Bağışlama Vaadi Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklar ve Hukuki Çözüm Yolları

Bağışlama vaadi sözleşmesi, bir tarafın diğerine malvarlığının bir kısmını veya tamamını karşılıksız olarak devretme taahhüdünde bulunduğu bir sözleşmedir. Türk Borçlar Kanunu’na (TBK) göre bağışlama vaadi, taraflar arasında geçerli bir borç doğuran işlem olup, belirli koşullar yerine getirildiğinde bağışlama gerçekleştirilir. Ancak, bağışlama vaadi sözleşmelerinde taraflar arasında uyuşmazlıklar doğabilir ve bu tür uyuşmazlıklar hukuki bir süreç gerektirir. Bu makalede, bağışlama vaadi sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar ve bu uyuşmazlıkların çözüm yolları incelenecektir.

1. Bağışlama Vaadi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

Bağışlama vaadi, bağışlayanın ileride malvarlığını karşılıksız olarak bağışlama taahhüdünde bulunduğu bir işlemdir. Bu sözleşme, iki temel unsura dayanır:

– Karşılıksızlık: Bağışlayanın, bağışlanana herhangi bir karşılık beklemeden malvarlığı ya da belirli bir değeri devretme iradesini ortaya koymasıdır.
– Yazılı Şart: TBK 292. maddeye göre bağışlama vaadi yazılı şekil şartına tabidir. Aksi halde bağışlama vaadi geçersizdir.

Bağışlama vaadi, hukuken bağlayıcı bir taahhüt olarak kabul edilir. Ancak bu vaadin yerine getirilmemesi, geri alınması ya da taraflar arasında şartların yanlış anlaşılması, uyuşmazlıklara yol açabilir.

2. Bağışlama Vaadi Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklar

Bağışlama vaadi sözleşmeleri çeşitli nedenlerden dolayı uyuşmazlıklara sebep olabilir. En sık karşılaşılan uyuşmazlıklar şunlardır:

a. Vaadin Yerine Getirilmemesi
Bağışlayanın, verdiği bağışlama taahhüdünü yerine getirmemesi durumunda uyuşmazlık ortaya çıkar. Örneğin, bağışlayanın verdiği yazılı sözleşmeye rağmen mal veya para devrini gerçekleştirmemesi, bağışlananın haklarını ihlal edebilir. Bu durumda bağışlanan, bağışlamanın zorla yerine getirilmesini talep edebilir.

b. Bağışlama Vaadinin Geri Alınması
Bağışlayanın çeşitli nedenlerle vaadini geri alması da uyuşmazlıklara yol açabilir. Bağışlayanın bağışlamayı gerçekleştirmeden önce malvarlığında önemli bir azalma meydana gelmesi ya da bağışlanan ile aralarında olumsuz bir durum yaşanması gibi nedenler bağışlamanın geri alınmasına yol açabilir. Ancak bu geri almanın geçerli olabilmesi için yasal nedenlerin bulunması gerekir.

c. Bağışlananın Hakkını Talep Etmesi
Bağışlanan, bağışlayanın verdiği vaadin yerine getirilmesini talep edebilir. Ancak, bağışlayanın malvarlığında değişiklikler olması veya malın üçüncü kişilere devredilmiş olması durumunda bu taleplerin karşılanması zorlaşabilir. Bu durum, bağışlanan ile bağışlayanın arasında hukuki bir uyuşmazlık yaratabilir.

d. Bağışlama Şartlarının İhlali
Bağışlama vaadi sözleşmeleri bazen belirli şartlara bağlanabilir. Örneğin, bağışlayanın belirli bir davranışın sergilenmesi karşılığında bağışı gerçekleştireceğini vaat etmesi gibi durumlar olabilir. Bağışlanan, bu şartları ihlal ederse bağışlayanın bağışlama vaadinden geri dönme hakkı doğabilir. Şartların ihlali halinde uyuşmazlık çıkması muhtemeldir.

e. Mirasçılarla Uyuşmazlık
Bağışlayanın ölümünden sonra, mirasçılar ile bağışlanan arasında uyuşmazlıklar çıkabilir. Özellikle bağışlanan malvarlığı, mirasçılar tarafından dava konusu yapılabilir ve bağışlamanın iptali talep edilebilir. Bu durum, miras hukukuna ilişkin ek uyuşmazlıklara yol açabilir.

3. Bağışlama Vaadi Sözleşmesine Dayalı Hukuki Çözüm Yolları

Bağışlama vaadi sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümünde başvurulabilecek hukuki yollar mevcuttur. Aşağıda bu uyuşmazlıkların çözümü için izlenebilecek hukuki yollar ele alınmıştır:

a. Dava Yoluyla Zorla İfa
Bağışlama vaadi yerine getirilmediği takdirde, bağışlanan bağışlayana karşı dava açarak bağışın yerine getirilmesini talep edebilir. Bu dava, yazılı bağışlama vaadi sözleşmesine dayanarak açılır. Mahkeme, bağışlayanın taahhüdünü yerine getirmesine hükmedebilir.

b. İptal Davası
Bağışlama vaadi, bağışlayan tarafından geri alınabilir. Ancak bu geri almanın yasal dayanağı bulunmuyorsa, bağışlanan iptal davası açarak vaadin geçersiz kılınmasını talep edebilir. Özellikle bağışlayanın bağışlamayı geri alması durumunda, bağışlanan iptal davasıyla haklarını koruyabilir.

c. Miras Davası
Bağışlama vaadi ölümden önce gerçekleştirilmemişse ve mirasçılarla uyuşmazlık yaşanıyorsa, bağışlanan ya da mirasçılar miras davası açabilir. Bağışlanan, bağışlama vaadinin mirasçılar tarafından geçersiz kılınmasına karşı dava açarak, hakkını talep edebilir.

d. Tazminat Davası
Bağışlama vaadinin ihlali sonucunda zarar gören taraf, tazminat talep edebilir. Örneğin, bağışlanacak malın üçüncü bir kişiye devredilmesi ya da bağışlanan hakkın yerine getirilmemesi durumunda, bağışlanan maddi ve manevi tazminat talebiyle mahkemeye başvurabilir.

e. Yargıtay Kararları
Bağışlama vaadi sözleşmeleri ile ilgili birçok Yargıtay kararı mevcuttur. Özellikle bağış vaadinin geri alınması, şartlı bağışlamalar ve mirasla ilgili bağış uyuşmazlıklarında Yargıtay’ın kararları emsal niteliğinde olup, hukuki süreçlerde yönlendirici olabilir.

4. Bağışlama Vaadi ve Miras Hukuku İlişkisi

Bağışlama vaadi, bağışlayanın ölümünden sonra mirasçılar tarafından iptal edilmek istenebilir. Miras hukuku bağlamında, mirasçılar, miras haklarının ihlal edilmediğini öne sürerek, bağışlama işlemini dava konusu yapabilirler. Bu durumda bağışlanan, mirasçılarla karşı karşıya kalabilir ve bağışın korunması için hukuki sürece başvurmak zorunda kalabilir.

5. Sonuç

Bağışlama vaadi sözleşmesi, bağışlayanın tek taraflı taahhüdü ile bağışlanan lehine hak doğuran hukuki bir işlem olup, bu sözleşmeden doğan uyuşmazlıklar çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu uyuşmazlıkların çözümünde, dava yoluna başvurmak, iptal ve tazminat taleplerinde bulunmak gibi hukuki çözüm yolları mevcuttur. Ayrıca, miras hukuku ile bağlantılı uyuşmazlıklar da bağışlama vaadinin gerçekleştirilmesi veya iptali sürecinde önemli bir yer tutar. Tarafların haklarını koruyabilmeleri ve adil bir sonuca ulaşmaları için, hukuki yolları doğru kullanmaları büyük önem taşır.