GEMİ ADAMLARININ HUKUKİ STATÜSÜ, HAKLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ: DENİZCİLİK SEKTÖRÜNDE BİLMENİZ GEREKENLER

Gemi Adamlarının; Hukuki Statüsü, Hak ve
Yükümlülükleri:
Gemi adamları, deniz ticaretinin olmazsa olmaz unsurlarıdır. Hem uluslararası hem
de ulusal hukuk düzenlemeleri tarafından özel bir statüye sahip olan gemi
adamlarının, hakları ve yükümlülükleri, deniz ticaretinin güvenliği ve verimliliği
açısından büyük önem taşır.
Gemi Adamı Olma Şartları:
Yaş ve Eğitim Şartları
 Yaş: Çoğu ülkede gemi adamı olabilmek için minimum yaş sınırı 16'dır. Ancak
bazı ülkelerde bu yaş sınırı 18 olabilir.
 Eğitim: Gemi adamı olmak için belirli bir eğitim almak zorunludur. Bu eğitim,
denizcilik okullarında veya özel eğitim kurumlarında verilen temel denizcilik
eğitimi, güverte veya makine bölümü eğitimi gibi farklı seviyelerde olabilir.
Sağlık Şartları
 Fiziksel ve Ruhsal Sağlık: Gemi adamlarının fiziksel ve ruhsal olarak sağlıklı
olması gerekmektedir. Bu nedenle, gemi adamı adayları sağlık raporu almak
zorundadırlar.
 Göz Sınavı: İyi bir görüşe sahip olmak, denizcilik mesleği için önemlidir. Bu
nedenle, gemi adamı adayları göz sınavından geçmek zorundadırlar.
Dil Bilgisi
 İngilizce: Uluslararası iletişim için İngilizce bilmek, neredeyse tüm denizcilik
sektöründe zorunludur.
Diğer Şartlar
 Suç Kaydı: Gemi adamı adaylarının yönetmelikte belirtilen suçlardan kaydı
olmamalıdır.
 Sağlık Belgeleri: Aşılar, sağlık raporları gibi çeşitli sağlık belgeleri istenebilir.
 Sertifika: Eğitimin sonunda başarılı olan adaylara verilen sertifika, gemi
adamı olarak çalışabilmeleri için gereklidir.

Gemi Adamlarının Hukuki Statüsü
Gemi adamları, uluslararası deniz hukuku ve ulusal iş hukuku açısından özel bir
statüye sahiptirler. Bu statü, denizcilik işinin özel koşulları ve geminin denizde

hareket halinde olması nedeniyle ortaya çıkmıştır. Gemi adamları, bir yandan işçi
olarak kabul edilirken, diğer yandan da geminin bir parçası olarak görülürler. Bu
nedenle, hem işçi haklarından hem de deniz hukukundan kaynaklanan hak ve
yükümlülükleri bulunmaktadır.
Gemi Adamlarının Hakları
 Ücret Hakkı: Gemi adamlarına, yaptıkları iş karşılığında verilen ücretin banka
aracılığıyla ödenmesi şartı vardır. Bu gemi adamlarının ücret hakkını güvence
altına alır. Ücretin miktarı, geminin türü, gemi adamının rütbesi ve görevleri
gibi faktörlere göre değişebilir.
 Dinlenme Hakkı: Gemi adamları, belirli sürelerde dinlenme hakkına
sahiptirler. Gemi adamları, ücretli tatil ve yıllık ücretli izin gibi haklara sahiptir.
Uluslararası Deniz Çalışma Sözleşmesi (MLC), gemi adamlarının çalışma
saatleri ve dinlenme süreleri konusunda minimum standartlar belirlemiştir.
 Sağlık Hizmetleri: Gemi adamları, denizde görev yaparken sağlık
sorunlarıyla karşılaştıklarında gerekli tıbbi bakımı alma hakkına sahiptirler.
Gemilerde bir sağlık görevlisi bulundurulması ve geminin yeterli tıbbi
donanıma sahip olması zorunludur.
 Sosyal Güvenlik Hakkı: Gemi adamları, sosyal güvenlik sisteminden
yararlanma hakkına sahiptirler. Bu hak, emeklilik, sağlık sigortası ve iş kazası
sigortası gibi konuları kapsar.
Gemi Adamlarının Yükümlülükleri
 İş Sözleşmesine Uymak: Gemi adamları, imzaladıkları iş sözleşmesinde
belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdürler.
 Kaptanın Emirlere Uymak: Gemi adamları, kaptanın emirlere uymak
zorundadırlar. Kaptan, geminin güvenliği ve düzeni için gerekli tüm kararları
verme yetkisine sahiptir.
 Gemiyi Korumak: Gemi adamları, geminin güvenliğini sağlamak ve gemiyi
hasarlardan korumak zorundadırlar.
 Deniz Hukuku Kurallarına Uymak: Gemi adamları, uluslararası ve ulusal
deniz hukuku kurallarına uymak zorundadırlar.
Uluslararası Deniz Çalışma Sözleşmesi (MLC) Göre Gemi Adamlarının Hakları
Uluslararası Deniz Çalışma Sözleşmesi (MLC), denizde çalışanların çalışma
koşullarını iyileştirmek ve standartlaştırmak amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir
sözleşmedir. Bu sözleşme, denizcilerin haklarını geniş bir çerçevede ele alır ve
denizcilik sektöründe önemli bir dönüm noktası olmuştur.
MLC'ye göre gemi adamlarının temel hakları şu şekilde sıralanabilir:

 Çalışma Şartları:
o Çalışma Saatleri: Gemi adamlarının çalışma saatleri ve dinlenme
süreleri belirli sınırlar içerisinde tutulur. Bu sayede denizciler
yorgunluğa bağlı kazaların önüne geçmek amacıyla yeterli dinlenme
imkanı bulurlar.
o Ücret: Denizcilerin alacakları ücretler, uluslararası standartlara uygun
olarak belirlenir ve düzenli olarak ödenir.
o Konaklama: Gemilerde denizcilerin konaklayacağı yerlerin temiz,
güvenli ve yeterli büyüklükte olması zorunludur.
o Yiyecek ve İçecek: Denizcilere yeterli ve besleyici yiyecek ve içecek
sağlanması gerekmektedir.

 Sağlık ve Güvenlik:
o Tıbbi Bakım: Gemilerde acil durumlarda müdahale edebilecek bir
sağlık görevlisi bulundurulması ve gerekli tıbbi ekipmanın mevcut
olması zorunludur.
o İş Güvenliği: Gemilerde iş kazalarını önlemek için gerekli güvenlik
önlemlerinin alınması ve denizcilerin iş güvenliği eğitimi almaları
sağlanır.
 Sosyal Güvenlik:
o Emeklilik: Denizcilerin emeklilik hakları ve emeklilik sonrası yaşamları
için gerekli düzenlemeler yapılır.
o İşsizlik Sigortası: İşsiz kalan denizcilere belirli bir süre boyunca gelir
desteği sağlanır.
 Evlenme ve Aile Yaşamı:
o Denizcilerin aileleriyle iletişim kurabilmeleri ve gerektiğinde ziyaret
edebilmeleri için imkanlar sağlanır.

 Şikayet Mekanizmaları: Denizcilerin haklarının ihlal edilmesi durumunda
şikayet edebilecekleri mekanizmalar oluşturulur.
MLC’nin Amacı
MLC’nin temel amacı, tüm bayraklı gemilerde çalışan denizcilerin çalışma koşullarını
iyileştirerek, denizcilik sektöründe daha adil ve insancıl bir ortam yaratmaktır. Bu
sayede deniz kazalarının azaltılması, denizcilerin moral ve motivasyonlarının
artırılması ve denizcilik sektörünün genel olarak gelişmesi hedeflenir.
Türkiye, Uluslararası Deniz Çalışma Sözleşmesi (MLC) olarak da bilinen Denizcilik
Çalışma Sözleşmesi'ni onaylamıştır. Bu onay ile birlikte Türk bayraklı gemilerde
çalışan denizcilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve uluslararası standartlara
uygun hale getirilmesi hedeflenmiştir.
MLC’nin Türkiye için önemi:

 Uluslararası uyum: MLC’ye taraf olmak, Türkiye’nin denizcilik sektöründe
uluslararası standartlara uyumunu sağlamıştır. Bu durum, Türk bayraklı
gemilerin diğer ülkelerin limanlarına girişlerinde kolaylık sağlamış ve ülkemizin
denizcilik sektöründeki itibarını artırmıştır.
 Gemi adamı haklarının korunması: MLC, denizcilerin çalışma saatleri,
ücretleri, konaklama koşulları gibi birçok konuda minimum standartlar
belirlemektedir. Bu sayede Türk denizciler daha iyi çalışma koşullarına
kavuşmuştur.
 Güvenlik: MLC, gemilerde güvenliğin artırılmasına yönelik düzenlemeler
içermektedir. Bu sayede deniz kazalarının önlenmesi ve denizcilerin can
güvenliğinin sağlanması amaçlanmıştır.
 Sektörün rekabet gücü: MLC’ye uyum sağlayan ülkelerin gemileri, diğer
ülkelerin limanlarına daha kolay giriş yapabilmekte ve bu sayede Türk
denizcilik sektörünün rekabet gücü artmaktadır.
MLC’nin Türkiye’deki uygulaması:
Türkiye’de MLC’nin uygulanması, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından
yürütülmektedir. Bakanlık, MLC’ye uygunluk denetimleri yaparak, Türk bayraklı
gemilerin sözleşme hükümlerine uyumunu sağlamaktadır. Ayrıca, gemi adamlarının
eğitimi ve bilinçlendirilmesi konusunda da çalışmalar yürütülmektedir.