Miras Hukukunda Saklı Pay ve Saklı Paylı Mirasçılar

Miras Hukukunda Saklı Pay

Mirasbırakan, bir ölüme bağlı tasarruf ile terekesini mirasçılara bırakmamış ise tereke kanunun gösterdiği ölçüde mirasçılara kalacaktır. Mesela mirasbırakan, terekesinin tamamını ölümünden sonrası için bir vakfa veya bir derneğe bırakmış olabilir. Böyle bir durumda mirasbırakanın yasal mirasçıları mirastan pay alamazlar. Mirasbırakan sağlığında malvarlığının tasarrufu hakkında özgürdür. Ancak hukuk sistemimiz mirasbırakanın terekesi üzerinde de böyle özgür bir şekilde tasarruf etmesini kabul etmeyerek yasal mirasçıları korumak istemiştir.
Mirasbırakanın yapmış olduğu ölüme bağlı tasarruf, yasal mirasçıların hiçbir şekilde mirastan pay alamamalarına neden olması durumuna karşın kanun koyucu bir koruma getirmiştir. Yasal mirasçılar kanunun gösterdiği ölçüde mirastan saklı pay alma hakkına sahiptirler. Kanun koyucunun böyle bir koruması ile mirasbırakan saklı payların dışında kalan kısım için tasarruf edebilecektir.
Kanuna göre saklı pay sahibi mirasçılar; mirasbırakanın mirasçı olarak altsoyu, mirasbırakanın ana ve babası, mirasbırakanın eşidir. TMK 505’e göre mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan mirasbırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabileceği belirtilmiştir. Ayrıca maddenin ikinci kısmında bu mirasçılardan hiçbirinin bulunmaması halinde, mirasının tamamı üzerinde tasarruf edebileceği belirtilmiştir. Böylelikle mirasbırakanın yasal mirasçılarını terekenin dışında tutması önlenmiştir.
Saklı pay, yasal miras payından daha azdır; ancak daha önemli bir kısımdır. Çünkü mirasbırakan saklı payların dışında kalan kısım için serbestçe tasarruf edebilir. Böyle bir durumda mirasçı yasal miras payının tamamını alamazsa da saklı payını mutlaka alır.

What Does 'Per Stirpes' in a Will Mean? - Downs Law Firm, P.C.
Belirtmek gerekir ki mirasbırakan terekesinin tamamı üzerinde tasarruf ederek yasal mirasçıların saklı paylarını zedeleyebilir. Bu durumda mirasbırakanın yapmış olduğu tasarruflar geçersiz olmaz, aksine geçerlidir. Örneğin; mirasbırakan terekesinin tamamını kendi belirlediği iradi mirasçılar arasında bir ölüme bağlı tasarrufla paylaştırdığı takdirde yasal mirasçıların saklı payları zedelenmiş olacaktır. Ancak bu durum o kişilerin iradi mirasçılığını, yani kendilerine yapılan ölüme bağlı tasarrufun geçersiz olmasına etki etmeyecektir. Böyle bir durumda saklı paylı mirasçıların tenkis davası açması ve saklı paylarının terekeden tenkis edilmesini talep etmeleri gerekecektir.

Saklı Paylı Mirasçılar ve Saklı Pay Oranları

Tekrar belirtmek gerekirse saklı paylı mirasçılar; mirasbırakanın mirasçı olan altsoyu, ana ve babası veya eşidir. Bu kişilerin saklı pay oranları kanunda gösterilmiştir.
Saklı pay oranları aşağıdaki oranlardan ibarettir:

  • Altsoy için yasal miras payının yarısı,
  • Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
  • Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması halinde yasal miraspayının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü.

Örneğin; mirasbırakan öldüğünde geriye iki çocuğu ve eşi kalmıştır. Bu durumda miras bu kişiler arasında paylaştırılacaktır. Sağ kalan eşin altsoyla birlikte mirasçı olması durumunda yasal miras payı,mirasın dörtte biridir. Bu durumda iki çocuğun birlikte yasal miras payı dörtte üç olacaktır.
Bu kişilerin saklı payı incelenecek olursa kanunun belirttiği üzere altsoyun saklı payı, yasal miras payının yarısıdır. İki çocuğun toplam yasal miras payı dörtte üçtür ve bunun yarısı alınacak olursa iki çocuğun toplam saklı payını sekizde üç olarak bulunur.
Bir de eşin de saklı paylı mirasçı olduğu kanunda belirtilmiştir. Eşin saklı pay oranına bakılırsa, altsoy ile birlikte mirasçı olduğu için yasal miras payının tamamı eşin saklı payı olacaktır. Eşin yasal miras payı, mirasın dörtte biri olduğundan saklı payı da mirasın dörtte biridir.
Bu şekilde kanundaki oranlar dikkate alınarak saklı paylar bulunur. Bulunan saklı paylar mirasın tamamından çıkarıldığı takdirde mirasbırakanın saklı payları zedelemeden tasarruf edebileceği oran bulunacaktır.[1]

[1] Rona SEZORAN, Baki İlkay ENGİN, Miras Hukuku, Seçkin Yayınları,7. Baskı, Ankara, 2021.

Tüm detaylara ve aklınızda bulunan sorulara cevap bulmak için Av. Ferhat Kule ile görüşebilirsiniz.

Sevgi Esin

Leave a Reply

Open chat
Avukata İhtiyacım var
Merhaba
Hukuki Sorunuz nedir ?
Call Now Button