Parselasyon Planlarından Kaynaklanan Hukuki Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları

Giriş

Parselasyon planları, imar planlarının uygulanabilir hale getirilmesi için taşınmazların sınırlarını düzenleyen, yol, park, okul gibi kamu hizmetleri için alan ayıran planlardır. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. maddesi, parselasyon planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecini düzenler. Ancak bu süreçte, hak sahipleri ile idareler arasında çeşitli uyuşmazlıklar ortaya çıkabilir. Bu makalede, parselasyon planlarından doğan hukuki uyuşmazlıklar, bu uyuşmazlıkların nedenleri ve çözüm yolları ele alınacaktır.

---

1. Parselasyon Planlarının Hukuki Dayanakları

Parselasyon planları, imar planlarının uygulanması için taşınmazların yeniden düzenlenmesini hedefler. Bu düzenlemeler, taşınmaz sahiplerinin haklarına müdahaleyi içerdiği için yasal bir çerçevede gerçekleştirilmelidir.

1.1. Yasal Dayanak

• 3194 Sayılı İmar Kanunu Madde 18:
  • Arsa ve arazi düzenlemelerinin yasal çerçevesini oluşturur.
• Anayasa Madde 46 ve 35:
  • Kamu yararı gerekçesiyle mülkiyet hakkının sınırlandırılmasını düzenler.
• Danıştay ve Anayasa Mahkemesi Kararları:
  • Parselasyon planlarının iptali ve uygulanabilirliği konularında emsal niteliğinde kararlar sunar.

1.2. Parselasyon Planlarının Amaçları

• İmar planlarının uygulanabilir hale getirilmesi.
• Yol, park, yeşil alan gibi kamu hizmetleri için alan ayrılması.
• Düzenli şehirleşme ve planlı yapılaşmanın sağlanması.

---

2. Parselasyon Planlarından Doğan Uyuşmazlıklar

Parselasyon planlarının uygulanması sırasında ortaya çıkan başlıca uyuşmazlıklar şunlardır:

2.1. Düzenleme Ortaklık Payı (DOP) Kesintileri

• Sorun:
  • Taşınmaz sahiplerinden yapılan DOP kesintilerinin yasal sınırların (%40) üzerinde olması.
• Hukuki Etki:
  • Hak sahiplerinin, mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle dava açması.

2.2. Hatalı Sınır ve Alan Belirlemeleri

• Sorun:
  • Parselasyon planlarında taşınmaz sınırlarının hatalı belirlenmesi veya eksik ölçüm yapılması.
• Hukuki Etki:
  • Bu hatalar, hak sahiplerinin taşınmaz kaybına uğramasına yol açabilir ve iptal davalarına neden olabilir.

2.3. Kamu Yararına Aykırı Düzenlemeler

• Sorun:
  • Parselasyon planlarının, imar planlarına veya kamu yararına aykırı şekilde hazırlanması.
• Hukuki Etki:
  • Hak sahipleri, düzenlemenin kamu yararına uygun olmadığını iddia ederek dava açabilir.

2.4. Eşitsizlik ve Keyfi Uygulamalar

• Sorun:
  • Parselasyon işlemlerinde taşınmaz sahipleri arasında eşitlik ilkesine aykırı uygulamalar.
• Hukuki Etki:
  • Eşitsiz muameleye maruz kalan hak sahipleri, düzenlemelerin iptalini talep edebilir.

2.5. Askı Süresi İtirazlarının Dikkate Alınmaması

• Sorun:
  • Hak sahiplerinin, askı süresi içinde yaptıkları itirazların dikkate alınmaması veya hukuka aykırı şekilde reddedilmesi.
• Hukuki Etki:
  • İtirazların reddi, idari yargıda iptal davalarına konu olabilir.

---

3. Hukuki Çözüm Yolları

Parselasyon planlarından doğan uyuşmazlıklar, idari ve yargı yollarıyla çözülebilir.

3.1. İdari İtiraz Mekanizmaları

• Askı Süresi İtirazları:
  • Parselasyon planlarının askıya çıkarıldığı süre içinde hak sahipleri, düzenlemeye ilişkin itirazlarını ilgili idareye iletebilir.
• Düzeltme Talepleri:
  • Parselasyon planındaki hataların düzeltilmesi için idareye başvuru yapılabilir.

3.2. Yargı Yolları

• İptal Davası:
  • Hukuka aykırı parselasyon işlemleri için idare mahkemesine başvuru yapılabilir.
• Tazminat Davası:
  • Düzenleme nedeniyle uğranılan maddi zararlar için adli yargıda tazminat davası açılabilir.

3.3. Alternatif Çözüm Yolları

• Arabuluculuk:
  • Taraflar arasında hızlı ve dostane bir çözüm sağlanması amacıyla arabuluculuk mekanizmaları kullanılabilir.

---

4. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

4.1. Teknik Hatalar

• Harita ve ölçüm işlemlerindeki teknik hatalar.
• Planların yetersiz teknolojik altyapıyla hazırlanması.

4.2. Bilgi Eksikliği

• Hak sahiplerinin, düzenleme süreci hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması.
• İdarelerin şeffaflık ilkelerine yeterince uygun hareket etmemesi.

4.3. Uzun Süren Yargı Süreçleri

• Parselasyon planlarına ilişkin davaların uzun yargı süreçlerine tabi olması, hak sahiplerinin mağduriyetini artırır.

---

5. Çözüm Önerileri

5.1. Dijitalleşme ve Teknoloji Kullanımı

• Parselasyon işlemlerinde dijital haritalama ve uydu görüntüleme teknolojilerinin kullanılması.
• Elektronik ortamda itiraz ve inceleme sistemlerinin geliştirilmesi.

5.2. Şeffaflık ve Katılımcılık

• Parselasyon planlarının hazırlanması sürecine hak sahiplerinin dahil edilmesi.
• Planların kamuoyuyla açıkça paylaşılması ve bilgilendirme toplantılarının düzenlenmesi.

5.3. Bağımsız Denetim Mekanizmaları

• Parselasyon planlarının bağımsız bir denetim kurulu tarafından incelenmesi.
• Hataların erken tespiti ve düzeltilmesi.

5.4. Eğitim ve Farkındalık

• İdare çalışanlarının düzenli olarak eğitilmesi.
• Hak sahiplerinin, düzenleme süreci ve hakları konusunda bilgilendirilmesi.

---

Sonuç

Parselasyon planları, düzenli şehirleşme ve planlı yapılaşmanın sağlanması için önemli bir hukuki araçtır. Ancak uygulamada yaşanan teknik hatalar, şeffaflık eksikliği ve eşitsizlik gibi sorunlar, hak sahiplerinin mağduriyetine yol açabilir. Bu nedenle, düzenleme süreçlerinin dijitalleşme, denetim ve katılımcılık ilkelerine uygun şekilde yürütülmesi gereklidir. Hukuki mekanizmaların etkin kullanımı ve tarafların bilinçlendirilmesi, uyuşmazlıkların çözümünde kilit rol oynayacaktır.