KAMULAŞTIRMA SÜRECİ: KARAR ALINMASINDAN TAŞINMAZIN KAMUYA GEÇİRİLMESİNE KADAR TÜM ADIMLAR / İDARE AVUKATI

Kamulaştırma Kararı Alınmasından Taşınmazın Kamuya Geçirilmesine Kadar Olan Süreç:

Kamulaştırma süreci, bir taşınmazın kamu yararına kullanılması amacıyla özel mülkiyetten kamu mülkiyetine geçirilmesi için izlenen hukuki bir süreçtir. Türkiye’de kamulaştırma süreci, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde düzenlenmiştir. İşte kamulaştırma kararı alınmasından taşınmazın kamuya geçirilmesine kadar olan adımlar:

1. Kamulaştırma işlemi için ödenek ayrılması

Kamulaştırma sürecine başlanabilmesi için ödenek ayrılmış olması gerekir.

2.kamu Yararı Kararı ve Kamulaştırma Kararının Alınması

• Kamu Yararı Kararı: Kamulaştırma sürecinde; ilgili idarenin (örneğin belediye, il özel idaresi, kamu kuruluşu), kamu yararına yönelik bir ihtiyaç belirlemesi gereklidir. Bu karar, taşınmazın kamu yararı amacıyla kullanılmasının zorunlu olduğunu belirtir. Bakanlıkça onaylı plan, projeler ve imar planına uygun işlerde kamu yararı kararına gerek yoktur.
• Yetkili Makam: Kamu yararı kararı, kamulaştırmayı yapacak idare tarafından alınır. Bu karar genellikle belediye meclisi, il özel idaresi, bakanlıklar veya ilgili kamu kurumu tarafından verilir.
• Kamulaştırma Kararı: Kamu yararı kararı alındıktan sonra; ilgili idare, kamulaştırma kararı alır. Bu karar, kamulaştırılacak taşınmazların belirlenmesini ve gerekli yasal sürecin başlatılmasını içerir.

• Kararın Tebliği: Kamulaştırma kararı, taşınmazın malikine (sahibine) tebliğ edilir. Tebliğ, malik bulunamazsa ilanen yapılabilir.

3. Taşınmazın Değerinin Tespiti

• Değer Tespiti: Kamulaştırılacak taşınmazın bedeli, idare tarafından oluşturulan bir bilirkişi heyeti tarafından belirlenir. Bu değer tespiti, taşınmazın rayiç (piyasa) değeri esas alınarak yapılır.
• Müzakere: İdare, belirlenen bedeli malike tebliğ eder ve bu bedel üzerinden uzlaşma sağlanmaya çalışılır. Eğer taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa, bedel ödenir ve taşınmazın devri gerçekleşir.

4. Uzlaşma Süreci

• Uzlaşma Görüşmeleri: Malik ile idare arasında bedel üzerinde bir uzlaşma sağlanamazsa, idare, uzlaşma komisyonu aracılığıyla yeniden görüşmeler yapabilir. Bu süreçte, malikin hakları korunmaya çalışılır.
• Uzlaşma Sağlanması: Eğer uzlaşma sağlanırsa, uzlaşma tutanağı düzenlenir ve kamulaştırma bedeli malike ödenir. Bu aşamada, taşınmazın mülkiyeti idareye geçer.

5. Mahkemeye Başvuru ve Bedelin Tespiti

• Mahkemeye Başvuru: Uzlaşma sağlanamazsa; idare, taşınmazın bedelinin tespiti ve tescili için Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurur. Mahkeme, taşınmazın değerini belirlemek üzere bilirkişi görevlendirir.
• Mahkeme Kararı: Mahkeme, bilirkişi raporunu değerlendirir ve taşınmazın kamulaştırma bedelini belirler. Bu bedel, idare tarafından malikin banka hesabına yatırılır.

6. Kamulaştırma Bedelinin Ödenmesi

• Bedelin Bankaya Yatırılması: Eğer uzlaşma sağlanmışsa; kamulaştırma bedeli olarak kararlaştırılan miktar, peşin ve nakit olarak hak sahibinin banka hesabına yatırılır. Eğer uzlaşma sağlanamazsa; hâkimin belirlediği kamulaştırma bedeli, mahkemenin belirlediği banka hesabına yatırılır. Bu aşamada, malik bedeli tahsil edebilir.
• Tescil İşlemi: Kamulaştırma bedelinin ödenmesinden sonra, mahkeme kararıyla taşınmazın tapu kaydı, malikten idareye geçer. Bu işlem tapu sicil müdürlüğünde gerçekleştirilir.

7. Taşınmazın İdareye Geçirilmesi (Tescil)

• Tapuya Tescil: Mahkemenin tescil kararı ile, taşınmaz tapu kütüğüne idare adına tescil edilir. Bu aşamadan itibaren taşınmaz, kamu mülkiyetine geçmiş olur.
• Kamuya Geçiş: Tapu tescil işlemi tamamlandıktan sonra, taşınmaz üzerinde idare tasarruf hakkına sahip olur ve kamu yararına kullanmak üzere projelerini uygulamaya başlar.

8. İdarenin Taşınmazı Kullanıma Açması

• Kamu Yararı Uygulaması: Kamulaştırılan taşınmaz, belirlenen kamu yararı amacıyla kullanılmak üzere projelendirilir ve kullanıma açılır (örneğin, yol yapımı, okul, hastane inşaatı). Eğer kamulaştırılan taşınmaz malda, bedelin kesinleştiği tarihten başlayarak beş sene içinde belirlenen kamu yararı amacına yönelik herhangi bir işlem gerçekleştirilmezse veya hiçbir işlem gerçekleştirilmezse mal sahibi veya mirasçıları, bedelin kesinleştiği tarihten başlayarak kanunen işleyen faizle birlikte bedeli ödeyerek taşınmaz malın kendilerine iadesini sağlayabilirler.
• Zararların Giderilmesi: Eğer kamulaştırma sürecinde malik ya da taşınmaz üzerinde hak sahibi olan kişiler zarar görmüşse, bu zararlar tazmin edilir.

9. İtiraz ve Hukuki Yollar

• İtiraz Hakkı: Malik, kamulaştırma kararına ve bedelin tespitine karşı itiraz edebilir. Bu itiraz, kamulaştırma işlemlerinin hukuka uygunluğunu denetlemek üzere idari yargıya taşınabilir.
• Davalar: Malik, taşınmazın kamuya geçirilmesi sürecinde hukuka aykırılıklar olduğunu düşünüyorsa, idare mahkemelerinde dava açabilir. Malik; kamulaştırma işlemine karşı açacağı davaları, işlemin tebliğinden itibaren belli bir süre içerisinde açmalıdır.
• Kamulaştırma süreci, kamu yararı ile özel mülkiyet hakları arasında denge kurmayı amaçlar. Taşınmazın kamuya geçirilmesi, yasal prosedürlerin tamamlanmasıyla gerçekleşir ve maliklerin haklarının korunması için çeşitli yasal yollar ve itiraz mekanizmaları bulunur. Bu süreç, idare ve malik arasında uzlaşma sağlanarak sonuçlandırılabileceği gibi, mahkeme yoluyla da çözüme kavuşturulabilir.

Hukuk Öğrenci Stajyeri Nursena İbanoğlu