SOYBAĞININ VELAYETE BAĞLI OLMAYAN HÜKÜMLERİ NELERDİR?

Velayet, ergin olmayan çocuğun ana ya da babaya bırakılmasıdır. Velayet; çocuğun eğitim, bakım, korunma, kişilik, mal varlığı gibi haklarını koruma yükümlülüklerini içerir. Soybağının velayete bağlı olmayan hükümleri vardır. Bunlar Türk Medeni Kanununda şu şekilde düzenlenmiştir:

1)Çocuğun ve ana babasının karşılıklı durumları

Burada çocuk ve ana baba arasındaki karşılıklı yükümlülüklerden bahsedilir. Bunlar karşılıklı yardımlaşma, sevgi, saygı ve anlayış gösterme, aile onurunu gözetmedir. Her ne kadar boşanma gerçekleşmiş olursa olsun aile önemli bir kavramdır ve ailenin huzuru ve bütünlüğü için bu yükümlülükler önemlidir.

 

2)Çocuğun durumu

Çocuk ana rahmine düştüğünde ana babası evli ise babasının soyadını taşır. Ana önceki evliliğinden dolayı iki soyadı taşıyorsa ananın bekârlık soyadını alır.

Çocuk, ana babası Türk ise Türk vatandaşı olur. Sadece anası Türk vatandaşı ise çocuk Türk vatandaşı olur. Sadece babası Türk vatandaşı ise soybağı kurulmasını sağlayan esasların(evlilik,hâkimin hükmü,tanıma) yerine getirilmesi halinde çocuk Türk vatandaşı olur.

Çocuk, ana babasının birinci dereceden yasal mirasçısıdır. Evlilik dışında doğan çocuklarda soybağı, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulduğunda evlilik içi hısım gibi mirasçı olurlar.

3)Çocuk ile kişisel ilişki kurulması

Boşanmadan sonra velayeti kendisinde olmayan ana veya baba, çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir. Bu hak kişilik hakkıdır. Kişisel ilişki çocuğa zarar veriyorsa, ilişki kurulan ana veya baba çocuk ile ciddi bir şekilde ilgilenmiyorsa, hakka aykırı davranılıyorsa o zaman kişisel ilişki kurulmaz, kurulduysa geri alınır. Ana veya baba dışında çocuk üçüncü bir kişi ile de kişisel ilişki kurabilir. Bu durum olağanüstü hâl mevcutsa ve çocuğun menfaatine uygun düşerse gerçekleşir.

 

4)Çocuğun bakım ve eğitim giderlerinin karşılanması

Çocuğun bakım ve eğitim giderleri ana ve babası tarafından karşılanmalıdır. Velayet hakkına sahip olup olmamak önemli değildir. Ana ve babanın maddi durumu çocuğun bakım, eğitim gibi giderleri karşılamaya yetmiyorsa hâkimin vereceği izin ile bu giderler çocuğa ait mallardan karşılanabilir fakat bunun olabilmesi için istisnai bir sebebin bulunması şarttır.

Çocuk ergin oluncaya kadar ana ve babanın bakma yükümlülüğü gereği gibi yerine getirilmezse çocuğun velayetinin kendisinde olan ana veya baba ya da çocuğun kendisi nafaka davası açabilir. Nafaka davası hakkı kanunda küçüğe de tanınmıştır. Küçük ayırt etme gücüne sahipse bizzat, değilse ona atanacak kayyım dava açar. Vesayet altında ise vasisi dava açar.

 

 

Konu ile ilgili örnek kararlar:

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2017/1364 E., 2017/10251 K.

Özet: Çocuğun büyükbabası ile kişisel ilişki kurulması talepleri üzerine verilen bu kararda, Yargıtay, çocuğun menfaatine uygun olan durumlarda üçüncü kişilerle kişisel ilişki kurulabileceğine karar vermiştir. Ancak bunun olağanüstü hallerde gerçekleşebileceği vurgulanmıştır.

Detay: Mahkeme, büyükbaba ile çocuğun düzenli olarak bir araya gelmesi gerektiğini, bunun çocuğun gelişimi için olumlu olacağını belirterek kişisel ilişki hakkını tanımıştır.

 

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2018/2384 E., 2019/7565 K.

Özet: Boşanma sonrası, velayet hakkı annede olan çocuğun babasıyla kişisel ilişki kurma hakkı düzenlenmiştir. Yargıtay, çocuğun ruhsal ve bedensel gelişimi göz önünde bulundurularak kişisel ilişkinin nasıl kurulması gerektiğini karara bağlamıştır.

Detay: Mahkeme, babanın çocuğu hafta sonları görmesine izin vermiş ancak tatillerde uzun süreli görüşme taleplerini çocuğun yaşı ve eğitimi gerekçesiyle kısıtlamıştır.

 

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2020/3415 E., 2020/5621 K.

Özet: Nafaka ödemesi ile ilgili verilen bir kararda, çocuğun eğitim ve bakım masraflarının karşılanması konusundaki yükümlülüklerin altı çizilmiştir. Mahkeme, nafakanın arttırılması gerektiğine karar vermiştir çünkü babanın maddi durumu çocuğun artan ihtiyaçlarını karşılamaya elverişli bulunmuştur.

Detay: Babanın nafaka ödemelerini aksattığı ve çocuğun gelişimi için gerekli olan ek giderlerin (eğitim masrafları gibi) karşılanması gerektiği belirtilmiştir. Mahkeme, nafaka miktarını artırmıştır.

 

Stajyer Öğrenci

Dilek Aydın