EVLİLİK İÇİNDE YAPILAN BAĞIŞLAR DENKLEŞTİRMEYE TABİ MİDİR?

Giriş

Miras hukuku uygulamasında en çok tartışma yaratan konulardan biri, mirasbırakanın sağlığında yaptığı bağışların denkleştirmeye tabi olup olmayacağıdır. Özellikle evlilik birliği içinde, eşlerden birinin diğerine veya çocuklarına yaptığı bağışların miras paylaşımında nasıl değerlendirileceği ciddi uyuşmazlıkların kaynağıdır. Türk Medeni Kanunu’nun 669. maddesi, denkleştirme kuralını düzenlemiş; ancak bağışların kapsamı konusunda yoruma açık hükümler getirmiştir. Bu nedenle, evlilik içinde yapılan bağışların denkleştirmeye tabi olup olmadığı, mirasçıların haklarının korunması ve aile içi dengelerin gözetilmesi bakımından önemlidir.

Denkleştirme Kurumunun Amacı

Denkleştirme, mirasbırakanın sağlığında altsoya yaptığı kazandırmaların, miras paylaşımı sırasında hesaba katılmasını sağlar.
Temel amaç, mirasçılar arasında eşitlik ilkesinin korunmasıdır.
Türk Medeni Kanunu m.669’a göre, “mirasbırakan tarafından altsoya yapılan sağlararası kazandırmalar, aksi açıkça belirtilmedikçe denkleştirmeye tabidir.”

Bağışların Denkleştirme Bakımından Niteliği

Bağışlar, kural olarak denkleştirmeye tabidir. Ancak her bağışın miras hukuku bakımından aynı değerde olup olmadığı tartışmalıdır.

Mutad (olağan) hediyeler → Denkleştirmeye tabi değildir.
Önemli değer taşıyan bağışlar → Denkleştirmeye tabidir.
Eğitim ve evlilik giderleri → Olağan sınırları aşarsa denkleştirmeye tabi olur.

Evlilik İçinde Yapılan Bağışların Özellikleri

1. Eşe Yapılan Bağışlar

Eşlerden birine yapılan bağışların denkleştirmeye tabi olup olmayacağı tartışmalıdır.
TMK sisteminde, denkleştirme altsoya yapılan kazandırmalar için düzenlenmiştir.
Dolayısıyla, eşe yapılan bağışlar doğrudan denkleştirmeye tabi değildir.
Ancak bu bağış, mirasçılar arasında eşitsizlik yaratacak boyutta ise, saklı payı ihlal etmesi halinde tenkis davasına konu olabilir.

2. Çocuklara Yapılan Bağışlar

Mirasbırakanın çocuklarına yaptığı bağışlar kural olarak denkleştirmeye tabidir.
Evlilik içinde anne veya babanın çocuklara yaptığı taşınmaz devri, yüksek meblağlı nakit bağışı, şirket hissesi devri gibi işlemler denkleştirme kapsamında değerlendirilir.
Ancak çocuklara düğün hediyesi olarak alınan ziynet eşyaları veya makul ölçüdeki katkılar mutad hediye sayılır ve denkleştirmeye dahil edilmez.

3. Ortak Malvarlığından Yapılan Bağışlar

Evlilik birliği içinde edinilmiş mallardan yapılan bağışlarda, bağışın kaynağı önemlidir.
Bağış, eşlerin ortak malvarlığından yapılmışsa, diğer eşin rızası ve katkısı gözetilir.
Bu tür bağışlar, genellikle denkleştirme kapsamında değerlendirilir.

Mirasbırakanın İradesi

Türk Medeni Kanunu’na göre, mirasbırakan yaptığı bağışın denkleştirmeden muaf olduğunu açıkça beyan edebilir.

Örneğin, vasiyetnameye “oğluma yaptığım bağış denkleştirmeden muaftır” ibaresi yazılmışsa, bu bağış denkleştirmeye tabi tutulmaz.
Ancak muafiyet iradesi açık, net ve tereddütsüz olmalıdır.

Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar

Mutad hediye – önemli bağış ayrımı → Özellikle düğünlerde verilen altın ve ziynetlerin değeri arttıkça tartışma çıkar.
Eşe yapılan bağışların durumu → TMK’da açık hüküm bulunmadığı için uyuşmazlıklara yol açar.
Muafiyet beyanının belirsizliği → Mirasbırakanın sözlü beyanlarının yeterli olup olmayacağı tartışma yaratır.
Bağışın kaynağı → Bağışın kişisel maldan mı, yoksa edinilmiş maldan mı yapıldığı hesaplamalarda farklı sonuçlar doğurur.

Denkleştirmeye Tabi Olmayan Bağışlara Örnekler

Çocuğun okul masraflarının makul ölçüde karşılanması.
Düğünde verilen takılar (olağan ölçüyü aşmamak kaydıyla).
Doğum günü, mezuniyet gibi özel günlerde verilen hediyeler.

Denkleştirmeye Tabi Bağışlara Örnekler

Mirasbırakanın bir çocuğuna daire veya arsa devretmesi.
Yüksek miktarda nakit veya banka transferi.
Ortak şirketteki hisselerin çocuklardan sadece birine devri.
Olağanüstü düzeyde düğün masrafı yapılması.

Sonuç

Evlilik içinde yapılan bağışların denkleştirmeye tabi olup olmadığı, bağışın kime yapıldığına, değerine, kaynağına ve mirasbırakanın iradesine bağlıdır.

Eşe yapılan bağışlar genelde denkleştirmeye tabi değildir, ancak saklı pay ihlali varsa tenkis gündeme gelir.
Çocuklara yapılan bağışlar kural olarak denkleştirmeye tabidir.
Mutad hediyeler ise denkleştirmeden muaf tutulur.

Sonuçta, mirasta denkleştirme kurumu, aile içindeki adalet duygusunu ve mirasçılar arasında eşitliği sağlamayı amaçlar. Evlilik içinde yapılan bağışlarda bu dengeyi koruyabilmek için bağışın niteliğinin ve mirasbırakanın iradesinin dikkatle değerlendirilmesi gerekir.

Single Blog Title