Ekspere İtiraz ve Yeni Ekspertiz: Usul, Masraf ve Delil Serbestisi
Ekspere İtiraz ve Yeni Ekspertiz: Usul, Masraf ve Delil Serbestisi
Giriş
Sigorta hukukunda hasar tespiti, tazminatın miktarını doğrudan etkileyen en kritik aşamalardan biridir.
Bir trafik kazası, yangın, su baskını veya hırsızlık olayından sonra sigorta şirketi, zararın boyutunu belirlemek üzere bir eksper görevlendirir. Ancak uygulamada sigortalılar sık sık eksper raporunun gerçeği yansıtmadığı veya zararı eksik tespit ettiği gerekçesiyle itiraz eder.
Bu durumda gündeme gelen husus **“ekspere itiraz ve yeni ekspertiz talebi”**dir. Bu süreç yalnızca teknik değil, aynı zamanda hukuki bir mekanizmadır. Yanlış ekspertiz, sigortalının tazminat hakkını daraltabilir; bu nedenle itiraz süreci hem sigortalı hem de sigortacı açısından büyük önem taşır.
1. Eksperin Hukuki Konumu ve Görevi
1.1. Tanım ve Dayanak
Sigortacılık Kanunu m. 22 ve Sigorta Eksperleri Yönetmeliği’ne göre eksper, sigorta konusu rizikonun gerçekleşmesi hâlinde hasarın nedenini, niteliğini ve miktarını tespit eden, bağımsız ve tarafsız bilirkişidir.
Eksperler:
- Sigorta şirketi veya sigortalı tarafından atanabilir,
- Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği nezdindeki Eksperler Siciline kayıtlı olmalıdır.
1.2. Eksperin Raporunun Hukuki Niteliği
Eksper raporu, kesin delil niteliğinde değildir.
Yargıtay’a göre bu rapor, tarafların serbestçe takdir edebileceği bir delildir ve hâkimi bağlamaz.
Dolayısıyla taraflar, rapora karşı itiraz ve yeni ekspertiz talebinde bulunabilir.
Yargıtay 17. HD, 2017/3346 E., 2018/5129 K.
“Eksper raporu, hâkimi bağlayıcı nitelikte olmayıp, mahkeme tarafından diğer delillerle birlikte serbestçe değerlendirilir.”
2. Ekspere İtiraz Hakkı ve Usulü
2.1. Kimler İtiraz Edebilir?
Ekspere itiraz hakkı, zarardan doğrudan etkilenen taraflara aittir:
- Sigortalı veya sigorta ettiren,
- Sigorta şirketi,
- Hak sahibi üçüncü kişi (örneğin trafik kazasında zarar gören).
2.2. İtiraz Süresi ve Şekli
Sigorta genel şartlarında itiraz süresi açıkça düzenlenmemiştir. Ancak uygulamada, sigorta şirketinin eksper raporunu tebliğ etmesinden sonra en geç 5 iş günü içinde yazılı itiraz yapılması önerilir.
İtiraz dilekçesinde:
- Raporun hangi yönlerinin hatalı olduğu,
- Eksik inceleme veya yanlış değer tespiti,
- Yeni ekspertiz talebi,
- Masrafların kimin tarafından karşılanacağı
açıkça belirtilmelidir.
2.3. İtirazın Sonuçları
İtiraz üzerine:
- Sigorta şirketi yeni bir eksper atayabilir,
- Taraflar ortak eksper belirleyebilir,
- Uyuşmazlık sürerse mahkeme bilirkişi incelemesi yapılır.
Yargıtay 11. HD, 2019/2316 E., 2020/6342 K.
“Eksper raporuna karşı yapılan itiraz üzerine mahkeme, teknik bilirkişiden yeni bir inceleme alarak karar vermelidir.”
3. Yeni Ekspertiz Talebi ve Şartları
3.1. Ne Zaman Yeni Ekspertiz Talep Edilebilir?
Yeni ekspertiz talebi, mevcut raporun:
- Eksik incelemeye dayandığı,
- Objektiflikten uzak olduğu,
- Zarar miktarını yanlış hesapladığı
iddia edildiğinde gündeme gelir.
Sigortalı, sigorta şirketinden bağımsız olarak kendi hesabına da eksper atayabilir. Bu durumda oluşan rapor, “karşı ekspertiz raporu” niteliği taşır.
3.2. Yeni Ekspertiz Atama Usulü
- Sigorta şirketine yazılı başvuru yapılır.
- Şirket yeni eksper atarsa, masraf genellikle şirket tarafından karşılanır.
- Şirket reddederse sigortalı bağımsız eksper görevlendirip bedelini ödeyebilir.
- Dava açıldığında mahkeme bilirkişi incelemesiyle nihai tespit yaptırır.
4. Ekspertiz Masrafları ve Tarafların Yükümlülüğü
4.1. İlk Ekspertiz Masrafları
Hasar tespiti için atanan ilk eksperin masrafları, sigorta şirketine aittir.
Bu giderler sigorta primi içinde değerlendirilir.
4.2. Yeni Ekspertiz Masrafları
İtiraz üzerine atanan yeni eksperin ücreti, genellikle itiraz eden tarafa aittir.
Ancak itirazın haklı çıkması hâlinde, mahkeme bu masrafı karşı tarafa yükleyebilir.
Yargıtay 11. HD, 2018/7821 E., 2019/10344 K.:
“Sigortalının haklı itirazı sonucu yeni ekspertiz raporuyla tazminat artmışsa, ikinci ekspertiz gideri sigorta şirketine yüklenir.”
5. Delil Serbestisi ve Mahkeme Bilirkişiliği
5.1. Eksper Raporunun Delil Değeri
Eksper raporu bağımsız bilirkişi raporuna eşdeğer değildir.
HMK m. 266 ve devamı hükümleri gereği mahkemede yapılacak bilirkişi incelemesi, yargısal delil niteliği taşır.
Sigorta şirketinin atadığı eksper ise sözleşmesel delildir.
Bu nedenle mahkeme, uyuşmazlık halinde yeni bilirkişi incelemesi yaptırarak kendi kanaatini oluşturur.
Yargıtay 17. HD, 2019/4576 E., 2020/6148 K.:
“Eksper raporunun tarafsızlığı tartışmalı ise, mahkemece bağımsız bilirkişiden yeni rapor alınmalıdır.”
5.2. Delil Serbestisi İlkesi
Sigorta uyuşmazlıklarında hâkim, sadece eksper raporuna bağlı kalmaksızın:
- Fotoğraf, fatura, servis kayıtları,
- Kamera görüntüleri, tanık beyanları,
- Olay yeri tutanakları
gibi diğer delilleri de serbestçe değerlendirebilir.
Bu ilke, özellikle eksperin eksik inceleme yaptığı durumlarda sigortalının lehine koruyucu bir işlev görür.
6. Ekspere İtirazda Sık Karşılaşılan Uygulama Hataları
- İtirazın gecikmeli yapılması:
Zamanında yapılmayan itiraz, tazminat ödemesini geciktirir. - Somut delil sunulmaması:
“Eksper zararı az göstermiştir” gibi soyut iddialar yerine fatura, fotoğraf, servis raporu sunulmalıdır. - Sigortacıyla iletişim eksikliği:
İtiraz yazılı yapılmalı; sözlü beyanlar hukuki değer taşımaz. - Mahkeme aşamasında eksper raporuna itiraz edilmemesi:
Dava açıldığında rapora açıkça itiraz edilmemişse hâkim raporu esas alabilir.
7. Yeni Ekspertiz ve Sigorta Tahkim Komisyonu
Sigortalı, sigorta şirketiyle uyuşmazlığa düştüğünde doğrudan Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilir (5684 s. Kanun m. 30).
Komisyon, dosyadaki ekspertiz raporlarını değerlendirir; gerek görürse bağımsız bilirkişiden yeni rapor ister.
Bu yol, mahkeme sürecine göre daha hızlı ve düşük masraflıdır.
8. Yargıtay Kararlarında Ekspere İtiraz ve Yeni Ekspertiz
- Yargıtay 11. HD, 2016/7422 E., 2017/9545 K.:
“Eksper raporuna yapılan itiraz haklı ise, mahkeme yeni bilirkişi raporuna göre hüküm kurmalıdır.”
- Yargıtay 17. HD, 2018/5674 E., 2019/7833 K.:
“Sigorta şirketi atadığı eksperin raporuna dayanarak tazminat miktarını tek taraflı belirleyemez; sigortalının itirazı hâlinde objektif ekspertiz gerekir.”
- Yargıtay 11. HD, 2020/2315 E., 2021/4587 K.:
“Eksperin tarafsızlığı konusunda şüphe varsa, mahkemece yeni ekspertiz yapılması zorunludur.”
Bu kararlar, sigortalının itiraz hakkının yalnızca şekli değil, esasa etkili bir hak olduğunu açıkça göstermektedir.
9. Uygulamada Ekspere İtiraz Dilekçesi İçin Örnek Unsurlar
İtiraz dilekçesinde şu unsurlar bulunmalıdır:
- Poliçe numarası ve riziko tarihi,
- Eksperin adı, rapor tarihi ve numarası,
- Hatalı görülen tespitler (örneğin, parça bedeli, işçilik süresi, hasar kapsamı),
- Somut deliller (servis faturası, ekspertiz fotoğrafları vb.),
- Yeni ekspertiz talebi ve masraf paylaşımı,
- İtirazın dayanağı olan mevzuat (Sigortacılık Kanunu m. 22, TTK m. 1463 vd.).
Bu şekilde yapılan itirazlar, hem sigorta şirketi nezdinde hem de olası mahkeme aşamasında güçlü bir hukuki zemin oluşturur.
10. Sonuç ve Değerlendirme
Eksper raporu, sigorta hukukunda tazminatın kaderini belirleyen kilit bir belgedir.
Ancak bu rapor nihai delil değildir ve sigortalı, yanlış veya eksik tespitlere karşı itiraz hakkına sahiptir.
- İtirazın yazılı yapılması,
- Somut delillerle desteklenmesi,
- Gerekirse bağımsız ekspertiz veya Sigorta Tahkim Komisyonu yoluna gidilmesi,
sigortalının zararının tam olarak tazmin edilmesi açısından hayati önemdedir.
Yargıtay uygulaması da göstermektedir ki; adil bir ekspertiz süreci, sigorta hukukunun güvenilirliği ve toplumsal inancı açısından vazgeçilmezdir.
Gözdenur TURNA
About Post Author
