HOLLANDA İŞ HUKUKUNDA ÇALIŞMA SÜRELERİ, FAZLA MESAİ VE İZİN HAKLARI NELERDİR?

1. Giriş – Hollanda İş Hukukunun Temel Çerçevesi

Hollanda, çalışma hayatını ayrıntılı şekilde düzenleyen gelişmiş bir iş hukuku sistemine sahiptir.
Çalışma süreleri, fazla mesai, izin hakları, iş sağlığı ve güvenliği gibi konular, hem işçi haklarının korunması hem de işverenin yükümlülüklerinin netleştirilmesi amacıyla çeşitli yasal düzenlemelerle güvence altına alınmıştır.

Hollanda’da bu alandaki en önemli yasal dayanaklar şunlardır:

• Arbeidstijdenwet (ATW) – Çalışma Süreleri Yasası

• Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) – İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası

• Burgerlijk Wetboek (BW) – Hollanda Medeni Kanunu’nun iş ilişkilerini düzenleyen bölümü

• Wet arbeid en zorg (WAZO) – Çalışma ve Bakım Yasası (doğum izni, ebeveyn izni vb.)

Bu makalede, söz konusu mevzuat hükümleri ışığında çalışma süreleri, fazla mesai, izin hakları ve bunlarla bağlantılı işçi-işveren yükümlülükleri tüm detaylarıyla incelenecektir.

---

2. Çalışma Süreleri (Arbeidstijdenwet – ATW)

2.1. Günlük ve Haftalık Azami Çalışma Süreleri

Hollanda’da çalışma saatleri, Arbeidstijdenwet kapsamında düzenlenir ve şu esaslara tabidir:

• Günlük maksimum çalışma süresi: 12 saat

• Haftalık maksimum çalışma süresi: 60 saat (istisnai durumlar hariç)

• 4 haftalık ortalama: Haftada en fazla 55 saat

• 16 haftalık ortalama: Haftada en fazla 48 saat

Bu sınırlar, hem işçinin sağlığını korumak hem de iş kazalarının önüne geçmek için belirlenmiştir.

---

2.2. Dinlenme Süreleri

• Günlük çalışma süresi 5,5 saati aşarsa: En az 30 dakika ara dinlenme

• 10 saati aşarsa: Toplamda en az 45 dakika ara dinlenme

• Çalışma günü bitiminde: En az 11 saat kesintisiz dinlenme (istisnai hallerde 8 saate düşürülebilir)

• Haftalık dinlenme: 7 günde en az 36 saat kesintisiz dinlenme

---

2.3. Gece Çalışması

Gece çalışması, saat 00:00 – 06:00 arasında yapılan çalışmadır.

• Bir gecede en fazla 10 saat çalışılabilir.

• 16 haftalık dönemde toplam gece vardiyası sayısı 117’yi geçmemelidir.

Gece vardiyası yapan işçiler için işverenin, sağlık kontrollerini düzenli olarak yaptırması zorunludur.

---

2.4. Esnek Çalışma Modelleri

Hollanda’da part-time çalışma, evden çalışma ve esnek saat uygulamaları yaygındır.
Wet flexibel werken kapsamında çalışan, belirli şartlarda çalışma saatlerinin değiştirilmesini talep edebilir.

---

3. Fazla Mesai (Overwerk) Düzenlemeleri

3.1. Fazla Mesai Tanımı

Fazla mesai, yasal haftalık çalışma süresi veya iş sözleşmesinde belirtilen sürelerin üzerinde yapılan çalışmalardır.
Hollanda’da fazla mesaiye ilişkin hükümler, çoğunlukla toplu iş sözleşmeleri (CAO) ve bireysel iş sözleşmeleri ile belirlenir.

---

3.2. Fazla Mesai Ücretlendirme

• CAO ile belirlenmişse: Fazla mesai ücreti normal saat ücretinin %125 – %150’si olarak ödenir.

• CAO yoksa: Ücretlendirme veya telafi izni iş sözleşmesine göre belirlenir.

• Telafi izni (tijd voor tijd): Fazla çalışılan saatler, ilerleyen tarihlerde izin olarak kullanılabilir.

---

3.3. Zorunlu Fazla Mesai

İşçi, olağanüstü durumlar (afet, acil üretim ihtiyacı vb.) dışında fazla mesaiye zorlanamaz.
Zorunlu fazla mesai durumunda bile yasal azami çalışma süreleri aşılamaz.

---

4. İzin Hakları (Vakantiedagen en Verlof)

4.1. Yıllık Ücretli İzin

• Yasal minimum: Haftalık çalışma gün sayısının 4 katı

  • Örneğin, haftada 5 gün çalışan biri için yıllık 20 gün

• Toplu iş sözleşmeleri ile bu süre artırılabilir.

• İzinler, işverenin onayı ile planlanır ancak işveren çalışanı haksız yere izin kullanmaktan alıkoyamaz.

---

4.2. Hastalık İzni

• İşveren, hastalık süresince maaşın en az %70’ini ödemekle yükümlüdür (maksimum 2 yıl).

• İlk 2 yıl boyunca işten çıkarma yasağı vardır.

---

4.3. Doğum ve Ebeveyn İzinleri (WAZO)

• Doğum izni: Annelere en az 16 hafta

• Babalık izni: 1 hafta ücretli + 5 hafta kısmi ücretli

• Ebeveyn izni: Çocuğun 8 yaşına kadar toplam 26 hafta (kısmen ücretli)

---

4.4. Özel İzinler

• Yakın aile üyesinin ölümü

• Evlilik

• Taşınma

• Zorunlu bakım izni

---

5. İşverenin Yükümlülükleri

• Çalışma sürelerine riayet etmek

• Fazla mesai kayıtlarını tutmak

• İşçi sağlığını korumak (Arbowet)

• İzin haklarının kullanımını engellememek

---

6. İşçinin Hak ve Sorumlulukları

• Çalışma sürelerine uymak

• Fazla mesai taleplerini yasal çerçevede değerlendirmek

• İzin kullanırken işverene zamanında bildirim yapmak

---

7. Mevzuata Aykırılık ve Yaptırımlar

• Çalışma süreleri veya izin haklarını ihlal eden işverenlere Inspectie SZW tarafından para cezası verilebilir.

• İşçi hakları ihlallerinde kantonrechter (yerel iş mahkemesi) yetkilidir.

---

8. Türk Vatandaşları ve Yabancılar İçin Özel Notlar

Hollanda’da çalışmak isteyen Türk vatandaşlarının:

• Çalışma izni (TWV) veya birleşik oturum-çalışma izni (GVVA) alması gerekir.

• AB-Türkiye Ortaklık Anlaşması (Ankara Anlaşması) çerçevesinde bazı kolaylıklar mevcuttur.

• İş sözleşmesi yapılmadan önce CAO hükümlerini dikkatle incelemek faydalıdır.

---

9. Sonuç

Hollanda iş hukuku, çalışma süreleri, fazla mesai ve izin hakları bakımından işçiyi koruyucu bir yapıya sahiptir. Ancak hakların etkin kullanımı için hem işveren hem de işçi mevzuatı iyi bilmeli, sözleşmeleri dikkatle hazırlamalı ve olası ihtilaflarda uzman avukat desteği almalıdır.