TCK Madde 252: Rüşvet Suçu Nedir? Unsurları, Cezaları ve Yargıtay Kararları

Rüşvet suçu, Türk Ceza Kanunu  252. maddesinde düzenlenmiştir ve kamu
görevlilerinin, görevlerinin gereklerine aykırı olarak menfaat sağlama veya sağlama
vaadiyle anlaşmaları durumunda ortaya çıkar. Rüşvet, kamu düzenine yönelik bir
tehdit olarak görülür ve ağır cezai yaptırımlar öngörülmüştür. Aşağıda, rüşvet
suçunun unsurları, cezaları ve Yargıtay kararları ışığında detaylı bir inceleme
yapılacaktır.
1. Rüşvet Suçunun Unsurları
Türk Ceza Kanunu’nun 252. maddesine göre, rüşvet suçunun unsurları şu şekildedir:
 Failin kamu görevlisi olması: Rüşvet suçunun faili kamu görevlisi olmak
zorundadır. Kamu görevlisi olmayan kişilerin rüşvet alması mümkün değildir.
Rüşveti teklif eden taraf ise hem vatandaş hem de tüzel kişi olabilir.
 Görev ile ilgili bir menfaat sağlama: Rüşvet suçu, kamu görevlisinin,
göreviyle ilgili bir işlemi yapması ya da yapmaması karşılığında menfaat
sağlamasını veya sağlamayı vaat etmesini içerir. Menfaatin niteliği maddi ya
da manevi olabilir.
 Anlaşmanın varlığı: Rüşvet suçunun tamamlanması için menfaatin fiilen elde
edilmesine gerek yoktur. Taraflar arasında menfaat sağlama üzerine bir
anlaşma yapılmış olması yeterlidir.
2. Rüşvetin Cezai Yaptırımları
TCK’ya göre, rüşvet suçu işleyen kamu görevlisi ve rüşvet veren kişi 4 yıldan 12 yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak bazı durumlarda ceza artırıcı veya indirici
nedenler olabilir. Örneğin, suçun etkileri geniş bir kitleyi etkiliyorsa veya kamu
güvenliği gibi önemli bir alana yönelikse, cezalar artırılabilir.
3. Yargıtay Kararları Işığında Rüşvet Suçunun İncelenmesi
Yargıtay, rüşvet suçunun uygulamada nasıl değerlendirileceği konusunda önemli
içtihatlar geliştirmiştir. Aşağıda, Yargıtay kararları ile rüşvet suçu detaylı olarak
incelenmiştir.
Yargıtay 5. Ceza Dairesi Kararı (E.2019/2817 K.2020/1347)
Olay: Bir kamu görevlisi, vatandaşlardan rüşvet aldığı iddiasıyla yargılanmıştır.
Suçun temelinde, görevli kişinin vatandaşların işlerini hızlandırma ve kolaylaştırma
vaadiyle menfaat sağlaması yer almaktadır.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi: Yargıtay, taraflar arasında yapılan menfaat
anlaşmasının yeterli olduğunu, rüşvetin fiilen teslim edilip edilmediğinin suçun
oluşumunu etkilemeyeceğine hükmetmiştir. Bu karar, rüşvet suçunun yalnızca
menfaat sağlama anlaşması üzerine kurulmuş olabileceğini vurgulamaktadır.

Sonuç: Suçun tamamlanması için rüşvetin verilmesine gerek olmadığı ve sadece
anlaşmanın yapılmasının yeterli olduğu belirtilmiştir. Kamu görevlisinin cezası 6 yıl
hapis olarak belirlenmiştir.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı (E.2015/371 K.2016/37)
Olay: Bir belediye başkanı, imar izni verme karşılığında müteahhitten rüşvet almakla
suçlanmıştır. İmar izni verilmemesi halinde müteahhitin büyük bir zarara uğrayacağı
iddia edilmiştir.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi: Yargıtay, belediye başkanının görevini kötüye
kullanarak kendisine menfaat sağladığını ve görevini yerine getirmeme tehdidiyle
rüşvet aldığını tespit etmiştir. İmar izinlerinin verilmesi sürecinde kamu görevlilerinin
dürüst ve tarafsız davranma yükümlülüğü olduğunu belirten Yargıtay, bu
yükümlülüğün ihlal edilmesinin kamu güvenine büyük zarar verdiğini vurgulamıştır.
Sonuç: Rüşvet suçu sabit görülmüş ve sanığa 8 yıl hapis cezası verilmiştir. Bu
kararda Yargıtay, kamu görevlilerinin yetkilerini kötüye kullanarak menfaat
sağlamalarının ne denli ağır bir suç olduğunun altını çizmiştir.
Yargıtay 7. Ceza Dairesi Kararı (E.2018/1923 K.2019/2874)
Olay: Sağlık sektöründe çalışan bir kamu görevlisi, medikal malzeme alımında
şirketlerden menfaat sağlama vaadiyle rüşvet aldığı gerekçesiyle yargılanmıştır.
Şirketler, hastane malzemelerini satabilmek için kamu görevlisine belirli oranlarda
para teklif etmişlerdir.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi: Yargıtay, kamu görevlisinin işini doğru yapması
karşılığında bir menfaat sağlamasının, rüşvet suçunun temel unsurlarından biri
olduğunu belirtmiştir. Bu olayda, kamu görevlisinin malzeme alımlarını hızlandırarak
şirkete avantaj sağladığı ve bunun karşılığında menfaat elde ettiğine hükmedilmiştir.
Sonuç: Kamu görevlisinin rüşvet suçu işlediği sabit görülmüş ve 7 yıl hapis cezasına
hükmedilmiştir. Ayrıca, suçun medikal sektör gibi toplum sağlığını yakından
ilgilendiren bir alanda işlenmesi nedeniyle cezai yaptırımın artırılması gerektiği
vurgulanmıştır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı (E.2021/392 K.2021/578)
Olay: Bir kamu görevlisi, vatandaşa ceza kesmemesi karşılığında rüşvet almış ve bu
olay mahkemeye taşınmıştır. Kamu görevlisi, trafik cezası kesmeme karşılığında
menfaat sağlamıştır.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi: Yargıtay, görevini yapmaması karşılığında menfaat
sağlamanın açık bir şekilde rüşvet suçu olduğunu belirtmiştir. Kamu görevlisinin
görevini kötüye kullanarak cezai işlem yapmaması, bu suçu oluşturan bir durum
olarak kabul edilmiştir.

Sonuç: Sanığa 5 yıl hapis cezası verilmiştir. Yargıtay, kamu görevlilerinin
vatandaşlara karşı dürüst ve tarafsız davranması gerektiğini, aksi takdirde rüşvet
suçunun işlenmiş sayılacağını vurgulamıştır.
4. Rüşvet Suçunda Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi
Yargıtay kararlarında dikkat çeken diğer bir konu ise etkin pişmanlık uygulamasıdır.
Türk Ceza Kanunu madde 39’nun 254. maddesi kapsamında, rüşvet suçu işlendikten sonra
suça karışan kişi, durumu yetkililere bildirerek etkin pişmanlık gösterirse cezadan
muafiyet ya da indirim sağlanabilir.
 Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı (E.2017/298 K.2018/379): Etkin
pişmanlık gösteren ve suçu ifşa eden sanığın cezası indirilmiş ve 3 yıl hapis
cezası ile cezalandırılmıştır. Bu karar, rüşvet suçlarında pişmanlık
gösterenlerin, adalete katkı sağlayarak cezalarında indirim elde
edebileceğini göstermektedir.
Sonuç
Rüşvet suçu, kamu görevlilerinin yetkilerini kötüye kullanarak menfaat sağlamaları
sonucu oluşan ve toplumsal güveni sarsan ağır bir suçtur. Yargıtay kararları, rüşvet
suçu ile ilgili önemli içtihatlar geliştirmiş ve suçun çeşitli unsurlarını açıkça
belirlemiştir. Kamu görevlisinin görevini yaparken dürüst ve tarafsız olması gerekliliği
bu suçun temelini oluşturmaktadır. Rüşvet suçunun önlenmesi için etkin denetim
mekanizmaları ve kamu bilincinin artırılması büyük önem taşımaktadır.