İNTERNETTE TECAVÜZ VE HUKUKİ SORUMLULUK

 

Dijital çağın mucizesi olan İnternet, çağımızın en yaygın kullanılan araçlarından biri olmuştur. İfade özgürlüğü, bilgiye kolay ve hızlı erişim, sosyal medya ile bağlantı kurabilme gibi pek çok imkan sunan İnternet, kısa zamanda iletişimin gözdesi olmuştur. İnternette veya internet kullanılarak bir esere tecavüz edilmesi halinde uygulanacak özel hükümlere, TCK m.525/a ve 525/d’deki bilişim suçları dışında pek yer verilmemiştir. İnternette tecavüz Türk Hukukunda yeni bir konu olarak incelenmektedir. ABD, İngiltere, Fransa, Almanya başta olmak üzere pek çok Batı ülkesi internet ile ilgili kanun ve düzenlemelere geniş biçimde yer vermiştir.

İnternette Tecavüzün Tanımı

İnternette tecavüz, bir bireyin rızası olmadan dijital platformlarda cinsel içerikli mesajlar, görüntüler veya videolar gönderilmesi ya da yayımlanması olarak tanımlanabilir. Bu tür eylemler, mağdurların onurunu, gizliliğini ve güvenliğini ihlal eder. Tecavüz, fiziksel temas olmadan da gerçekleşebilir ve dijital ortamda yapılan bu tür saldırılar, mağdurlar üzerinde derin travmatik etkiler bırakabilir.

Hukuki Çerçeve

İnternette tecavüzle ilgili hukuki düzenlemeler, ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Ancak, birçok ülke bu tür suçları ciddiye almakta ve mağdurları koruma altına almak için çeşitli yasalar çıkarmaktadır. İnternette tecavüz suçları, genellikle aşağıdaki hukuki kategorilere girer:

1. Kişisel Verilerin Korunması: Mağdurun rızası olmadan kişisel verilerin ifşa edilmesi veya yayılması, birçok ülkede suç teşkil eder. Bu tür eylemler, mağdurun özel hayatına yapılan bir saldırı olarak değerlendirilebilir.
2. Cinsel Taciz ve Saldırı: İnternet üzerinden yapılan cinsel içerikli tacizler, fiziksel cinsel taciz kadar ciddi kabul edilir. Mağdurun rızası olmadan gönderilen cinsel içerikli mesajlar veya görüntüler, cinsel taciz suçunu oluşturur.
3. Siber Zorbalık: İnternette tecavüz, sıklıkla siber zorbalıkla birlikte görülür. Mağduru küçük düşürme, tehdit etme veya aşağılama amacı taşıyan bu tür eylemler, siber zorbalık kapsamında değerlendirilir.

Fikri ve sanat eserleri hukuku ile ilgili olmasalar bile, öngörülen bazı maddi hukuk kuralları eserlere ve bağlantılı haklara da uygulanabilmektedir. FSEK (Fikri Sanat Eserleri Kanunu) , Türk hukukunda internette ve internet aracılığıyla vukubulan telif hakları ihlallerine genel hükümleri uygular. İnternet üzerindeki fikir ve sanat eserleri ihlalleri eserden kaynaklanan maneci ve mali haklar ile bu haklar ve bağlamında eser ve eser sahibi ile FSEK’in 80.maddesinin ikinci fıkrasındaki atfı dolayısıyla  bağlı haklar ve sahipleri korunur.

Hukuki Sorumluluk

İnternette tecavüz suçlarında hukuki sorumluluk, genellikle şu kişilere ve kurumlara yüklenir:

1. Fail: İnternette tecavüz eylemini gerçekleştiren kişi, doğrudan hukuki sorumluluk taşır. Failin kimliği tespit edilerek, hakkında cezai ve hukuki yaptırımlar uygulanabilir.
2. Platformlar: Tecavüz içeriğinin yayımlandığı dijital platformlar da hukuki sorumluluk taşıyabilir. Bu platformlar, kullanıcılarının güvenliğini sağlamakla yükümlüdür ve gerektiğinde içerikleri kaldırmak veya engellemek zorundadır.

İnternet Servis Sağlayıcıları: İnternet servis sağlayıcıları, yasa dışı içeriklerin yayılmasını önlemek için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Ancak, servis sağlayıcıların sorumluluğu, genellikle içeriği üreten ve yayımlayan kişilere kıyasla daha sınırlıdır.

 

İNTERNETTE TECAVÜZ SONRASI HUKUKİ SÜREÇ

İnternette tecavüze uğradığınız gerekçesiyle hukuki bir süreç başlatmak ve çözüm üretmek istiyorsunuz süreci nasıl yönetebileceğinizi inceleyelim:

İnternette tecavüz, mağdurlar üzerinde ciddi psikolojik ve duygusal etkiler bırakan bir suçtur. Bu suçla mücadelede hukuki düzenlemeler büyük önem taşımaktadır. Failin yanı sıra dijital platformlar ve internet servis sağlayıcılarının da sorumlulukları belirlenmeli ve mağdurların korunması için etkili mekanizmalar geliştirilmelidir. Bu tür hukuki düzenlemeler, internetin daha güvenli ve adil bir ortam olmasına katkı sağlayacaktır.

Bu husus ilgili konunun yazarlarınca “online sorumluluk” veya “internette sorumluluk” ismiyle incelenir. İnternetin ne ifade ettiği yani geniş anlamın sistemi tam olarak kapsadığı da muhakkaktır.

Sorumluluğun Niteliği

İnternet üzerinde yapılan ihlal kural olarak haksız fiilin konusunu oluşturur. Bunun için haksız fiili sağlayan unsurlara ihtiyaç vardır. Sorumluluğu kaldıran haller burada da uygulanır. Somut olayda sözleşmeden doğan sorumluluğun sözkonusu olması da mümkündür.

İçerik

İçerik, bizim internete koyduğumuz her şeydir. İçeriğin konusunu bir haber, gazete, üniversite veya fakültelere ilişkin bilgiler, sanat eseri, oluşturabilir. İçerikle ilgili olarak “kendi içeriği” ve “başkasının içeriği” ayrımı yapılır. Kural olarak bir şahıs kendi içeriğinden sorumludur. Başkasının içeriği için sadece ekrana bakan şahıs sorumlu tutulamaz; meğerki o şahıs başkasının içeriği üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunarak eser sahibinin manevi veya mali hakkını ihlal etmiş olsun.

Bu hususta sözleşme dışı ve sözleşmeden doğan sorumluluğu da incelememiz gerekir.

Sözleşmeden Doğan Sorumluluk

Tanım

Sözleşmeden doğan sorumluluk, taraflar arasında yapılan bir sözleşmeye dayanarak ortaya çıkan yükümlülüklerin ihlali sonucu oluşan sorumluluktur. Bu tür sorumluluk, genellikle sözleşmenin ifa edilmemesi, eksik veya hatalı ifa edilmesi gibi durumlarda gündeme gelir.

Temel Unsurlar

1. Sözleşmenin Varlığı: Sözleşmeden doğan sorumluluğun oluşabilmesi için, geçerli bir sözleşmenin varlığı şarttır.
2. Sözleşmenin İhlali: Sözleşmede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya eksik/hatalı ifa edilmesi.
3. Zararın Mevcudiyeti: Sözleşmenin ihlali sonucu zarar gören tarafın bir zarara uğramış olması.
4. Nedensellik Bağı: Sözleşmenin ihlali ile oluşan zarar arasında nedensel bir bağlantının bulunması.

Örnekler

• Bir mal veya hizmetin sözleşmede belirtilen sürede teslim edilmemesi.
• İnşaat sözleşmesinde, taahhüt edilen işlerin eksik veya hatalı yapılması.
• Bir kira sözleşmesinde, kiralanan mülkün kullanılamaz hale getirilmesi.

Sözleşme Dışı Sorumluluk (Haksız Fiil Sorumluluğu)

Tanım

Sözleşme dışı sorumluluk, taraflar arasında bir sözleşme ilişkisi olmaksızın bir kişinin hukuka aykırı bir fiili nedeniyle bir başkasına zarar vermesi sonucu oluşan sorumluluktur. Bu tür sorumluluk, genel olarak “haksız fiil sorumluluğu” olarak adlandırılır.

Temel Unsurlar

1. Hukuka Aykırılık: Gerçekleştirilen fiilin hukuka aykırı olması.
2. Kusur: Zararı veren kişinin kast veya ihmal derecesinde kusurlu olması.
3. Zararın Mevcudiyeti: Hukuka aykırı fiil sonucunda bir zararın meydana gelmiş olması.

Nedensellik Bağı: Hukuka aykırı fiil ile meydana gelen zarar arasında nedensel bir bağlantının bulunması.

Sözleşmeden Doğan ve Sözleşme Dışı Sorumluluğun Karşılaştırılması

Unsurlar	Sözleşmeden Doğan Sorumluluk	Sözleşme Dışı Sorumluluk (Haksız Fiil)
Hukuki Dayanak	Taraflar arasındaki sözleşme	Genel hukuk kuralları
Sorumluluk Şartları	Sözleşmenin ihlali, zarar ve nedensellik bağı	Hukuka aykırılık, kusur, zarar ve nedensellik bağı
Sorumluluk Türleri	Taahhüt edilen yükümlülüklerin ihlali	Hukuka aykırı fiil
Tazminat Talebi	Sözleşme hükümlerine göre	Genel zarar ve tazminat ilkelerine göre

Sonuç

Sözleşmeden doğan sorumluluk ve sözleşme dışı sorumluluk, hukuk sisteminde önemli yer tutan iki temel sorumluluk türüdür. Sözleşmeden doğan sorumluluk, taraflar arasındaki anlaşmaya dayalı olarak şekillenirken, sözleşme dışı sorumluluk genel hukuk kurallarına dayanır ve daha geniş bir kapsamı içerir. Her iki sorumluluk türü de, hakların korunması ve adaletin sağlanması açısından büyük önem taşır.