İmar Kanunu Madde 18: Arazi ve Arsa Düzenlemeleri ve Hukuki Perspektif
Giriş
Türkiye’de imar düzenlemelerinin temelini oluşturan 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 18. maddesi, arazi ve arsa düzenlemelerine ilişkin hukuki çerçeveyi belirler. Madde 18, şehirleşme ve yapılaşmanın düzenli bir şekilde gerçekleştirilmesi, kamu hizmetlerinin sağlanması ve planlamaya uygun arsa üretimi için arsa ve arazilerin düzenlenmesini hedefler. Ancak bu düzenlemeler sırasında taşınmaz sahipleri ile idareler arasında çeşitli uyuşmazlıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu makalede, İmar Kanunu Madde 18 uygulamalarının hukuki dayanakları, arazi ve arsa düzenlemelerinin kapsamı, karşılaşılan uyuşmazlıklar ve çözüm önerileri ele alınacaktır.
1. İmar Kanunu Madde 18’in Hukuki Dayanakları
İmar Kanunu Madde 18, düzenleme sınırları içinde kalan taşınmazların, planlara uygun şekilde düzenlenmesi için belediyelere ve il özel idarelerine yetki verir.
1.1. Düzenlemenin Amaçları
- İmar planlarının uygulanabilir hale getirilmesi.
- Parselasyon işlemleriyle düzenli yapılaşma sağlanması.
- Kamuya ait yol, meydan, yeşil alan gibi hizmetlerin oluşturulması.
1.2. Hukuki Temel
- Anayasa Madde 35: Mülkiyet hakkının korunması.
- Anayasa Madde 46: Kamu yararı için mülkiyetin sınırlandırılması.
- 3194 Sayılı İmar Kanunu Madde 18: Düzenleme ortaklık payı (DOP) kesintileri ve parselasyon işlemleri.
2. Arazi ve Arsa Düzenlemeleri
Arazi ve arsa düzenlemeleri, imar planlarına uygun şekilde düzenlenmiş taşınmazların oluşturulmasını hedefler. Bu düzenlemeler, taşınmaz sahiplerinden kamu hizmetleri için belirli oranda kesinti yapılmasını da içerir.
2.1. Düzenleme Ortaklık Payı (DOP)
- DOP Nedir?: Taşınmaz sahiplerinden, yol, park, yeşil alan gibi kamu hizmetleri için belirli bir oran kesilmesidir.
- Yasal Sınırlar: DOP oranı, Anayasa Mahkemesi kararlarına göre taşınmazın %40’ını aşamaz.
- Uygulama Sorunları:
- DOP oranının yasal sınırların üzerinde belirlenmesi.
- Taşınmaz sahiplerinin kesinti oranlarına itirazları.
2.2. Parselasyon İşlemleri
- Tanımı: Parselasyon, bir taşınmazın imar planına uygun şekilde yeniden düzenlenmesidir.
- Süreç:
- Düzenleme sınırlarının belirlenmesi.
- Parselasyon planının hazırlanması ve askıya çıkarılması.
- İtiraz süreci ve kesinleştirilmesi.
- Sorunlar:
- Hatalı sınır belirleme veya eksik ölçüm.
- İmar planlarına uygun olmayan parselasyon işlemleri.
3. Uygulamada Karşılaşılan Uyuşmazlıklar
İmar Kanunu Madde 18 uygulamaları sırasında ortaya çıkan başlıca uyuşmazlıklar şunlardır:
3.1. DOP Oranlarına İtirazlar
- Hak sahipleri, taşınmazlarından yapılan kesintilerin yasal sınırların üzerinde olduğunu iddia edebilir.
- Bazı durumlarda, kesinti oranlarının gerekçelendirilmesinde şeffaflık eksikliği görülür.
3.2. Parselasyon Planlarının Hukuka Aykırılığı
- Parselasyon işlemlerinde, taşınmaz sınırlarının hatalı belirlenmesi.
- Planların imar mevzuatına aykırı olması.
3.3. Kamulaştırmasız El Atma
- Taşınmazların kamu hizmeti için kullanılması, ancak maliklere tazminat ödenmemesi.
- Bu durum, mülkiyet hakkının ihlali olarak değerlendirilir.
3.4. Hak Kaybı ve Değer Düşüklüğü
- Düzenleme sonrasında taşınmazın yüzölçümünde veya değerinde kayıp yaşanması.
- Bu kayıplar nedeniyle maliklerin tazminat talepleri.
4. Hukuki Çözüm Yolları
İmar Kanunu Madde 18 uygulamalarından kaynaklanan uyuşmazlıklar, yargı ve idari mekanizmalar yoluyla çözülebilir.
4.1. İdari İtiraz Süreci
- Parselasyon planlarına itirazlar, düzenlemeyi yapan idareye başvurularak yapılabilir.
- Askı süresi içinde yapılan itirazlar değerlendirilir.
4.2. Yargı Yolu
- İptal Davası: Parselasyon planının iptali için idare mahkemesine başvurulabilir.
- Tazminat Davası: DOP kesintileri veya değer kaybı nedeniyle uğranılan zararlar için adli yargıda dava açılabilir.
- Kamulaştırmasız El Atma Davası: Kamulaştırma bedeli ödenmeden yapılan düzenlemelere karşı açılan davalardır.
4.3. Arabuluculuk ve Uzlaşma
- İdare ile hak sahipleri arasında arabuluculuk mekanizmalarının kullanılması, uyuşmazlıkların hızlı çözülmesini sağlayabilir.
5. Çözüm Önerileri
5.1. Şeffaflık ve Katılımcılık
- Düzenleme süreçlerine hak sahiplerinin daha fazla dahil edilmesi.
- DOP oranlarının hesaplanmasının açıkça paylaşılması.
5.2. Dijitalleşme ve Teknoloji Kullanımı
- Parselasyon işlemlerinde uydu görüntüleri ve dijital haritaların kullanılması.
- Elektronik ortamda itiraz ve inceleme mekanizmalarının oluşturulması.
5.3. Bağımsız Denetim Mekanizmaları
- Parselasyon planlarının bağımsız bir kurul tarafından denetlenmesi.
- Hataların erken tespit edilmesi ve düzeltilmesi.
5.4. Hukuki Eğitim ve Farkındalık
- İdare çalışanlarına düzenli hukuki eğitim verilmesi.
- Hak sahiplerinin hakları konusunda bilinçlendirilmesi.
Sonuç
İmar Kanunu Madde 18, düzenli kentleşme ve planlamaya uygun yapılaşma için önemli bir hukuki araçtır. Ancak uygulama sırasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar, mülkiyet hakkı ihlalleri ve hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle, düzenleme süreçlerinin şeffaf, katılımcı ve teknolojik altyapıya dayalı şekilde yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Hukuki denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi ve arabuluculuk gibi alternatif çözüm yollarının teşvik edilmesi, bu tür sorunların çözümünde etkili olacaktır.
About Post Author
