OTURMA HAKKI

Oturma Hakkı Nedir?

Oturma hakkı, bir kişinin belirli bir taşınmaz üzerinde konut olarak kullanım hakkına sahip olmasını ifade eden bir kavramdır. Bu hak, genellikle taşınmaz malın sahibi dışındaki bir kişiye, söz konusu taşınmazı konut olarak kullanma izni veren bir düzenlemeyi kapsar. Oturma hakkı, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olup, bu hakka sahip olan kişi, belirlenen süre boyunca taşınmazı konut olarak kullanabilir. Oturma hakkı, diğer taşınmaz haklarından farklı olarak, genellikle belirli bir süre ile sınırlı olabilir ve kişisel bir hak olarak kabul edilir.

Oturma Hakkının Kanuni Dayanağı

Türk Medeni Kanunu’nun 823. maddesi ve devamında oturma hakkı düzenlenmiştir. Kanuna göre, oturma hakkı, bir taşınmaz mal üzerinde, bir kimseye hayat boyu ya da belirli bir süre için konut olarak kullanma yetkisi tanıyan bir irtifak hakkıdır. Oturma hakkı, kişisel bir hak olarak kabul edilmekle birlikte, sahibinin, bu hakkı başkasına devretmesi ya da miras bırakması mümkün değildir. Bu hak, yalnızca hakkın sahibi tarafından kullanılabilir ve taşınmazın maliki tarafından feshedilmedikçe oturma hakı geçerliliğini korur.

Oturma Hakkının Kazanılması

Oturma hakkının kazanılması, taşınmaz maliki ile oturma hakkı sahibi arasında yapılan bir sözleşmeye dayanır. Bu sözleşmenin geçerli olabilmesi için, noter huzurunda yapılması ve tapu siciline tescil edilmesi gereklidir. Oturma hakkı, sadece konut olarak kullanılmak üzere tesis edilebilir ve bu hak, ticari veya başka bir amaçla kullanılamaz.

Bir kişi oturma hakkını elde etmek istediğinde, taşınmaz malın sahibi ile noter huzurunda bir sözleşme imzalayarak bu hakkı alabilir. Bu sözleşme, taraflar arasında yapılan anlaşmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar ve genellikle bir kira sözleşmesinden farklı olarak, taşınmazın kullanım hakkının belirli bir süre ya da hayat boyu sürecek şekilde devrini içerir

Oturma Hakkının Sona Ermesi

Oturma hakkı, belirli durumlarda sona erebilir. Öncelikle, oturma hakkı sahibi vefat ettiğinde, bu hak kendiliğinden sona erer. Oturma hakkı devredilemez ya da miras bırakılamaz. Ayrıca, taraflar arasında yapılan sözleşmede belirlenen sürenin dolması durumunda da oturma hakkı sona erer. Bunun yanı sıra, oturma hakkının tapu sicilinden silinmesi, taşınmazın yok olması ya da malik ile oturma hakkı sahibinin karşılıklı anlaşması durumunda da bu hak terkinle son bulabilir.

Oturma hakkının sona ermesi durumunda, taşınmazın maliki, bu durumu tapu sicil müdürlüğüne bildirerek, oturma hakkının tapu sicilinden terkin edilmesini sağlayabilir. Böylece, taşınmaz üzerindeki kullanım hakkı tamamen malike geri döner ve taşınmazın kullanımına ilişkin herhangi bir sınırlama kalmaz.

Tarafların Hakları ve Yükümlülükleri

Oturma hakkı sahibi, taşınmazı sadece konut olarak kullanabilir. Bu kullanım, taşınmazın bakım ve onarımını da içerir. Oturma hakkı sahibi, taşınmazın olağan kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek küçük onarımları ve rutin bakım işlemlerini yapmak zorundadır. Ancak, taşınmazın genel yapısını etkileyebilecek büyük onarımlar ya da tadilatlar, taşınmazın maliki tarafından yapılmak zorundadır.

Taşınmazın maliki, oturma hakkı sahibine, taşınmazın kullanımını engelleyecek ya da zorlaştıracak herhangi bir müdahalede bulunmamalıdır. Malik, aynı zamanda, taşınmazın oturma hakkı sahibi tarafından kullanılması sırasında ortaya çıkabilecek büyük çaplı onarım ve bakım işlemlerini üstlenmekle yükümlüdür.

Oturma Hakkının Hukuki Sonuçları

Oturma hakkı, kişisel bir hak olduğu için, yalnızca hakkın sahibi tarafından kullanılabilir ve devredilemez. Bu hak, aynı zamanda miras yoluyla da devredilemez. Oturma hakkı sahibi, bu hakkı ticari bir amaçla kullanamaz ve başkalarına kiralayamaz. Bu hak, yalnızca konut olarak kullanılabilir ve taşınmazın maliki tarafından belirlenen koşullara uygun olarak kullanılması gerekmektedir.

Türk Medeni Kanunu’nun oturma hakkına ilişkin hükümleri, taşınmazın maliki ile oturma hakkı sahibi arasındaki ilişkileri düzenlerken, bu hakka sahip olan kişinin taşınmazı konut olarak kullanma yetkisini koruma altına alır. Malik ve oturma hakkı sahibi arasındaki bu denge, her iki tarafın da hak ve yükümlülüklerini belirlemekte ve hukuki uyuşmazlıkların önlenmesine katkı sağlamaktadır.

Sonuç

Oturma hakkı, taşınmaz üzerinde konut olarak kullanım hakkı sağlayan önemli bir hukuki kavramdır. Türk Medeni Kanunu’nda detaylı bir şekilde düzenlenmiş olan bu hak, taraflar arasında yapılan sözleşmelerle kazanılır ve belirli koşullar altında sona erer. Oturma hakkı, kişisel bir hak olup devredilemez ve yalnızca konut olarak kullanılabilir. Bu hakka sahip olan kişiler, taşınmazın bakım ve onarımını üstlenirken, taşınmazın maliki de büyük çaplı tadilatları yapmakla yükümlüdür. Oturma hakkı, taşınmazın maliki ile hakkın sahibi arasındaki ilişkileri düzenleyen önemli bir hukuki koruma mekanizması olarak işlev görmektedir.