Sigorta Hukukunda Maddi Hasar Tespiti ve İtiraz Yolu

Sigorta ilişkilerinde, sigortacının sorumluluğu altındaki rizikonun gerçekleşmesi sonucu sigortalının uğradığı zararın tespiti ve tazmini büyük önem arz eder.  Özellikle maddi hasar tespitinde, taraflar arasında sıklıkla uyuşmazlıklar yaşanabilmekte ve yargı yoluna başvurulmaktadır. Bu bağlamda, Yargıtay kararları emsal niteliği taşıarak uygulamada bir yol haritası oluşturmaktadır.  Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2022/982 sayılı kararında da vurgulandığı üzere, “sigorta şirketinin yaptığı maddi hasar tespitine itiraz etmek mümkündür” ve bu itiraz üzerine mahkemece yaptırılacak bilirkişi raporu, mutlak delil niteliğinde değildir.  Bu ilke, Türk Borçlar Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenen “dürüstlük kuralı” ve “hakkaniyet ilkesi” ile de örtüşmektedir. Zira, sigorta şirketleri, ticari işletme olmaları sebebiyle, kendi lehlerine  ve zararı asgari düzeyde tutma eğiliminde olabilmektedirler.  

Nitekim, uygulamada da sigorta şirketlerinin maddi hasarı eksik belirlediğine dair çok sayıda emsal Yargıtay kararı bulunmaktadır. Örneğin, Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, ““sigorta şirketince yaptırılan expertiz raporunda, aracın piyasa ray bedelinin düşük gösterilerek tazminat miktarının azaltılmaya çalışıldığı”” sonucuna varılmıştır.  Benzer şekilde, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin bir başka kararında da, ““sigorta şirketinin, onarım bedelini düşük göstererek sigortalıyı zarara uğratmaya çalıştığı”” tespiti yapılmıştır.  Bu noktada, sigortalının haklarını etkili bir şekilde kullanabilmesi için bazı hususlara dikkat etmesi önem arz etmektedir.  Öncelikle, sigorta şirketinin hasar tespitine itiraz hakkının süresi içerisinde kullanılması esastır. Aksi takdirde, itiraz hakkı düşecektir.  İkinci olarak, sigortalının kendi adına bir eksper raporu hazırlatarak,  itiraz gerekçelerini somut ve teknik verilere dayandırması, yargılama sürecinde lehine bir durum yaratacaktır.  Üçüncü olarak ise,  sigortalının,  Yargıtay’ın emsal kararlarını da dava dilekçesinde ve diğer dava evraklarında sunarak,  haklı davasının kabul edilmesi için çaba sarf etmesi gerekmektedir. 

Sigorta Hukukunda Maddi Hasar Tespiti Uyuşmazlıklarında Yargı Yolları ve Yapılabilecekler

Sigorta ilişkilerinde, özellikle maddi hasarın tespitinde sigortacı ile sigortalı arasında yaşanan anlaşmazlıklar, sıklıkla yargı yoluna taşınmaktadır. Türk Hukuk Sistemi’nde, sigorta uyuşmazlıklarında başvurulabilecek çeşitli yargı yolları ve bu yollar çerçevesinde yapılabilecekler mevcuttur. 

“Arabuluculuk Yolu:” 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu uyarınca, sigorta uyuşmazlıklarında da dava şartı olarak arabuluculuk yoluna başvurulması zorunludur. Taraflar, arabuluculuk sürecinde uzlaşmaya vararak uyuşmazlığı hızlı ve etkin bir şekilde çözebilirler. Özellikle maddi hasarın tespiti gibi teknik bilgi gerektiren konularda, arabulucuların uzmanlık alanlarına göre seçilmesi, çözüm yolunun bulunmasını kolaylaştırabilir.

“Tüketici Hakem Heyetleri:” Sigorta sözleşmesi, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında bir tüketici işlemi ise, sigortalı 10.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklarda il veya ilçe tüketici hakem heyetlerine başvurabilir. Tüketici hakem heyetleri, hızlı ve ücretsiz bir yargılama imkanı sunarak, uyuşmazlığın kısa sürede çözüme kavuşturulmasına yardımcı olurlar. 

“Sigorta Tahkim Komisyonu:” 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 11. maddesi uyarınca, trafik sigortası zorunlu mali sorumluluk branşı hariç olmak üzere, sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümünde Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir.  Sigorta Tahkim Komisyonu,  uzman hakemlerden oluşan ve  daha hızlı karar veren bir yapıya sahip olması sebebiyle,  sigorta uyuşmazlıklarının çözümünde etkili bir alternatif yargı yoludur. “Asliye Ticaret Mahkemeleri:” Yukarıda bahsedilen alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının  başvurulamaması veya sonuçsuz kalması halinde, genel hükümler çerçevesinde asliye ticaret mahkemelerinde dava açılabilir.  Dava sürecinde,  sigortalı,  sigorta şirketinin maddi hasar tespitine  itirazını somut delillerle ortaya koymalı ve  gerekirse mahkemeden bilirkişi incelemesi talep etmelidir.  Yargıtay’ın  maddi hasar tespitine ilişkin emsal kararları da  dava sürecinde  dikkate alınması gereken önemli kılavuzlardır.

Sonuç olarak, sigorta hukukunda maddi hasar tespiti uyuşmazlıklarının çözümünde  çeşitli yargı yollarına başvurulabilir.  Sigortalının,  kendi durumuna ve uyuşmazlığın niteliğine  en uygun yargı yolunu seçmesi ve  haklarını etkili bir şekilde savunması büyük önem arz etmektedir.