Borçların Zamanaşımına Uğraması

Türk Boçlar Kanununun zamanaşımıyla ilgili bazı hükümlerine dikkat çekmekte fayda vardır. TBK 146. maddesinde belirtilen ‘kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça her alacak 10 yıllık zamanaşımına tabidir.’ Bu hükümden de anlaşılacağı gibi eğer kanun koyucu bir düzenlemeyle belirli bir borç için zamanaşımı öngörmemişse 10 yıllık zamanaşımı geçerli olacaktır. Birçok kişinin aklına gelen bir başka soru ise kredi kartı borçlarının zaman aşımıdır. Kredi kartlarının zaman aşımı 10 yıldır ancak bunun bazı şartları da vardır. Bunların başında kredi kartı borcunuza 10 yıl boyunca banka tarafından hiçbir işlem yapılmaması gerekir. Eğer 10 yıl içinde banka avukatı size karşı icra işlemini başlatır ise 10 yıllık süre sıfırlanmış olur. Eğer kredi kartı borcunuz banka tarafından varlık şirketine devredildi ise bu durumda zaman aşımı 20 yıldır. Varlık şirketlerindeki borçlar TMSF (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu) kapsamında olduğundan zaman aşımı süresi 20 yıl olarak belirlenmiştir ancak aynı şekilde zaman aşımı süresini uzatmak için bir icra dosya yenilemesi yapmaları yeterlidir.

Bu konuda merak edilen bir başka husus ise icra takiplerindeki zamanaşımı sorunudur. İcra takibi kısaca bir alacağın devlet aracılığı ile alınmasıdır. İcra takibinin sona ermesi ve borçlunun borcundan kurtulması 2 şekilde meydana gelir. Bunlardan ilki icra takibinin düşmesi diğeri ise zamanaşımıdır. İcra takibinin düşmesi ile zamanaşımını karıştırmamak gerekir. Eğer bir dosya icraya verildiği andan itibaren 1 yıl içerisinde hiçbir işlem görmez ise işlemden kaldırılır. Buna icra takibinin düşmesi denir. Dosyanın tekrar canlandırılması için yenileme talebiyle başvurulması gerekir. Yenileme talebi gerçekleştirildiği zaman dosya tekrardan aktif hale gelir. Zamanaşımı ise yukarıda bahsettiğimiz gibi kanunda belirtili süreler içinde dosyanıza hiçbir işlem yapılmaması halinde borcunuzun sürekli olarak kapanmasıdır. Borçlar kanuna göre icralarda zamanaşımı süresi açıldığı tarihten itibaren 10 yıldır. Alacaklı her yıl yenileme yapması durumunda bu süre 20 yıla çıkmaktadır. Süreler geçtikten sonra borçlunun borcu ortadan kalkar ve alacaklı borç ile ilgili ödeme talep edemez. Bu noktada bazı hususlara dikkat çekmekte fayda var. Mesela sizin borcunuz karşısında alacaklı  taraf icra takibi başlatsın. Eğer 10 yıl içerisinde bir işlem yapılmaz ise borcunuz düşer. Eğer ki 1 yıl içerisinde hiçbir  işlem yapılmayan ve takipten düşen icra dosyası için karşı taraf yenileme başvurusu yapar ise dosya aktifleşir ve zamanaşımı süresi durur. Zamanaşımının devam etmesinin tek şartı dosyanın tekrardan düşmesini beklemektir. Eğer karşı taraf belirtilen süre içerisinde takibi bırakırsa dosya tekrardan düşecek ve zamanaşımı kaldığı yerden devam edecektir.

Zamanaşımının dolmasıyla borçta ortadan kalkar ancak bu demek değildir ki kimse size borç zamanaşımına uğradı diye icra takibi açamaz. Peki bu durumda ne yapmak gerekir ? Size tebligat geldiği vakit en fazla 5 gün içerisinde zamanaşımı iddianızı ileri sürmelisiniz. Eğer zamanaşımı ile ilgili itirazda bulunmaz iseniz işler sizin için tersine dönecektir.

Borçlar Kanununda Düzenlenen Zamanaşımı Süreleri

Genel Olarak, Yazımızın başında bahsettiğimiz gibi TBK 146. Maddesinde belirtilen kanunda aksine hüküm bulunmadıkça her alacak 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Beş Yıllık Zamanaşımı Süreleri, Beş yıllık zamanaşımına tabi hak ve alacakların neler olduğu Borçlar Kanunu’nun 147. maddesinde 6 bent halinde düzenlenmiştir. Kanun koyucu birtakım pratik ihtiyaçlar nedeniyle on yıllık genel zamanaşımı süresini düzenledikten sonra bazı alacak hakları için özel olarak beş yıllık zamanaşımı süresini düzenleme ihtiyacını hissetmiştir. Bunlar;

1. Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel edimler.
2. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ile lokanta ve benzeri yerlerdeki yeme içme bedelleri.
3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklar.
4. Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri, temsilcileri, denetçileri ile ortaklık veya ortaklar arasındaki alacaklar.
5. Vekâlet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden, ticari simsarlık ücreti alacağı dışında, simsarlık sözleşmesinden doğan alacaklar.
6. Yüklenicinin yükümlülüklerini ağır kusuruyla hiç ya da gereği gibi ifa etmemesi dışında, eser sözleşmesinden doğan alacaklar.

Zamanaşımının Kesilmesi

İşlemeye başlamış ve henüz tamamlanmamış zamanaşımı süresinin kanunda öngörülen kesilme nedenlerinden birinin gerçekleşmesiyle son bulması ve kesilme nedeninin ortadan kalkmasıyla birlikte yeni baştan işlemeye başlamasına zamanaşımın kesilmesi denilir. Zamanaşımının kesilmesinin düzenlenme amacı, durma nedenlerinin düzenleniş amacından farklı olarak, alacaklı ile borçlu arasındaki alacağın talep ve dava edilmesini güçleştiren sosyal ilişkiler ve fiili zorluklar olmayıp; borçlunun, alacaklının ve adli makamların borcun ifasını sağlamaya yönelik fiillerine değer verilmesi isteğidir. TBK 154. ve 155. Maddelerinde zamanaşımının ne zaman kesileceği belirtilmiştir. Bu maddelere göre;

1. Borçlu borcu ikrar etmişse, özellikle faiz ödemiş veya kısmen ifada bulunmuşsa ya da rehin vermiş veya kefil göstermiş ise,
2. Alacaklı, dava veya def’i yoluyla mahkemeye veya hakeme başvurmuşsa, icra takibinde bulunmuşsa ya da iflas masasına başvurmuş ise zamanaşımı kesilmiş olur.

Zincirleme borçlulara etkisi

• Zamanaşımı müteselsil borçlulardan veya bölünemeyen borcun borçlularından birine karşı kesilince, diğerlerine karşı da kesilmiş olur.
• Zamanaşımı asıl borçluya karşı kesilince, kefile karşı da kesilmiş olur.
• Zamanaşımı kefile karşı kesilince, asıl borçluya karşı kesilmiş olmaz.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için büromuzun alanında deneyimli avukatlarından danışmanlık hizmeti sağlayabilirsiniz.

Stj.Av. Fatih CEYHAN