Bilet Satış Sözleşmeleri: Cayma, İade ve Tüketici Boyutu ile TBK Dengesi
1. Giriş
Spor müsabakaları, konserler ve kültürel etkinlikler gibi organizasyonlar ekonomik olduğu kadar hukuki ilişkiler de doğurur.
Bu ilişkilerin merkezinde bilet satış sözleşmeleri bulunur.
Bilet satış sözleşmeleri; bir hizmetin belirli tarih ve yerde sunulmasını konu edinir. Bu yönüyle hem TBK m. 20 vd. çerçevesinde “özel hizmet sözleşmesi” niteliğindedir, hem de 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) kapsamında “tüketici işlemi”dir.
Sözleşmenin en tartışmalı yönleri:
-
Tüketicinin cayma hakkı,
-
İade talepleri,
-
Etkinliğin ertelenmesi veya iptali hallerinde sorumluluk,
-
TBK ve TKHK arasında denge konularıdır.
2. Bilet Satış Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
2.1. Karma Yapı
Bilet satış sözleşmesi;
-
Satış (bedel karşılığı hizmet hakkı devri),
-
Hizmet ifa yükümlülüğü (etkinliğin sunulması),
-
Tüketici ilişkisi (bireysel kullanım)
unsurlarını taşır.
Yargıtay 13. HD 2019/5236 E., 2020/4131 K.:
“Bilet satışı sözleşmesi hizmet edimi niteliğindedir; satıcı, etkinliğin gerçekleşmesini sağlamakla yükümlüdür.”
3. Sözleşmenin Kurulması ve Şartlar
3.1. Elektronik Bilet Sistemi
Günümüzde bilet satışları çoğunlukla çevrim içi platformlar üzerinden yapılmaktadır.
Bu nedenle sözleşme, mesafeli sözleşme hükümlerine tabidir (TKHK m. 48 vd.).
Platform, satış anında;
-
hizmetin tarihini,
-
yerini,
-
fiyatı,
-
iade koşullarını,
-
mücbir sebep durumlarını
açıkça belirtmekle yükümlüdür.
3.2. Elektronik İmza ve Onay
Tüketicinin “satın alıyorum” veya “onaylıyorum” butonuna basması, TBK m. 14 uyarınca geçerli irade beyanı sayılır.
4. Tüketici Hukuku Boyutu – Cayma Hakkı
4.1. TKHK m. 15/1 – İstisna Kuralı
“Belirli bir tarihte veya süre içinde yapılması gereken konaklama, taşıma, yemek sağlama ve eğlence veya boş zamanların değerlendirilmesine ilişkin hizmetlerde cayma hakkı kullanılamaz.”
Bu hükme göre, maç ve konser biletlerinde tüketici cayma hakkı kullanamaz.
Yargıtay 13. HD 2020/1842 E., 2021/2431 K.:
“Belirli tarihli etkinlik bileti için cayma hakkı tanınmamıştır; ancak etkinliğin iptali halinde bedel iadesi zorunludur.”
5. İptal ve Ertelenme Durumunda İade Yükümlülüğü
5.1. Etkinliğin İptali
Etkinliğin iptali, hizmetin hiç ifa edilmemesi anlamına gelir.
TBK m. 112: “Borçlu, borcunu gereği gibi ifa etmemekten sorumludur.”
Organizatör, iptalde bilet bedelini tam olarak iade etmekle yükümlüdür.
Yargıtay 13. HD 2018/4261 E., 2019/3163 K.:
“Etkinliğin iptal edilmesi hizmetin ifa edilmemesi niteliğindedir; bedel iadesi zorunludur.”
5.2. Etkinliğin Ertelenmesi
Ertelenme, geçici ifa imkânsızlığı oluşturur (TBK m. 136).
Tüketici, yeni tarihi kabul etmek zorunda değildir; iade talep edebilir.
Yargıtay 13. HD 2021/5135 E., 2022/2434 K.:
“Tüketici erteleme tarihini kabul etmezse bedel iadesi yapılmalıdır.”
6. Mücbir Sebep ve Sözleşmenin Askıya Alınması
Pandemi, doğal afet veya güvenlik tedbirleri nedeniyle etkinliğin yapılamaması hallerinde mücbir sebep gündeme gelir.
TBK m. 136: “Borcun ifa edilmesi imkânsız hale gelirse, borç sona erer.”
Ancak mücbir sebep kapsamında iptal edilen etkinliklerde tüketiciye iade yapılmaması, TBK m. 2’deki dürüstlük kuralına aykırıdır.
Yargıtay 15. HD 2021/1154 E., 2022/1933 K.:
“Pandemi nedeniyle iptal edilen organizasyonda bilet bedelinin iade edilmemesi hakkaniyete aykırıdır.”
7. Elektronik Bilet ve Kişisel Veri Koruması
Biletleme platformları, tüketicinin adı, T.C. numarası, telefon ve ödeme bilgilerini işler.
Bu nedenle KVKK m. 5 gereğince açık rıza ve aydınlatma metni zorunludur.
İhlal halinde idari para cezası yanı sıra, manevi tazminat da söz konusu olabilir.
8. Biletin Devri ve İkincil Pazar
8.1. Biletin Devredilebilirliği
Bilet, kişiye sıkı sıkıya bağlı olmayan bir hizmet hakkıdır.
Dolayısıyla TBK m. 183 uyarınca devredilebilir.
Ancak bazı organizatörler güvenlik ve lisans gerekçesiyle devri yasaklayabilir.
8.2. Karaborsa ve Cezaî Boyut
6222 sayılı Kanun m. 18:
“Müsabaka biletlerinin yetkisiz satışı, idari para cezası ve yasaklama konusudur.”
Bu nedenle biletin ticari amaçla satışı, cezaî risk doğurur.
9. Hizmet Ayıbı ve Tazminat
Etkinliğin düşük kalitede gerçekleşmesi (hizmet ayıbı) veya seyir konforunun bozulması durumunda tüketici iade ve tazminat talep edebilir.
TKHK m. 13: “Hizmet ayıplı ise, tüketici ücretsiz onarım, bedel iadesi veya indirim talep edebilir.”
Yargıtay 13. HD 2020/5431 E., 2021/1642 K.:
“Etkinliğin organizasyonundaki aksaklıklar nedeniyle tüketiciye bilet bedelinin yarısının iadesi uygundur.”
10. İnternet Dolandırıcılığı ve Sahte Bilet Sorumluluğu
Sahte bilet satışları, özellikle çevrim içi pazarlarda yaygındır.
Bu durumda ceza hukuku ve haksız fiil sorumluluğu birlikte doğar.
TCK m. 157: “Hileli davranışlarla menfaat temini dolandırıcılıktır.”
Sahte bilet satan veya elden devreden kişi, cezaî ve hukukî tazmin yükümlülüğü taşır.
11. Uluslararası Uygulamalar ve CAS Yaklaşımı
CAS 2019/A/6017 – Spectator v. Event Organizer:
“Etkinliğin iptali halinde tüketici korunmalıdır; organizasyonun mücbir sebep savunması, tam bedel iadesini engellemez.”
CAS 2021/A/7523 – Fan Association v. Club Y:
“Seyirci bilet ücretini geri alabilir; ancak manevi tazminat talebi hakkaniyet sınırlarını aşmamalıdır.”
12. Bilet Sözleşmelerinde Tüketiciye Yönelik Örnek Madde
Madde X – İade ve Ertelenme Koşulları
Etkinliğin iptali halinde, bilet bedeli kesinti yapılmaksızın iade edilir.
Etkinliğin ertelenmesi durumunda, tüketici bedel iadesi veya bileti yeni tarihe aktarma hakkına sahiptir.
Mücbir sebep halleri dahil olmak üzere iade işlemleri 14 gün içinde tamamlanır.
13. Sonuç ve Değerlendirme
Bilet satış sözleşmeleri, sıradan bir satış değil, hizmet ifa taahhüdüdür.
Bu nedenle, tüketici hukuku ve TBK birlikte uygulanmalıdır.
Ana ilkeler şunlardır:
-
Tüketici, iptal veya erteleme durumunda bedel iadesine hak kazanır.
-
Cayma hakkı kural olarak yoktur, ancak hizmet ayıbı veya mücbir sebep varsa uygulanır.
-
Organizatör, güvenlik ve bilgilendirme yükümlülüğüne uymak zorundadır.
-
Elektronik bilet sistemlerinde KVKK ve siber güvenlik önlemleri zorunludur.
Bu dengeler korunduğunda, hem tüketicinin hakları güvence altına alınır hem de organizasyon sektörünün hukuki istikrarı sağlanır.
About Post Author
