Mirastan Feragat Sözleşmesi

Mirasbırakan bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir(TMK 528/1). Mirastan feragat sözleşmesi sadece miras sözleşmesiyle yapılabilen ölüme bağlı tasarruflardandır. Olumsuz miras sözleşmelerinden olan mirastan feragat sözleşmesi, mirasçının ilerde doğacak miras hakkından vazgeçmesine ilişkindir.

Mirastan feragat sözleşmesi genelde saklı payı bulunan mirasçılar ile mirasbırakan arasında yapılır. Çünkü mirasbırakan ve saklı paylı mirasçı arasında yapılan feragat sözleşmesi sonucu mirasbırakanın üzerinde tasarruf edeceği sınır genişleyecektir. Aynı zamanda saklı paylı mirasçı da feragat sözleşmesini belirli bir karşılık için yaparak ilerde sahip olacağı mirastan ziyade sözleşmenin yapılması ile elde edeceği karşılığı tercih edebilir. Uygulama da daha çok bir ticari işletmenin birden çok mirasçıya bırakılmasıyla parçalanmasından kurtarmak amacıyla mirasbırakan tarafından yapılırken, mirasçı ise sözleşme sonucunda elde edeceği karşılık ile ekonomik açıdan bağımsız olmayı hedeflemektedir.

Mirastan feragat sözleşmesi, miras payının belirli bir bölümüne ilişkin olabileceği gibi tamamına ilişkin de olabilir. Ancak feragatin miras payına ilişkin kuşku uyandırdığı durumlarda TMK 528/2’ye başvurulur. Bu fıkraya göre feragat eden, mirasçılık sıfatını kaybeder. Yani feragat sözleşmesinin kuşkulu olması halinde, kanun maddesinin feragat edenin mirasçılık sıfatını kaybedeceğine ilişkin ifadesine dayanarak feraget edenin miras payının tamamından vazgeçtiği kabul edilir.

Mirastan Feragat Sözleşmesinin Çeşitleri

Tam Feragat Sözleşmesi – Kısmi Feragat Sözleşmesi

Tam feragat sözleşmesinin yapılması halinde, mirasçı ilerde oluşacak miras payının tamamından vazgeçer. Bu sebeple mirasçının mirasçılık sıfatı da sona erer.

Kısmi feragat sözleşmesinin yapılması halinde ise, mirasçı ilerde oluşacak miras payından tamamen değil de kısmen vazgeçmektedir. Bu halde mirasçının mirasçılık sıfatının sona erdiğinden bahsetmek mümkün olmayacaktır. Böyle bir durumda mirasçının ilerde oluşacak miras payında bir azalma olacağından söz edebiliriz.

İvazlı Feragat Sözleşmesi – İvazsız Feragat Sözleşmesi

Mirastan feragat sözleşmesinin ivazlı olup olmaması aslında feragat edenin alt soyu açısından önem taşır. Çünkü mirasçının feragat etmesi halinde, mirasçılık sıfatını kaybedeceği ve bunun bazı durumlarda mirasçının altsoyu açısından da sonuç doğuracağını belirtmek gerekir.

İvazsız feragat sözleşmesinde mirasçı, miras payından hiçbir bedel karşılığı olmaksızın tamamen veya kısmen vazgeçmektedir. Hiçbir bedel karşılığı olmaksızın miras payının tamamından vazgeçtiği bir durumda, mirasçılık sıfatını da kaybedecektir. Ancak bu durum yalnızca kendi mirasçılığını etkileyecek olup feragat, yalnızca feragat eden için hüküm ve sonuç doğuracaktır. Feragat edenin altsoyu bu durumdan etkilenmeyecek olup mirasbırakana mirasçılığı devam edecektir.

İvazlı feragat sözleşmesi açısından ise durum daha farklıdır. Mirasçı, bir bedel karşılığında ilerde oluşacak miras payından tamamen veya kısmen vazgeçmektedir. Yine mirasçı, bir bedel karşılığı miras payının tamamından vazgeçtiği bir durumda mirasçılık sıfatını kaybedecektir. Ancak bu durum sadece kendisini etkilemeyecek olup kendisinin altsoyunun mirasçılığını da etkileyecektir. TMK 528/3’e göre bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sözleşmede aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için de sonuç doğuracaktır. Bu durumda ivazlı feragat sözleşmesinde sözleşmede altsoyun mirasçılığına ilişkin bir madde yok ise feragat eden açısından doğacak sonuçlar feragat edenin altsoyu açısından da doğacaktır.

İvazlı feragat sözleşmesi bir bedel karşılığı yapılır ve bu bedelin mirasbırakan tarafından feragat eden mirasçıya verilmesi gerekir. Mirasbırakan tarafından yerine getirilmesi gereken bu edim, mirasbırakanın mirasçıya sözleşmeden doğan borcudur. Bu edimin mirasbırakan tarafından yerine getirilmediği takdirde mirasçı feragat sözleşmesinden dönebilir. Dönmenin nasıl olacağına ilişkin TMK 547’ye bakmak gerekir. Bu maddeye göre; miras sözleşmesi gereğince sağlararası edimleri isteme hakkı bulunan taraf, bu edimlerin sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmemesi veya güvenceye bağlanmaması halinde borçlar hukuku kuralları uyarınca sözleşmeden dönebilir.

Feragatin Mirasbırakanın Alacaklılarının Hakları

Mirasın açılması anında tereke, borçları karşılayamıyorsa ve borçlar mirasçılar tarafından da ödenmiyorsa, feragat eden ve mirasçıları, alacaklılara karşı feragat için ölümünden beş yıl içinde mirasbırakandan almış oldukları karşılıktan, mirasın açılması anındaki zenginleşmeleri tutarında sorumludurlar(TMK 530).

Bu madde mirasbırakanın yapmış olduğu ivazlı feragat sözleşmeleriyle alacaklılarının veya saklı paylı mirasçılarının veya mirasçılarının alacaklılarının haklarını zedelediği durumlarda önem taşır. Kanunkoyucu bu madde ile alacaklıların ve saklı paylı mirasçıların haklarına ilişkin bir koruma getirmiştir.

İvazlı feragat sözleşmesindeki bedeller tenkise tabi kazandırmaların içine girer. Saklı paylı mirasçılar veya onun alacaklıları tenkis davası açarak saklı payının zedelendiği ölçüde feragat bedellerinden tenkisini isteyebilirler.

Feragatin Hükümsüzlüğü

Feragat sözleşmesinin hükümsüz olması halinde feragat eden mirasçılık sıfatını geri kazanır. Feragat sözleşmesinin hükümsüzlüğü, genel hükümlere ilişkin olabileceği gibi TMK 529’a ilişkin de olabilir.

Feragat sözleşmesinin genel hükümlere tabi olması sözleşmenin geçerli olup olmadığının belirlenmesinde önemlidir. Sözleşme de herhangi bir şekle aykırılık, ehliyetsizlik, hukuka ve ahlaka aykırılık, irade bozukluğu varsa feragat sözleşmesi iptal edilebilecektir. Bu durumlara dayanarak sözleşmenin iptal edilmesi halinde feragat eden mirasçılık sıfatını yeniden kazanacaktır.

Feragat sözleşmesinin hükümsüzlüğünü bir de TMK 529’a göre incelemek gerekir.

Feragat sözleşmesi belirli kişi veya kişiler lehine yapılmışsa;

Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmış olup bu kişinin herhangi bir sebeple mirasçı olamaması halinde, feragat hükümden düşer(TMK 529/1). Bu durumda da feragat eden yeniden mirasçılık sıfatını kazanır.

Feragat sözleşmesi belirli kişi veya kişiler lehine yapılmadıysa;

Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmamışsa, en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapılmış sayılır ve bunların herhangi bir sebeple mirasçı olamaması halinde, feragat hükümden düşer(TMK 529/2). Bu durumda da yine feragat eden mirasçılık sıfatını geri kazanır.[1]

[1] Rona SEZORAN, Baki İlkay ENGİN, Miras Hukuku, Seçkin Yayınları,7. Baskı, Ankara, 2021.

Tüm detaylara ve aklınızda bulunan sorulara cevap bulmak için Av. Ferhat Kule ile görüşebilirsiniz.

Sevgi Esin