Kripto Para (Bitcoin) ile Rüşvet Suçu ve Cezası
1. Giriş
Dijitalleşen dünya ile birlikte ceza hukuku sistemleri de büyük bir dönüşüm sürecine girmiştir. Teknolojik gelişmeler yalnızca ticari hayata değil, suç işleme biçimlerine de doğrudan etki etmektedir. Bu değişimlerin en çarpıcı örneklerinden biri de kripto paraların (özellikle Bitcoin’in) suç gelirlerinin elde edilmesinde, saklanmasında veya transferinde kullanılmasıdır.
Rüşvet suçu, kamu görevlisinin görevini menfaat karşılığı ifa etmesi olarak tanımlanır ve klasik anlamda para, mal, hizmet gibi somut değerler üzerinden işlenirken, artık kripto para birimleri de rüşvetin konusunu oluşturabilmektedir.
Bu makalede, kripto para ile işlenen rüşvet suçunun Türk Ceza Kanunu (TCK) açısından değerlendirilmesi, suça ilişkin fail, mağdur, suçun unsurları ve ceza yaptırımları ile uygulamadaki sorunlar ve çözüm önerileri ele alınacaktır.
2. Rüşvet Suçunun Tanımı (TCK m.252)
2.1. Mevzuat Hükmü
TCK m.252’ye göre:
“Bir kamu görevlisinin, görevi gereği yapması gereken bir işi yapması, yapmaması, yaptırması veya yaptırmaması karşılığında kendisine veya bir başkasına menfaat sağlanması hâlinde, rüşvet suçu oluşur.”
Suçun fail ve mağduru simetriktir; rüşveti alan ve veren birlikte cezalandırılır.
3. Kripto Paraların Hukuki Niteliği
3.1. Türk Hukukunda Kripto Para Tanımı
Hâlihazırda kripto paralar Türk hukukunda resmi anlamda “para” olarak tanımlanmamış olmakla birlikte, Merkez Bankası’nın 16.04.2021 tarihli yönetmeliğine göre “ödeme aracı olarak kullanılamaz” ifadesi yer almaktadır. Ancak MASAK ve ceza yargılaması açısından kripto varlıklar, “ekonomik değeri olan dijital varlık” olarak kabul edilmektedir.
3.2. Ceza Hukuku Bağlamında Değerlendirme
Ceza hukukunda kripto paralar:
-
Malvarlığı değeri olarak kabul edilebilir,
-
Menfaat sağlayıcı unsur olabilir,
-
Suçun konusunu oluşturabilir.
Dolayısıyla kripto para ile menfaat temini, rüşvet suçunun maddi unsurunu oluşturur.
4. Kripto Para ile Rüşvet Suçunun Unsurları
4.1. Fail ve Mağdur
-
Fail: Kamu görevlisi ve rüşvet veren kişidir.
-
Mağdur: Toplum, kamu düzeni ve kamu görevi güvenliğidir.
4.2. Suçun Konusu: Menfaat
Kripto parayla yapılan transferler rüşvetin konusu olabilir. Bu menfaat:
-
Doğrudan kripto cüzdanına aktarılan Bitcoin,
-
Alınan token veya NFT,
-
Kripto parayla yapılan lüks harcamaların kamu görevlisi lehine karşılanması şeklinde olabilir.
4.3. Suçun Zamanı ve Tamamlanma Anı
-
Suç, taraflar arasında menfaat teminine ilişkin anlaşma yapılmasıyla tamamlanır.
-
Bitcoin transferi yapılmışsa fiil tamamlanmıştır.
-
Anlaşma yapılmış ancak transfer gerçekleşmemişse dahi rüşvet suçu oluşmuş sayılır.
5. Cezai Yaptırımlar
TCK m.252 uyarınca:
-
4 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası verilir.
-
Ayrıca kamu görevlisi açısından memuriyetten çıkarma, siyasi hak yoksunluğu gibi sonuçlar doğar.
Bitcoin ya da başka bir kripto para ile rüşvet verilmiş olması, bu suçu “nitelikli hale” dönüştürmez; ancak suçun işleniş biçimi itibarıyla bilinçli taksir, gizli işbirliği ve teknik takibi engelleme çabası, cezanın alt sınırdan uzaklaştırılmasına neden olabilir.
6. Yargıtay Uygulaması ve Uygulamadaki Sorunlar
6.1. Yargıtay Uygulaması
Henüz “Bitcoin ile rüşvet” konulu Yargıtay kararı bulunmamaktadır. Ancak genel içtihat şu şekildedir:
“Rüşvetin konusu her türlü ekonomik değer taşıyan mal, hizmet veya menfaat olabilir. Çek, senet, alacak hakkı, döviz transferi gibi menfaatler bu kapsama girer.”
Bu içtihattan hareketle kripto paralar da rüşvetin konusu sayılabilir.
6.2. Teknik Zorluklar
-
Kripto paralar transfer edildiğinde kime ait olduğunun belirlenmesi zordur.
-
Mixer’lar ve özel cüzdanlar üzerinden yapılan transferler izlenemez hâle getirilebilir.
-
Yargı mercileri bu teknolojilere aşina olmadığında etkin kovuşturma mümkün olmayabilir.
7. Etkin Pişmanlık ve Kripto Para İadesi
TCK m.254’e göre:
-
Suç yetkili makamlara bildirilmeden önce rüşvet veren kişi, durumu bildirirse ceza verilmez.
-
Bildirim suç öğrenildikten sonra yapılırsa cezada indirim yapılabilir.
Kripto para ile menfaat sağlanmışsa, iadeye ilişkin:
-
Cüzdan bilgileri ve özel anahtarlar sunulmalı,
-
Zincir üzerindeki işlem bloklarıyla transferin iade edildiği doğrulanmalıdır.
8. Uluslararası Düzenlemeler
8.1. FATF Rehberleri
FATF, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının şüpheli işlemleri raporlamasını ve kimlik doğrulama yapmasını önermektedir.
8.2. UNCAC ve OECD Rehberleri
Rüşvetle mücadelede kripto varlıkların kullanımına ilişkin teknik rehberler hazırlanmaktadır. Kripto varlıkla işlenen rüşvet eylemlerinin de raporlama yükümlülüğü altına alınması tavsiye edilmektedir.
9. Çözüm Önerileri ve Mevzuat İhtiyacı
-
TCK m.252’ye açıkça “kripto varlıkla menfaat temini” ibaresi eklenmeli.
-
CMK m.127’ye “kripto varlıkların el konulabilirliği” düzenlemesi getirilmeli.
-
Kripto cüzdanlara el konulma ve müsadere usulleri teknik detaylarla düzenlenmeli.
-
MASAK ve Adli Bilişim Uzmanlığı sistematik hale getirilmelidir.
10. Sonuç ve Değerlendirme
Kripto paralar çağımızın yeni nesil ekonomik değer taşıyıcılarıdır. Ancak bu özellikleri nedeniyle suç gelirlerinin saklanması ve transferinde de yoğun şekilde kullanılmaktadır. Rüşvet suçları gibi doğrudan kamu düzenini tehdit eden suçlarda, Bitcoin gibi kripto varlıkların kullanımı yeni delil türlerinin, soruşturma yöntemlerinin ve hukuki düzenlemelerin geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Kripto varlık ile rüşvet verilmesi hâlinde, bu varlıkların ekonomik değer taşıması nedeniyle TCK m.252 kapsamına girmesi gerektiği açıktır. Ancak fiilin ispatı, menfaatin geri alınması ve failin cezalandırılması teknik donanım ve mevzuat bütünlüğü gerektirir.
Dolayısıyla hem mevzuat düzeyinde güncellemeler yapılmalı hem de uygulayıcıların teknik kapasitesi artırılmalıdır. Aksi halde kripto varlıklar, ceza hukuku sisteminin açıklarını istismar etmek için kullanılmaya devam edecektir.
11. EVRENSEL GELİŞMELER
Son dönemde kripto paralar konusunda olumlu yasalar çıkaran ve devlet başkanı Putin’in madencilikle ilgili kanunu da imzaladığı Rusya’da, denetimler ise sıkı şekilde sürüyor. Son olarak Bitcoin ile rüşvet alan bir devlet görevlisine 16 yıl hapis cezası verildi.
“Emeklilik” hayalleri gitti
Marat Tambiyev adlı devlet görevlisinin bugünkü değeri 65 milyon dolara yakın olan 1032 adet BTC’yi 2022 yılında bir hacker grubundan rüşvet olarak kabul ettiği belirtildi. Hacker grubunun faaliyetlerini tespit eden görevli, grubun ele geçirdiği BTC’lerin yarısını rüşvet olarak aldı ve olayı gerekli merciilere iletmedi.
Ancak bu devlet görevlisinin bilgisayarında tuttuğu bir dosya onu ele verdi. Yapılan kontrollerde görevlinin kullandığı bilgisayarda “Emeklilik” adında bir dosya bulundu ve BTC’lerin burada saklandığı görüldü.
Bu kişinin maaşı ve yıllık kazancı hesaplandığında imkansıza yakın olan bir meblağ, denetçileri şüphelendirdi ve en sonunda olay ortaya çıktı.
7 Nisan 2022’de alınan BTC’ler o dönem de yaklaşık 50 milyon dolar değere sahipti.
Tambiyev kendisine komplo kurulduğunu söyledi ve verilen cezaya itiraz etti. Aynı davada yardımcı olan bir başka çalışana da 9 yıl hapis cezası verildi.
Haber kaynağı: https://uzmancoin.com/bitcoin-devlet-rusya-kripto-piyasa/
About Post Author
