Tapuda Aile Konutu Şerhi ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
1. Giriş
Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi kapsamında eşlerin birlikte yaşadığı konutun korunmasını amaçlayan hukuki bir mekanizmadır. Bu şerh, eşlerden birinin diğer eşin izni olmaksızın konut üzerinde satış, ipotek veya başka bir hukuki işlem yapmasını engeller. Ancak uygulamada aile konutu şerhi ile ilgili birçok sorun yaşanmaktadır. Bu makalede, aile konutu şerhi kavramı, başvuru süreci, hukuki dayanakları ve uygulamada karşılaşılan problemler ele alınacaktır.
2. Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile konutu şerhi, eşlerin birlikte yaşadığı ve aile yaşamını sürdürdüğü taşınmaz üzerine konulan bir tapu kaydıdır. Şerhin konulmasıyla birlikte şu hukuki sonuçlar doğar:
- Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmadan konutu devredemez.
- Konut üzerinde ipotek tesis edilemez.
- Kiraya verilmesi veya başka bir hukuki işlem yapılması engellenir.
Bu düzenleme, özellikle ekonomik olarak zayıf olan eşin (genellikle kadınların) mağduriyetini önlemeye yönelik bir güvence sağlamaktadır.
3. Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Aile konutu şerhi koyulması için aşağıdaki işlemler gerçekleştirilmelidir:
- Başvuru: Eşlerden biri, taşınmazın bulunduğu tapu müdürlüğüne yazılı bir dilekçeyle başvurur.
- Gerekli Belgeler:
- Nüfus kayıt örneği
- İkametgah belgesi
- Tapu fotokopisi
- Tapu Siciline İşlenmesi: Tapu müdürlüğü, taşınmazın aile konutu olup olmadığını değerlendirir ve uygun görülmesi halinde şerhi işler.
Önemli Not: Aile konutu şerhi için mülkiyetin eşlerden birine ait olması gerekmez. Kiralık konutlar için de kira sözleşmesi ve noter onayı ile şerh konulabilir.
4. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
Aile konutu şerhiyle ilgili birçok hukuki uyuşmazlık ve sorun bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
4.1. Şerh Konulmadan Önce Taşınmazın Satılması
Bazı durumlarda, aile konutu şerhi koyulmadan önce taşınmazın üçüncü bir kişiye satıldığı görülmektedir. Bu durumda yeni malik, şerh bulunmadığını öne sürerek taşınmazı devretme hakkına sahip olduğunu iddia edebilir. Ancak, Yargıtay kararlarına göre, aile konutu niteliği taşıyan bir taşınmazın iyi niyetli üçüncü kişilere devri halinde bile mağdur eşin tapu iptali ve tescil davası açma hakkı bulunmaktadır.
4.2. Tapu Kayıtlarında Aile Konutu Olduğunun Açıkça Belirtilmemesi
Bazı tapu müdürlükleri, taşınmazın aile konutu olup olmadığını belirlemede hatalar yapabilmektedir. Örneğin, tapu kayıtlarında konut olarak belirtilmeyen ancak aile tarafından mesken olarak kullanılan taşınmazlar için şerh konulmasında zorluklar yaşanabilmektedir.
4.3. Eşin Rızası Alınmadan Yapılan İpotek İşlemleri
Bazı bankalar, kredi teminatı olarak gösterilen taşınmazın aile konutu olup olmadığını yeterince araştırmadan ipotek tesis edebilmektedir. Bu durum, ileride ipoteğin iptali davasına sebebiyet verebilir. Yargıtay, eşin rızası olmadan konulan ipoteklerin kaldırılmasına yönelik kararlar vermektedir.
4.4. Boşanma Sürecinde Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması
Boşanma davalarında en sık karşılaşılan problemlerden biri, şerhin kaldırılması sürecidir. Boşanma kesinleşmeden şerhin kaldırılması mümkün değildir. Ancak, bazı eşler kötü niyetli olarak bu süreci uzatmakta ve taşınmazın satılmasını veya ipotek ettirilmesini engellemektedir.
4.5. Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması Davaları
Aile konutu şerhinin kaldırılması için bazı durumlarda dava açılması gerekmektedir. Örneğin:
- Eşlerden biri konutu artık aile konutu olarak kullanmıyorsa, diğer eş şerhin kaldırılması için dava açabilir.
- Mal sahibi olan eş, taşınmazın aile konutu olmadığına dair mahkemeye başvurabilir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin içtihatlarına göre, aile konutu olarak kullanılmayan taşınmazlar için şerhin kaldırılması talebi mahkeme tarafından kabul edilebilir.
5. Aile Konutu Şerhi ile İlgili Güncel Yargıtay Kararları
Aile konutu şerhi ile ilgili Yargıtay’ın birçok emsal kararı bulunmaktadır. Öne çıkan bazı kararlar şunlardır:
-
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2023/3875 E., 2023/6492 K.
- Eşin haberi olmadan yapılan satış işleminin iptaline karar verilmiştir.
-
Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2022/4587 E., 2022/7654 K.
- Bankanın, eşin rızasını almadan koyduğu ipoteğin kaldırılmasına hükmedilmiştir.
-
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 2021/3456 E., 2021/7891 K.
- Boşanma davası devam ederken şerhin kaldırılamayacağına karar verilmiştir.
6. Sonuç ve Öneriler
Aile konutu şerhi, evlilik birliği içinde ekonomik açıdan zayıf olan eşin korunmasını sağlayan önemli bir hukuki güvencedir. Ancak uygulamada karşılaşılan çeşitli sorunlar nedeniyle şerh mekanizmasının etkinliği zaman zaman zayıflayabilmektedir. Bu sorunların giderilmesi için şu öneriler sunulabilir:
- Tapu Müdürlükleri, şerh başvurularında daha titiz bir inceleme yapmalıdır.
- Bankalar, kredi verme aşamasında aile konutu olup olmadığını araştırmalı ve eş rızasını belgelendirmelidir.
- Eşler, taşınmazlarını aile konutu olarak kullanmaya başladıklarında gecikmeden şerh işlemi yaptırmalıdır.
- Mahkemeler, aile konutu şerhi ile ilgili uyuşmazlıkları hızla çözmek için uzmanlaşmış birimler oluşturmalıdır.
Bu önlemler, aile konutu şerhi ile ilgili yaşanan hukuki sorunların azalmasına katkı sağlayacaktır.
About Post Author
