanın bir katı oranında artırılması öngörülmüştür.Bu durumda, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan ayrı olarak, suç işlemek amacı ile örgüt kurmaktan, bu örgüte üye olmaktan ve örgütü yönetmekten dolayı ayrı bir cezaya hükmolunması gerekmektedir.

• Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (TCK 188/6- Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/22 md.) Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.

TCK 188/6, suçun bir nitelikli halini oluşturur. Yukarıda verilen koşulların gerçekleşmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında indirilebilecektir.

• Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK 188/7).(1) (4) (7)

Yukarıda yer verilmiş olan TCK 188/7 kapsamında, uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddelerin ülkeye ithali, imali, satışı, satın alınması, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması ve ihracı fiilleri yukarıda bahsedilen fıkralardaki suçlardan ayrı bir suç olarak kabul edilmiştir. Bu fiilleri gerçekleştirilen kişi hakkında hapis cezasına ek olarak adli para cezası hükmolunur.

• Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır (TCK 188/8).

Maddenin son fıkrasında uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin üretimi, etkileri hakkında ve söz konusu bu maddelerin veya bu maddelerle benzer etkiler yaratabilecek ilaç ve kimyasalların kullanımı hakkında yetki ve bilgi ve erişime sahibi olabilecek kişiler açısından nitelikli hallere yer verilmiştir. Maddenin 8. Fıkrasında belirtilen bu kişilerin suç tipini oluşturan filleri işlemesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için büromuzun alanında deneyimli avukatlarından danışmanlık hizmeti sağlayabilirsiniz.

Hüsna Çiftçi