TRAFİK KAZALARINDA RÜCUEN TAZMİNAT

Trafik kazaları, birçok farklı hukuki sorumluluğu ve tazminat taleplerini beraberinde getirir. Bu kapsamda, rücuen tazminat davaları, sigorta şirketlerinin ve kazaya karışan tarafların karşı karşıya kaldığı önemli hukuki süreçlerden biridir. Rücuen tazminat, bir kişinin ödediği tazminat miktarını, gerçek sorumlu veya sorumlulardan geri talep etmesi anlamına gelir. Trafik kazalarında bu tür tazminat davaları, sigorta hukuku ve genel tazminat hukuku kuralları çerçevesinde değerlendirilir.

Rücuen Tazminatın Hukuki Dayanağı

Rücuen tazminat talepleri, Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Karayolları Trafik Kanunu (KTK) hükümlerine dayanır. Bu kanunlarda, zararın gerçek sorumlularından tahsil edilmesine yönelik düzenlemeler bulunmaktadır.

Rücuen Tazminatın Hukuki Dayanağı

Rücuen tazminat talepleri, Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Karayolları Trafik Kanunu (KTK) hükümlerine dayanır. Bu kanunlarda, zararın gerçek sorumlularından tahsil edilmesine yönelik düzenlemeler bulunmaktadır.

1. Türk Borçlar Kanunu (TBK):
   • Madde 49: “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiil ile başkasına zarar veren kişi, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”
   • Madde 51: “Zarar görenin, zararı azaltmak veya gidermek için aldığı tedbirlerin giderleri, zarar veren tarafından karşılanır.”
2. Karayolları Trafik Kanunu (KTK):
   • Madde 85: “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.”
   • Madde 91: “Sigortacının tazminat yükümlülüğü, işletenin tazminat yükümlülüğü ile sınırlıdır. Ancak sigortacı, işletenin kusuruyla sebep olduğu zararları tazmin ettikten sonra, kusurlu işletene rücu edebilir.”

Rücuen Tazminatın Uygulama Alanları

• Sigorta Şirketlerinin Rücu Hakkı: Zorunlu trafik sigortası kapsamında, sigorta şirketi kazazedenin zararlarını karşıladıktan sonra, kazaya kusuruyla sebebiyet veren sürücüye veya işletene rücu edebilir. Bu durum, sigorta şirketlerinin zararlarını gerçek sorumlulardan tahsil etme hakkını korur.
• Araç Sahiplerinin ve İşletenlerin Rücu Hakkı: Araç sahipleri veya işletenler, kendi araçlarının sürücüsünün kusuru nedeniyle üçüncü kişilere ödedikleri tazminatları, kusurlu sürücüden talep edebilirler.

 

Yargıtay İçtihatları

• Yargıtay 17. Hukuk Dairesi Kararı: “Sigorta şirketinin, kazazedenin zararını karşıladıktan sonra, kazaya kusuruyla sebep olan sürücüye veya işletene rücu etme hakkı vardır. Bu hak, sigorta şirketinin ödediği tazminat miktarı ile sınırlıdır.”
• Yargıtay 4. Hukuk Dairesi Kararı: “Araç sahibi veya işleten, kendi aracı ile kusurlu olarak kazaya sebebiyet veren sürücüye ödediği tazminatı rücu edebilir. Bu durumda, rücu davasında kusurun tespiti ve ödemenin miktarı dikkate alınarak karar verilir.”
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı: “Sigorta şirketinin rücu hakkı, sadece poliçe kapsamında ödediği tazminatlar için geçerlidir. Sigorta poliçesinin kapsamı dışında kalan zararlar için rücu hakkı söz konusu olamaz.”

 

Trafik kazalarında rücuen tazminat davaları, sigorta şirketlerinin ve araç sahiplerinin zararlarını gerçek sorumlulardan tahsil etmelerine olanak tanıyan önemli bir hukuki mekanizmadır. Bu tür davalarda, kanun maddeleri ve Yargıtay içtihatları ışığında hareket edilmesi, hukuki süreçlerin doğru ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlar. Rücuen tazminat taleplerinin doğru bir şekilde yönetilmesi, tarafların haklarının korunması ve hukuki güvenliğin sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, trafik kazalarına karışan tüm tarafların, rücuen tazminat davaları hakkında bilgi sahibi olmaları ve hukuki süreçleri titizlikle takip etmeleri gerekmektedir.

 

 

Rücuen Tazminat Davalarında Delil ve İspat

Rücuen tazminat davalarında delil ve ispat yükümlülüğü büyük önem taşır. Bu tür davalarda, rücu talebinde bulunan taraf, ödediği tazminatın gerekçesini ve miktarını, ayrıca rücu edilen tarafın kusurunu ispatlamakla yükümlüdür.

1. Kazanın Oluş Şekli: Trafik kazasının nasıl meydana geldiği, kimin kusurlu olduğu, olay yeri incelemeleri, tanık ifadeleri ve bilirkişi raporları ile ispatlanır.
2. Tazminat Miktarı: Ödenen tazminat miktarının belgelerle (mahkeme kararı, sigorta ödeme belgeleri vb.) kanıtlanması gerekir.
3. Kusur Tespiti: Kusurun tespiti, bilirkişi raporları ve mahkeme kararları ile belirlenir. Bu bağlamda, kazaya karışan tarafların kusur oranları detaylı bir şekilde incelenir.

Rücuen Tazminatın Hesaplanması

Rücuen tazminatın hesaplanmasında, ödemenin miktarı ve zarar gören tarafın uğradığı zararlar dikkate alınır. Sigorta şirketleri ve araç sahipleri, sadece kendi ödedikleri tazminat miktarını rücu edebilirler. Bu hesaplama yapılırken, sigorta poliçesi limitleri ve mahkeme kararları göz önünde bulundurulur.

Sigorta Poliçesi Limitleri: Sigorta şirketleri, poliçede belirtilen limitler dahilinde tazminat öderler. Rücu talebinde de bu limitler dikkate alınır. Örneğin, zorunlu trafik sigortası poliçesinde belirlenen tazminat limiti aşılmışsa, aşan kısım için sigorta şirketi rücu edemez.

Mahkeme Kararları: Mahkeme tarafından hükmedilen tazminat miktarı, rücu talebinin dayanağını oluşturur. Mahkeme kararında belirlenen tazminat tutarı, rücu edilecek miktarın hesaplanmasında esas alınır.

 

17. Hukuk Dairesi         2016/19536 E.  ,  2019/8782 K.

 

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki rücuen tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
– K A R A R –
Davacı vekili, müvekkili sigorta şirketinin trafik sigortacısı olduğu davalıya ait aracın üçüncü şahıs tarafından ehliyetsiz kullanımı neticesi meydana gelen trafik kazasında davacıya başvuru üzerine zarar gören … mirasçılarına destekten yoksun kalma tazminatı ödendiğini, vaki ödeme poliçe teminatı dışında olduğundan davalıdan rücuen tahsili için yapılan takibe ilişkin harca esas değeri 25.293,50 TL olarak belirterek davalının haksız itirazının iptalini, takibin devamını ve %20’den az olmamak üzere icra inkar tazminatı ile sorumlu tutulmasını talep etmiştir.
Davalı vekili; yetkiye ve zamanaşımına yönelik itirazda bulunarak, müvekkilin kötü niyeti bulunmadığından bu hususun davacı tarafça ispatının gerektiğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece, iddia, savunma ve toplanan delillere göre; davanın kabulü ile davalının İstanbul 33. İcra Dairesinin 2012/28144 sayılı dosyasına yapmış olduğu itirazın iptaline, davalı aleyhine takip konusu asıl alacağın %20’si oranında icra inkar tazminatına hükmedilmesine karar verilmiş; hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde, dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre davalı vekilinin aşağıdaki (2) ve (3) nolu bentler dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava, dava dışı 3. kişiye ödeme yapan trafik sigortacısının ödediği bedelin, KTK’nun 95. maddesi ile ZMSS poliçesi ve ZMSS Genel Şartları gereği davalı sigortalıdan rücuen tahsili istemine ilişkindir.
Davacı sigortacı, ZMSS poliçesi ile sigortaladığı aracın ehliyetsiz sürücü tarafından sevk ve idare edilirken kazaya sebep olduğu gerekçesiyle, davalı sigortalısına karşı rücuen tazminat istemiyle dava açılmıştır. Mahkemece, davacının rücusuna gerekçe gösterdiği trafik kazasına ilişkin olarak düzenlenen kaza tespit tutanağına göre, kazada dava dışı araç sürücüsünün kusur oranı belirlenmeden, eksik inceleme ile davacı talebinin kabulüne hükmedildiği görülmektedir. Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz.
KTK’nun 95. maddesinde “Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran haller zarar görene karşı ileri sürülemez. Ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin kanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği oranda sigorta ettirene başvurabilir” hükmüne yer verilmiştir. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları B.4.b maddesinde ise; tazminatı gerektiren olayın, aracın Karayolları Trafik Kanunu hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan kimseler tarafından sevkedilmesi sonucunda meydana gelmesi halinde, sigortacının işletene kusur oranında rücu edebileceği belirtilmiştir.
Anılan bu düzenlemelere göre; davalı sigortalıya ait araç sürücüsünün kazadaki kusuru oranında davacının rücu hakkının doğacağı da gözetilerek; davaya konu trafik kazasında kaza anında aracı kullanan sürücünün ehliyet durumunun araştırılması, konusunda uzman makina mühendisi bilirkişiden kazanın oluşumunda davalı sürücüsünün kusur oranının ne olduğu konusunda ayrıntılı, gerekçeli ve denetime elverişli bilirkişi raporu alındıktan sonra, aktüer bilirkişiden rücuya konu alacak yönünden ayrıntılı, gerekçeli
ve denetime elverişli hesap raporu alınarak hasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile hüküm tesisi doğru görülmemiştir.
3-Kabule göre ise; davacı tarafından talep edilen tazminat miktarı likit (muayyen, belirli) olmayıp gerçek zarar miktarının tespiti yargılama yapılmasını, bilirkişi incelemesi yaptırılmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, davacı tarafın şartları oluşmayan icra inkar tazminatı talebinin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu gibi davalı aleyhinde icra inkar tazminatına karar verilmesi de doğru değildir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) ve (3) nolu bentlerde açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine 01/10/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Hukuk Stajyer Öğrenci

Behiye Zeynep Öztürk