Güveni Kötüye Kullanma Suçu

Bu suç tipi saklanması veya belirli bir şekilde kendisine zilyetliği devredilen malın alan şahsın, zilyetliği devretme dışında malı kendi yararına veya başkası yararına kullanmasıdır. Güveni kötüye kullanma suçu, aynı zamanda emniyeti suiistimal suçu olarak da adlandırılmaktadır.

Güveni kötüye kullanma suçu (emniyeti suistimal suçu) beş farklı şekilde meydana gelebilir:

Zilyetliğin devir amacı dışında kullanılması şeklindeki basit güveni kötüye kullanma suçu (TCK md. 155/1),
Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma(TCK md. 155/2),
Meslek veya sanat nedeniyle emniyeti suistimal (TCK md. 155/2),
Ticaret sebebiyle güveni kötüye kullanma (TCK md. 155/2),
Başkasının mallarını yönetmek yetkisi çerçevesinde tevdi ve teslim edilen mallar ile ilgili emniyeti suistimal (TCK md. 155/2)

Şikayet, Zamanaşımı ve Görevli Mahkeme

Güveni kötüye kullanma suçu basit ve nitelikli hal şeklinde gerçekleşebilir. Suçun basit şekli şikayete tabidir ve şikayet süresi suçun işlendiğinin ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. 6 ay içerisinde suça şikayet hakkı kullanılmadığı takdirde şikayet hakkı bir daha kullanılmamak üzere kaybolur.

Suçun nitelikli halleri ise şikayete tabi bağlı suçlardan olmadığı için herhangi bir şikayet süresi bulunmamaktadır. Fakat zamanaşımı süresi 15 yıldır. Eğer müşteki davaya katılmak istiyorsa zamanaşımı süresi boyunca şikayet hakkını kullanabilir.

Güveni kötüye kullanma suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Güveni Kötüye Kullanma (Emniyeti Suistimal) Suçu Şartları

İnsanlar arasında mevcut olan güven ilişkisi hukuk sisteminde geçerliliği olan önemli değerlerden biridir. Tck, güven ilişkisinin ihlallerini yaptırıma bağlamıştır. Güveni kötüye kullanma suçu şartları da TCK 155. maddede tüm unsurlarıyla açıklanmıştır.

Güveni Kötüye Kullanma Suçu ve Sözleşme İlişkisi

Güveni kötüye kullanma suçu şartları açısından en önemli olgu, malın mülkiyet hakkı sahibi ile zilyet arasında hukuken geçerli bir sözleşme ilişkisi olmasıdır. Sözleşme tarafların “aldatılmamış” özgür iradesi ile kurulmalıdır. Fail ile mülkiyet hakkı sahibi arasında geçerli bir sözleşme ilişkisi yoksa suçun şartları oluşmaz.

Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma

Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçun nitelikli hallerinden biridir. TCK 155/2 fıkrasında belirtildiği üzere hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunun cezası ağırlaştırılmıştır. Mülkiyet hakkı sahibinin zilyet ile kurduğu sözleşme, hizmet ilişkisi şeklinde ise hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu meydana gelir. Taraflar arasındaki hizmet ilişkisinde bir süreklilik olmalıdır. Sürekli bir ilişki olmadan zilyet, malın mülkiyet hakkı sahibinin geçici bir talebini yerine getirirken suçu işlerse, suçun basit şekli meydana gelir.

Ticaret İlişkisi Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma Suçu

Ticari ilişkinin gereği olarak bir mal zilyede teslim edildiğinde malın tasarruf amacı dışında kullanılması ticaret ilişkisi nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunu oluşturur. Örneğin, kendisine teslim edilen taşınır malı muhafaza etmesi gereken şirket, başka bir ihtiyacı karşılamak için kullanması halinde ticaret ilişkisi nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu oluşur.

Meslek veya Sanatın İcrası Gereği Kendisine Bırakılan Eşya Üzerinde Güveni Kötüye Kullanma

Mesleği icra eden kişiye teslim edilen mal üzerinde teslim amacı dışında tasarrufta bulunulursa, mesleğin icrası gereği kendisine bırakılan eşya üzerinde güveni kötüye kullanma suçu oluşur.

Başkasına Ait Malları Yönetme Yetkisi Çerçevesinde Tevdi ve Teslim Edilen Mal Hakkında Güveni Kötüye Kullanma

Başkasına ait malları yönetme yetkisi çerçevesinde tevdi ve teslim edilen malların tasarruf amacına aykırı bir şekilde kullanılması veya tevdi olgusunun inkar edilmesi halinde suçun bu hali oluşur. Özellikle bazı varlıklı kişilerin, kendilerine ait malların yönetimini başkasına bıraktığı durumlarla sık sık karşılaşılmaktadır. Malları yönetme yetkisi kendisine bırakılan vekil, söz konusu yetkiyi kötüye kullanarak tasarruflarda bulunursa suçun bu ağır şekli meydana gelir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçu Cezası

Suçun nitelikli veya basit hallerinden hangisinin işlendiğine göre ceza süreleri değişir. Suçun yukarıda anlattığımız temel şeklinde, yani basit güveni kötüye kullanma suçu cezası, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezasıdır. Kanun, suçun cezası olarak hem hapis cezasına hem de adli para cezasına birlikte hükmedilmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Nitelikli halin bulunduğu duruma göre, 1 yıldan 7 yıla kadar hapis ve üçbin güne kadar adlî para cezasıdır. Suçun nitelikli hallerinde de fail hakkında hem hapis cezasına hem de adli para cezasına birlikte hükmedilmelidir.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için büromuzun alanında deneyimli avukatlarından danışmanlık hizmeti sağlayabilirsiniz.

STJ. AV. Burak Yıldırır