TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI

Trafik kazaları, bireylerin yaşamını etkileyen ve hukuki sonuçlar doğuran olaylardır. Bu kazaların ardından ortaya çıkan tazminat davaları, mağdurların maddi ve manevi zararlarının giderilmesi amacıyla açılmaktadır. Ancak, bu davaların belirli bir süre içinde açılması gerekmektedir. İşte bu süreye “zamanaşımı” denir. Zamanaşımı süresi dolduğunda, mağdurun dava açma hakkı ortadan kalkar.

ZAMANAŞIMI

Zamanaşımı, belirli bir sürenin geçmesiyle birlikte, bir hakkın ileri sürülememesi veya bir borcun talep edilememesi durumunu ifade eder. Hukuki sistemlerde zamanaşımı kuralları, adaletin sağlanması, hukuki güvenliğin korunması ve tarafların belirsizliklerden kaçınması amacıyla uygulanır. Bu kurallar, hem ceza hukuku hem de medeni hukuk alanında önemli bir yere sahiptir.

Türk Hukukunda Trafik Kazalarında Zamanaşımı

Türk hukukunda, trafik kazalarından doğan tazminat davalarındaki zamanaşımı süreleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ile düzenlenmiştir: “Trafik kazalarından kaynaklanan maddi ve manevi zararların tazmininde dava açmak için yasada öngörülen süre mağdurun uğradığı zararı ve failini öğrendiği tarihten itibaren 2 yıldır.”

6098 syl TBK m.72

C. Zamanaşımı
I. Kural
MADDE 72- Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın
geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir
zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.

6102 syl TTK m.1420

12. Zamanaşımı
MADDE 1420- (1) Sigorta sözleşmesinden doğan bütün istemler, alacağın muaccel
olduğu tarihten başlayarak iki yıl ve 1482 nci madde hükmü saklı kalmak üzere, sigorta
tazminatına ve sigorta bedeline ilişkin istemler her hâlde rizikonun gerçekleştiği tarihten
itibaren altı yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
(2) Diğer kanunlardaki hükümler saklıdır.

Trafik kazası ile sonuçlanan haksız fiil, aynı zamanda ceza kanunlarına göre suç teşkil ediyorsa ve bu suç için ceza kanununda daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüş ise tazminat davası açma süresi de ceza kanunlarında düzenlenmiş olan daha uzun zamanaşımı süresine uzar.

Zamanaşımı:
Madde 109 – Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin
talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl
ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir
zaman aşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre, maddi tazminat talepleri için de geçerlidir.
Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur.
Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır.
Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları,
kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri
günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur.

Ölümlü Kazalarda Zamanaşımı

Cezai Zamanaşımı 

Trafik kazası aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve ceza davası açılmışsa, ceza davasındaki zamanaşımı süreleri de tazminat davalarını etkileyebilir. Ceza zamanaşımı süreleri daha uzun olabilmekte ve ceza davasının sonuçlanması, tazminat davasının da zamanaşımı süresini etkileyebilmektedir.

 Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 66’ya göre, ölüme sebebiyet veren suçlarda ceza zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu süre, suçun işlendiği tarihten itibaren başlar. Ceza zamanaşımı süresi dolmadan açılan bir ceza davası, tazminat taleplerine de etki eder.

Zamanaşımı sürelerinin dolması, mağdurların dava açma hakkını ortadan kaldırır ve hukuki süreçlerin etkinliğini sağlar. Bu nedenle, ölümlü trafik kazalarında mağdur yakınlarının hak kaybına uğramamaları için zamanaşımı sürelerini dikkate almaları ve hukuki danışmanlık hizmeti almaları önerilir.

Yaralamalı Kaza

Genel Zamanaşımı Süresi: TBK madde 146’ya göre, tazminat taleplerinde genel zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu süre, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren başlar.

TBK madde 72’ye göre, zarar ve tazminat yükümlüsünün öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl içinde dava açılması gerekmektedir. Ancak, her halükarda kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açılmalıdır. Yaralamalı kazalarda, mağdurun zararını ve sorumluyu öğrendiği tarih genellikle kaza tarihine yakın bir tarihtir.

Ceza Zamanaşımı: Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 66’ya göre, yaralamaya sebebiyet veren suçlarda ceza zamanaşımı süresi, suçun niteliğine göre değişir. Basit yaralama suçlarında ceza zamanaşımı süresi 8 yıl, ağır yaralama suçlarında ise 15 yıldır. Bu süreler, suçun işlendiği tarihten itibaren başlar. Ceza zamanaşımı süresi dolmadan açılan bir ceza davası, tazminat taleplerine de etki eder.

Değer Kaybı – Maddi Hasar Zamanaşımı

Doğrudan doğruya talep ve dava hakkı:
Madde 97 – (Değişik: 14/4/2016-6704/5 md.)

Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava
yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta
kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak
cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde,
zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.

Husumet- Trafik Kazaları Sonucu Ortaya Çıkan Maddi ve Manevi Zararların Tazmini için Dava Açabilecek Olanlar:

I. Zarar Gören Araç Sahipleri

Bir trafik kazası sonucu araçta meydana gelen maddi zararlar için dava açabilecek ilk grup, zarar gören araç sahipleridir. Araç sahibi, aracında meydana gelen hasarların tamiri için gerekli masrafları ve araçta meydana gelen değer kaybını talep edebilir.

• Maddi Hasar Tazminatı: Araçta meydana gelen fiziksel hasarların tamiri için yapılan masraflar talep edilebilir.
• Değer Kaybı Tazminatı: Kazadan sonra onarılmış olsa bile, aracın piyasa değerinde meydana gelen düşüş için talep edilen tazminattır.

II. Yaralanan veya Ölen Kişilerin Yakınları

Trafik kazası sonucu yaralanan veya ölen kişilerin kendileri veya yakınları da tazminat davası açma hakkına sahiptir.

• Yaralanan Kişiler: Kazada yaralanan kişiler, tedavi masrafları, iş gücü kaybı ve diğer maddi zararlar için tazminat talep edebilirler. Ayrıca, yaşanan acı ve ıstırap nedeniyle manevi tazminat da talep edebilirler.
• Ölen Kişilerin Yakınları: Kazada hayatını kaybeden kişinin yakınları, cenaze masrafları, destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat talep edebilirler.

III. İşverenler

Trafik kazası sonucu işçisinin yaralanması veya ölmesi durumunda işverenler de belirli durumlarda tazminat talep edebilirler. İşverenler, işçisinin iş göremezlik süresince ödenen ücretler veya iş gücü kaybı nedeniyle uğradıkları zararlar için tazminat talep edebilirler.

IV. Sigorta Şirketleri

Sigorta şirketleri, sigortalılarına yaptıkları ödemeleri geri almak amacıyla kazaya sebebiyet veren kişilere karşı rücu davası açabilirler. Bu davalar, sigorta şirketinin sigortalısına ödediği tazminatın geri alınması amacıyla açılır.

V. Araç Kiralama Şirketleri

Kiralık araçların kazaya karışması durumunda, araç kiralama şirketleri de maddi zararlar için dava açabilirler. Bu zararlar, araçtaki hasarların tamiri ve değer kaybı tazminatını kapsayabilir.

VI. Husumet

Husumet, davanın taraflarını ifade eder ve tazminat davalarında husumet ehliyeti, davayı kimin açabileceği ve kime karşı açılabileceği konusunda önemlidir. Trafik kazalarından doğan maddi ve manevi tazminat davalarında, aşağıdaki kişiler husumet ehliyetine sahiptir:

• Davacı Taraf: Trafik kazasında zarar gören veya zarar görenin yakını olan kişiler. Bu kişiler, doğrudan zarar görenler, ölenin mirasçıları ve zarar görenin destekten yoksun kalan yakınları olabilir.
• Davalı Taraf: Kazaya sebebiyet veren sürücü, araç sahibi, işveren ve ilgili sigorta şirketleri. Ayrıca, kazaya karışan diğer araç sürücüleri ve sahipleri de davalı olarak gösterilebilir.

Hukuki Süreç ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Trafik kazaları sonucu maddi ve manevi tazminat davaları açılırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar bulunmaktadır:

I. Zamanaşımı Süreleri: Tazminat taleplerinde zamanaşımı süreleri göz önünde bulundurulmalıdır. Maddi hasar ve manevi tazminat talepleri için TBK ve KTK’da belirtilen süreler içinde dava açılmalıdır.

II. Delillerin Toplanması: Kaza sonrası delillerin toplanması önemlidir. Polis raporları, tanık ifadeleri, fotoğraflar ve diğer belgeler dava sürecinde önemli rol oynar.

III. Uzman Görüşleri: Bilirkişi raporları ve uzman görüşleri, araçtaki hasarın ve değer kaybının belirlenmesinde ve tazminat miktarının hesaplanmasında kullanılabilir.

IV. Sigorta Şirketine Başvuru: Kazadan sonra sigorta şirketine başvuru yapılmalı ve gerekli belgeler sunulmalıdır. Sigorta şirketinin ödeme yapmaması durumunda dava açılabilir.

V. Hukuki Danışmanlık: Trafik kazaları sonucu açılacak tazminat davalarında hukuki danışmanlık almak, davanın doğru bir şekilde yürütülmesini sağlar ve mağdurun haklarını korur.

 

Hukuk Stajyer Öğrencisi

Behiye Zeynep Öztürk