ÖLÜMLÜ TRAFİK KAZALARINDA HESAPLAMA

Trafik kazaları, toplumun her kesiminde geniş çapta etkiler yaratan olaylardır. Özellikle ölümcül trafik kazaları, hem sosyal hem de ekonomik açıdan derin yaralar açabilir. Bir trafik kazasında bir kişinin hayatını kaybetmesi, sadece kazanın meydana geldiği anda değil, sonrasında da geniş çaplı bir etki oluşturur. Ölen kişinin aile bireyleri, mali olarak büyük bir yükün altına girebilir, duygusal ve psikolojik olarak ciddi travmalar yaşayabilir. Bu gibi durumlar, kazanın sorumlusunu ve sigorta şirketlerini hukuki ve ekonomik sorumluluklar çerçevesinde hareket etmeye zorlar.

Ölümcül trafik kazalarının ardından, kayıpların adil bir şekilde tazmin edilmesi, hem hukukun hem de sosyal adaletin gerekliliğidir. Bu bağlamda, maddi ve manevi tazminatlar, zarar görenlerin haklarını koruma amacı güder. Maddi tazminatlar, ölen kişinin ailesinin yaşadığı ekonomik kayıpları karşılamayı hedeflerken, manevi tazminatlar ise yaşanan duygusal acıyı telafi etmeye çalışır. Ancak bu hesaplamaların yapılması, çeşitli hukuki ve ekonomik standartlara bağlıdır ve oldukça karmaşık bir süreçtir.

Türkiye’de, ölümcül trafik kazaları sonrası tazminat hesaplamaları, Türk Borçlar Kanunu, Türk Ceza Kanunu ve sigorta düzenlemeleri gibi yasal düzenlemeler çerçevesinde yapılır. Bu düzenlemeler, hem maddi hem de manevi tazminatların nasıl hesaplanacağına dair genel ilkeleri ve kuralları belirler. Ayrıca, Yargıtay içtihatları da tazminat hesaplamalarında önemli bir rehber olarak işlev görür. Mahkemeler, her davanın özel koşullarını dikkate alarak adil bir tazminat belirleme süreci yürütür ve bu süreçte hem yasal düzenlemelere hem de içtihatlara başvurur.

Bu yazının amacı, ölümcül trafik kazaları sonrası yapılan hesaplamaları ayrıntılı bir şekilde ele alarak, hukuki ve ekonomik perspektiflerden analiz etmektir. Maddi ve manevi tazminatların hesaplanmasında dikkate alınan faktörler, hukuki çerçeve ve içtihatlarla birlikte detaylandırılacak ve konunun tüm boyutları ele alınacaktır. Böylece, hem ölen kişinin ailesinin hem de kazanın sorumlusunun hakları ve yükümlülükleri konusunda kapsamlı bir anlayış sağlanacaktır.

Tazminat Türleri:

a. Maddi Tazminat:

Maddi tazminat, ölen kişinin ailesinin yaşadığı ekonomik kayıpları telafi etmek amacıyla hesaplanır. Türkiye’deki yasal düzenlemeler bu tazminatların nasıl hesaplanması gerektiğini belirler.

Türk Borçlar Kanunu Madde 49:

“Zarar gören kişinin eski durumuna getirilmesini sağlamak amacıyla tazminat ödenir. Tazminatın amacı, zarar gören kişinin kayıplarını karşılamaktır.”

Bu madde, zararın tüm yönleriyle tazmin edilmesini öngörür, bu da ölen kişinin gelecekteki potansiyel gelir kayıplarının da dikkate alınması gerektiği anlamına gelir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 51:

“Zararın tazmini, sadece doğrudan zararları değil, aynı zamanda dolaylı zararları da kapsar.”

Bu hüküm, maddi tazminat hesaplamalarında dolaylı zararların da göz önünde bulundurulmasını sağlar. Örneğin, ölen kişinin ailesinin yaşadığı ek mali yükümlülükler ve gelecekteki ekonomik destek eksiklikleri de bu kapsamda değerlendirilir.

b. Manevi Tazminat:

Manevi tazminat, ölen kişinin ailesinin yaşadığı duygusal acıyı ve ıstırabı karşılamak amacıyla ödenir.

Türk Borçlar Kanunu Madde 58:

“Kişilik hakkına yönelik haksız fiillerden doğan manevi zararın tazmini talep edilebilir.”

Bu madde, manevi tazminat taleplerini düzenler ve mahkemelerin manevi zararların hesaplanmasında dikkate alması gereken kriterleri belirler.

II. Maddi Tazminat Hesaplamaları

Maddi tazminat hesaplamaları, çeşitli faktörlere dayanır:

1. Gelir Kaybı Hesaplaması:

Gelir kaybı, ölen kişinin mevcut ve gelecekteki gelir kayıplarını kapsar. Bu hesaplamada dikkate alınan faktörler şunlardır:

• Mevcut Gelir: Ölen kişinin mevcut yıllık geliri, iş güvencesi, ek gelirler ve sosyal haklar gibi tüm ekonomik kaynaklar hesaplanır.

Türk Borçlar Kanunu Madde 4:

“Bir kimsenin zararına yol açan bir fiil sebebiyle zararın tazmin edilmesi gerekir.”

Bu madde, ölen kişinin mevcut gelirinin ve aileye sağladığı ekonomik desteğin hesaplanmasında temel bir çerçeve sağlar.

• Gelecek Gelir: Gelecek yıllardaki potansiyel gelir kayıpları da hesaplanır. Bu hesaplamada ölen kişinin meslek grubu, yaş ve yaşam süresi dikkate alınır.

Yargıtay İçtihatları:

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2014/7101 E., 2015/5280 K.: Mahkeme, ölen kişinin hayat standartlarına ve gelecekteki gelir potansiyeline göre maddi tazminat hesaplamalarının yapılması gerektiğine karar vermiştir. Gelir kaybı hesaplamalarında, ölen kişinin meslek ve yaş durumu da göz önünde bulundurulur.

2. Ölüm Sonrası Ekonomik Kayıplar:

Ölüm sonrası ekonomik kayıplar, ölen kişinin ailesine sağladığı mali destekleri ve gelecekteki yükümlülükleri içerir.

• Doğrudan Mali Destek: Ölen kişinin aileye düzenli olarak sağladığı maddi destekler hesaplanır.
• Gelecek Destekler: Ölen kişinin çocuklarının eğitim masrafları, ailevi sorumluluklar ve diğer potansiyel destekler de hesaplamaya dahil edilir.

Yargıtay İçtihatları:

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2017/3375 E., 2018/6144 K.: Mahkeme, ölen kişinin aileye sağladığı mali desteklerin ve gelecekteki potansiyel katkıların tazminat hesaplamalarına dahil edilmesi gerektiğini belirtmiştir.

III. Manevi Tazminat Hesaplamaları

Manevi tazminat hesaplamaları, ölen kişinin yakınlarının yaşadığı duygusal acı ve ıstırabı karşılamayı amaçlar. Manevi tazminat hesaplamaları daha subjektif olup, mahkemenin takdirine bağlıdır.

Yargıtay İçtihatları:

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2015/13467 E., 2016/8026 K.: Mahkeme, ölen kişinin yakınlarının yaşadığı duygusal acı ve ıstırabın, manevi tazminatın belirlenmesinde önemli bir faktör olduğunu belirtmiştir. Manevi tazminat hesaplamasında, ölen kişinin aile içindeki rolü ve aile üyelerinin yaşadığı travma göz önünde bulundurulur.

IV. Sigorta Poliçeleri ve İlgili Düzenlemeler

Sigorta poliçeleri, ölümcül trafik kazaları sonrası hesaplamaların önemli bir parçasıdır. Trafik sigortası ve hayat sigortası poliçeleri, ödenmesi gereken tazminatları düzenler.

1. Trafik Sigortası:

Zorunlu trafik sigortası, kaza sonucu meydana gelen maddi ve manevi zararları kapsar.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 16:

“Sigortalıların iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle ödenecek tazminatlar, sigorta poliçesi kapsamında belirlenir.”

Trafik sigortası kapsamında yapılacak tazminat ödemeleri, bu maddeye dayanır ve poliçenin kapsamı doğrultusunda hesaplanır.

2. Hayat Sigortası:

Hayat sigortası poliçeleri, ölen kişinin ailesine tazminat ödemeleri sağlar.

5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu Madde 14:

“Hayat sigortası poliçeleri, sigortalının ölümüne bağlı olarak ödenecek tazminatları düzenler.”

Hayat sigortasının kapsamı, poliçede belirtilen teminatlar doğrultusunda belirlenir ve sigorta şirketinin belirlediği şartlara göre hesaplanır.

V. Sonuç ve Yargısal Değerlendirme

Ölümcül trafik kazaları sonrası yapılan hesaplamalar, hem hukuki hem de ekonomik açıdan kapsamlı bir değerlendirme gerektirir. Maddi ve manevi tazminatlar, ilgili kanun maddeleri ve Yargıtay içtihatlarına dayanarak belirlenir. Mahkemeler, her davanın özel koşullarını dikkate alarak, adil bir tazminat belirleme süreci yürütür.

Bu hesaplamalar, ölen kişinin ve ailesinin yaşadığı kayıpları telafi etmeyi amaçlar ve hukuki düzenlemeler, tazminat hesaplamalarının doğruluğunu ve adilliğini sağlamada önemli bir rol oynar.

17. Hukuk Dairesi         2018/1606 E.  ,  2018/12521 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalılar … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş ile … vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacılar vekili, davalı … ‘nın sürücüsü olduğu, diğer davalı … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş. adına kayıtlı olan kamyonetin tam kusurlu olarak davacıların murisi …’in kullandığı araca çarparak ölümüne neden olduğunu açıklayıp desteğin eşi … için 25.000,00 TL manevi, 1.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı, desteğin küçük çocukları … ve … için 10.000,00’er TL manevi, 1.000,00’er TL destekten yoksun kalma tazminatı, desteğin annesi … için 15.000,00 TL manevi, 1.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı, desteğin kardeşi … için 5.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacılara verilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş. vekili; müvekkilinin çalışanı olan diğer davalı … ‘ya kusur atfedilemeyeceğini, manevi tazminat taleplerinin fahiş olduğunu, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … , asıl kusurlu olanın müteveffa olduğunu, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece, toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporlarına göre davanın kısmen kabulü ile davacı … için 44.950,68 TL destekten yoksun kalma tazminatı ile 10.000,00 TL manevi tazminatın; davacı … için
14.635,30 TL destekten yoksun kalma tazminatı ile 7.500,00 TL manevi tazminatın; davacı … için 9.103,30 TL destekten yoksun kalma tazminatı ile 7.500,00 TL manevi tazminatın; davacı … için 15.458,95 TL destekten yoksun kalma tazminatı ile 7.500,00 TL manevi tazminatın; davacı … için 7.500,00 TL manevi tazminatın kaza tarihi olan 19/10/2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar … ve … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş.’den müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiş; hüküm, davalılar … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş. ile … vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece toplanıp değerlendirilen delillere, özellikle oluşa ve dosya içeriğine uygun olarak düzenlenen uzman bilirkişi raporunda belirtilen kusur oranının ve tazminata ilişkin hesaplamanın hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına göre davalılar … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş. ile … vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı 2.085,96 TL kalan onama harcının temyiz eden davalılar … Dağ. ve Per. Satış Hiz. A.Ş. ile … Bayrakçı’dan alınmasına 20/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Davalılar … Dağ. ve Per.Satış Hiz.A.Ş. ile … :

Stajyer Öğrenci

Behiye Zeynep Öztürk