CAM Yazılımlarının Lisanssız Kullanımı Suç mu?

1. Giriş: CAM Nedir? Endüstrideki Yeri

CAM yazılımları, bilgisayar destekli üretim sistemlerinde CNC tezgâhlarının takım yollarını oluşturmak ve dijital üretim süreçlerini optimize etmek amacıyla kullanılır. Talaşlı imalat, kalıpçılık, otomotiv, havacılık ve savunma sanayi başta olmak üzere birçok sektörde yaygın olarak kullanılan bu yazılımlar, üretimin hızını ve hassasiyetini artırır.

Başlıca CAM yazılımları:

• Mastercam
• PowerMILL (Autodesk)
• HyperMILL (OpenMind)
• EdgeCAM (Hexagon)
• CimatronE (3D Systems)
• Esprit CAM
• GibbsCAM
• Fusion 360 CAM (Autodesk)
• CAMWorks (SolidWorks eklentili)
• SprutCAM

Bu yazılımların lisansları genellikle yüksek bedellerle satılmakta olup, çoğu kullanıcı bazlı veya ağ lisanslı olarak yapılandırılmıştır.

2. Lisanssız Kullanım Nasıl Ortaya Çıkar?

Kullanıcılar, yüksek lisans maliyetlerini aşmak için farklı yöntemlerle bu yazılımları izinsiz kullanmaya yönelmektedir:

• Crack’li kurulum dosyalarının kullanılması
• Ağ lisansı olmaksızın çoklu kurulum
• Öğrenci lisansının ticari amaçla kullanılması
• Kapatılmış lisans sunucularının sahte olarak emüle edilmesi
• Başkasına ait lisans bilgilerinin yasa dışı kullanımı

Bu yöntemlerin tamamı hukuka aykırıdır ve hem cezai hem hukuki yaptırımlara sebep olur.

3. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Açısından Değerlendirme

FSEK m.2/b:
Bilgisayar programları, ilim ve edebiyat eseri olarak kabul edilir.

FSEK m.71:
Yazılımın sahibinin izni olmadan çoğaltılması, kullanılması veya yayılması 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır.

Örnek:
Bir atölyede Mastercam yazılımının crack’li sürümle yıllardır kullanıldığı tespit edilirse; kullanıcı, yönetici ve işletme sahibi hakkında ayrı ayrı cezai sorumluluk doğar.

4. Türk Ceza Kanunu (TCK) Açısından Değerlendirme

CAM yazılımları çoğunlukla lisans doğrulaması için internet erişimi gerektirir. Bu nedenle sistemin işleyişine yapılan her türlü müdahale, aşağıdaki hükümlere girer:

TCK m.244/4:
“Bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişiye 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir.”

TCK m.245/2:
“Başkasına ait erişim aracıyla haksız yarar sağlamak” suçtur.

Örneğin, Autodesk PowerMILL yazılımı için crack sunucusu kuran biri, sistemin çalışmasını hukuka aykırı biçimde yönlendirdiği için bilişim suçu işlemiş olur.

5. Tazminat Davaları ve Lisans Yükümlülükleri

Yazılım üreticileri veya Türkiye distribütörleri, tespit ettikleri izinsiz kullanımlarda:

• Yazılım bedelinin 2 ila 5 katı
• Kullanıcı başına kullanım süresine göre hesaplanan zarar
• Marka hakkının zedelenmesi nedeniyle manevi tazminat
• Lisans sözleşmelerine göre belirlenen cezai şart

gibi taleplerle özel hukuk davası açabilmektedir.

Not: Özellikle Autodesk, OpenMind, Hexagon gibi firmalar Türkiye’de lisans denetimi yapmakta ve dava takibi yürütmektedir.

6. Yargıtay İçtihatları

Yargıtay 7. CD, 2019/15234 E., 2020/11320 K.:
“Sanığın işyerinde lisanssız CNC işleme yazılımı (CAM) kullanması, yazılım sahibinin izni dışında çoğaltma ve çalıştırma eylemini oluşturur.”

Yargıtay HGK, 2015/1010 E., 2017/1401 K.:
“Telif hakkı koruması altındaki programların lisanssız kullanımı, her kullanıcı açısından bağımsız suç oluşturur.”

7. Kimler Sorumludur?

• Yazılımı kullanan operatör veya mühendis
• İşyerinin bilgi işlem yöneticisi
• Şirket müdürü veya sahibi
• Yönetim kurulu üyeleri (eğer teknik yönetimle ilgiliyse)

FSEK m.71/3:
Yönetici pozisyonundaki kişiler, suça doğrudan katılmasa dahi ihmal suretiyle sorumlu tutulur.

8. Denetim ve Tespit Süreci Nasıl Olur?

• BSA (Business Software Alliance) şikayet mekanizması
• Distribütör denetimleri (örneğin Autodesk Türkiye)
• Adli bilişim incelemesi
• Eski çalışan ya da rakip firmaların ihbarı
• KVKK – ISO 27001 gibi dış denetimler

Tespit sonrası savcılığa başvuru, delil tespiti, bilirkişi incelemesi ve ardından dava süreci başlatılır.

9. Lisanssız Kullanımın İşletmelere Zararları

• Ceza davası ve sabıka riski
• Tazminat davası ve yüksek bedeller
• İş sözleşmelerinin feshi / yüklenici firmaların işten el çektirmesi
• İhale dışı bırakılma riski
• Marka itibarının zedelenmesi
• Ticaret siciline şerh düşürülmesi (özellikle büyük firmalarda)

10. Hukuka Uygun Kullanım Önerileri

• CAM yazılımlarının resmî ve belgeli satın alınması
• Lisans tipinin kontrolü: Kullanıcı bazlı mı, ağ lisansı mı?
• Öğrenci lisansının sadece akademik alanda kullanılması
• Yazılım lisans defteri veya listesi tutulması
• Avukat eşliğinde BT envanter denetimi yapılması

Sonuç: CAM Yazılımlarının Lisanssız Kullanımı Ağır Sonuçlar Doğurabilir

CAM yazılımları sadece teknik bir araç değil; aynı zamanda fikri mülkiyet koruması altındaki dijital ürünlerdir. Bu ürünleri izinsiz kullanmak, hem ceza hukuku, hem bilişim hukuku, hem de fikri mülkiyet hukuku açısından yaptırımlar doğurur.

Dolayısıyla lisanssız kullanımı önlemek sadece etik değil, aynı zamanda hukuki bir zorunluluktur.

Stj.Öğr.Esmanur AKTAŞ