Kripto Sponsorluğu, Fan Token’lar ve MASAK
Spor endüstrisinde dijital dönüşüm, sponsorluk modellerini de kökten değiştirmiştir. Kripto borsaları, blok zincir tabanlı yatırım araçları ve fan token projeleri, kulüplerin gelir kaynakları arasına girmiştir.
Ancak bu yeni sistem, finansal suçlar, kara para aklama ve yatırımcı koruması bakımından MASAK, SPK ve Reklam Kurulu denetimi altındadır.
Bu makalede, kripto sponsorluğu ve fan token projelerinin Türk hukuku çerçevesinde değerlendirilmesi, kulüplerin MASAK uyum yükümlülükleri ve olası cezai riskleri analiz edilecektir.
2. Kripto Sponsorluğu Nedir?
Kripto sponsorluğu, kulüp ile bir kripto platformu arasında yapılan ve markanın tanıtımına karşılık reklam, forma veya stadyum alanlarının kullanıldığı anlaşmalardır.
Örneğin:
-
Paris Saint-Germain – Crypto.com,
-
Manchester City – OKX,
-
Galatasaray – Socios.com anlaşmaları bu modele örnektir.
Türk hukukunda bu sözleşmeler, TBK m. 470 vd. kapsamında hizmet sözleşmesi veya eser sözleşmesi unsurları taşıyabilir.
3. MASAK Uyum Yükümlülüğü
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun gereği kripto varlık hizmet sağlayıcıları, “yükümlü” statüsündedir.
Bu nedenle kulüplerin kripto borsalarıyla yaptığı sponsorluk anlaşmalarında aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir:
-
Kimlik tespiti (KYC) – İş ilişkisi kurulmadan önce taraf doğrulaması yapılmalıdır.
-
Şüpheli işlem bildirimi (STR) – Olağandışı fon girişleri MASAK’a raporlanmalıdır.
-
Eğitim ve iç denetim – Uyum birimi oluşturulmalı, çalışanlara AML (Anti-Money Laundering) eğitimi verilmelidir.
MASAK Genel Tebliği No: 19:
“Kripto varlık sağlayıcılarıyla yapılan reklam ve sponsorluk anlaşmaları, kara para aklama risk değerlendirmesi kapsamında izlenmelidir.”
4. Fan Token’ların Hukukî Niteliği
Fan token’lar, blok zincir üzerinde basılan ve taraftarlara oylama hakkı, içerik erişimi veya özel avantajlar sunan dijital varlıklardır.
SPK’ya göre bu token’lar menkul kıymet değildir; ancak yatırım aracı olarak değerlendirilebileceği durumlar vardır.
SPK Basın Duyurusu (2021/63):
“Kripto varlıklar, yatırım hizmeti veya sermaye piyasası aracı kapsamında değildir; ancak yatırım amaçlı pazarlama faaliyetleri gözetim altındadır.”
Fan token sözleşmeleri, çoğunlukla “lisanslı dijital ürün sözleşmesi” veya “hizmet kullanım sözleşmesi” niteliğindedir.
5. Kulüplerin MASAK Açısından Sorumluluğu
Kulüpler doğrudan “yükümlü” sayılmasa da, kripto şirketleriyle yaptığı işbirliği nedeniyle dolaylı uyum yükümlüsü statüsüne girer.
Bu kapsamda:
-
Sözleşmede ödeme yöntemi (kripto veya fiat),
-
Fon transferinin kaynağı,
-
Tarafların kimlik bilgileri,
belirtilmelidir.
Yargıtay 11. CD 2022/3145 E., 2022/7904 K.:
“Reklam veya sponsorluk gelirinde kripto ödeme kabul eden kurum, fon kaynağını açıklamakla yükümlüdür.”
6. Vergisel Değerlendirme
Kripto sponsorluğu gelirleri, Kurumlar Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi Kanunu kapsamında vergilendirilir.
Fan token satışlarından elde edilen gelirler, “ticari kazanç” olarak beyan edilmelidir.
Eğer token, yurtdışı platformda satılıyorsa, çifte vergilendirme anlaşmaları dikkate alınmalıdır.
Gelir İdaresi Başkanlığı Görüşü (2023):
“Kripto varlık satış gelirleri, dijital ürün satışı olarak KDV’ye tabidir.”
7. Reklam Kurulu ve Tüketici Hukuku Boyutu
Kripto sponsorluğu kampanyaları, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Reklam Kurulu denetimine tabidir.
Kulüplerin “yatırım garantisi”, “kazanç vaadi” gibi ifadeler kullanması aldatıcı reklam sayılır.
Reklam Kurulu Kararı – 28.09.2022:
“Kripto para sponsoru aracılığıyla yatırım teşviki içeren reklam, 250.000 TL idari para cezası ile cezalandırılmıştır.”
8. Uluslararası Düzenlemeler
AB, Markets in Crypto Assets Regulation (MiCA) düzenlemesiyle fan token ve sponsor anlaşmalarını yatırım aracı kategorisine yaklaştırmıştır.
Bu düzenleme Türkiye’de de MASAK ve SPK tarafından referans alınmaktadır.
MiCA Art. 4’e göre:
“Kripto varlıkların ihraççısı, yatırımcıya bilgilendirme dokümanı sunmakla yükümlüdür.”
Dolayısıyla kulüplerin, fan token lansmanlarında bilgilendirme ve risk uyarısı yapması hukuken zorunludur.
9. Cezaî Riskler
Yanlış beyan, izinsiz token satışı veya fon aklama şüphesi hâlinde:
-
TCK m. 282 (Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama)
-
MASAK m. 13 (İdari yaptırım)
-
SPKn m. 109 (Yatırımcıyı yanıltma)
hükümleri uygulanabilir.
Özellikle offshore borsalarla yapılan gizli anlaşmalar, kulüp yöneticilerini hem idari hem cezai sorumluluk altına sokabilir.
10. Sonuç ve Değerlendirme
Kripto sponsorluğu ve fan token’lar, spor kulüplerine önemli finansal imkânlar sunsa da, MASAK uyumu, şeffaflık, veri güvenliği ve yatırımcı bilgilendirmesi temel zorunluluklardır.
Kulüplerin, bu alanda uzman hukukçular ve mali müşavirlerle çalışarak sözleşmeleri denetlemesi; rıza, vergilendirme ve fon akışını belgelemeleri gerekir.
Kripto varlık sponsorlukları, denetimsiz yürütüldüğünde, finansal itibar kaybı ve yaptırım riskleri doğurabilir.
About Post Author
