GEMİ İPOTEĞİNDE İCRA TAKİBİ: HUKUKİ SÜREÇLER VE ALACAKLI HAKLARI

Gemi İpoteğinde İcra Takibi:

Gemi İpoteği Nedir?

Gemi ipoteği, bir geminin sahibi tarafından, gemiyi güvence altına almak ve bir borcun ödenmesini sağlamak amacıyla gemi üzerinde bir rehin hakkı tesis edilmesidir. Bu ipotek, gemi sahibi ile alacaklı arasında yapılan bir anlaşma sonucu oluşur ve borcun ödenmemesi durumunda alacaklıya geminin satılması ve satış bedelinden alacağının tahsil edilmesi hakkını verir.

Hukuki Nitelik ve Özellikler:

Rehin Hakkı Olarak İpotek:

Gemi ipoteği, hukuki nitelik olarak bir rehin hakkıdır. Bu hak, taşınmaz malvarlığı üzerinde kurulan ipoteğe benzer, ancak geminin taşınır olarak kabul edilmesi nedeniyle bazı farklılıklar içerir. Gemi ipoteği, borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklıya gemi üzerinde tasarruf hakkı sağlar.

Aynî Hak Niteliği:

Gemi ipoteği aynî bir haktır. Bu, ipoteğin geminin siciline tescil edilmesiyle doğrudan doğruya gemi üzerinde mülkiyet dışında bir aynî hak tesis edilmesi anlamına gelir. Aynî haklar mutlak haklardır ve gemi üzerinde ipotek hakkına sahip olan kişi, diğer tüm üçüncü kişilere karşı bu hakkını ileri sürebilir.

Mutlak ve Devredilebilir Hak:

Gemi ipoteği mutlak bir haktır ve bu hak, gemiyle birlikte ya da ayrı olarak devredilebilir. İpotek hakkı, ipotekli geminin satışında da devam eder ve yeni alıcıyı da bağlar.

Gemi Siciline Tescil:

Gemi ipoteği, gemi siciline tescil edilmesiyle hukuki geçerlilik kazanır. Bu tescil, alacaklının hakkını güvence altına alır ve ipoteğin üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilir olmasını sağlar.

Gemi İpoteğinin Kurulması ve İşleyişi:

1. İpotek Anlaşması:
   • Gemi ipoteği, gemi sahibi ile alacaklı arasında yapılan yazılı bir anlaşma ile kurulur. Bu anlaşmada, borç miktarı, ipotek kapsamı, ödeme koşulları ve ipoteğin diğer şartları belirtilir.
2. Sicile Tescil:
   • Anlaşmanın ardından ipotek, geminin kayıtlı olduğu sicile tescil edilmelidir. Tescil, ipoteğin hukuki olarak geçerli olması ve alacaklının haklarının korunması için zorunludur.
3. İpotek Dereceleri:
   • Gemi üzerinde birden fazla ipotek tesis edilebilir ve bu ipotekler belirli bir sıra (derece) ile sicile kaydedilir. Dereceler, alacaklılar arasında öncelik sırasını belirler. Birinci derecede ipotek hakkına sahip olan alacaklı, borcun ödenmemesi durumunda geminin satışından öncelikli olarak alacağını tahsil eder.
4. Borç Ödenmediğinde:
   • Borcun ödenmemesi durumunda, alacaklı gemiyi sattırarak alacağını tahsil edebilir. Bu durumda, ipotekli gemi açık artırma yoluyla satılır ve satış bedeli, ipotek derecesine göre alacaklılara dağıtılır.

Gemi İpoteğinin Sona Ermesi:

1. Borç Ödemesi:
   • İpotekli borcun tamamen ödenmesi durumunda, gemi üzerindeki ipotek hakkı sona erer. Alacaklı, ipoteğin sicilden terkin edilmesi için gerekli işlemleri yapar.
2. Gemi Satışı:
   • İpotekli geminin borç nedeniyle satılması durumunda, ipotek hakkı sona erer. Yeni malik, ipoteğin sağladığı haklardan muaf olur.
3. Sicilden Terkin:
   • İpotek hakkının sona ermesi, gemi sicilinden ipoteğin terkin edilmesiyle resmiyet kazanır. Bu işlem, gemi siciline yapılan bir başvuru ile gerçekleştirilir.

Gemi İpoteğinde İcra Takibi:

Gemi ipoteğinde icra takibi, ipotekli gemi üzerinde kurulan rehin hakkının, borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklının alacağını tahsil etmek amacıyla başlattığı yasal süreçtir. Bu süreç, ipotek alacaklısının ipotekli gemiyi sattırarak alacağını tahsil etmesini sağlar. Gemi ipoteğinde icra takibi, hem icra hukuku hem de deniz ticareti hukuku çerçevesinde yürütülür.

İcra Takibinin Başlatılması:

a. Borçlunun Temerrüde Düşmesi:

• Borçlunun ipotekli borcunu ödememesi durumunda, alacaklı, alacağını tahsil etmek için icra takibi başlatabilir. Bu süreç genellikle borçlunun temerrüde düşmesi, yani borcunu vadesinde ödememesiyle başlar.

b. İcra Takibi Talebi:

• Alacaklı, borcun ödenmemesi üzerine, geminin kayıtlı olduğu yer icra dairesine başvurarak icra takibi başlatır. Bu başvuru, gemi üzerinde ipotek hakkına sahip olduğunu belirten belgelerle birlikte yapılır.

c. Ödeme Emri:

• İcra dairesi, alacaklının talebi üzerine borçluya bir ödeme emri gönderir. Bu emir, borcun belirli bir süre içinde ödenmesi gerektiğini ve aksi halde icra takibine devam edileceğini belirtir.

 İtiraz ve Şikayet Süreci:

a. Borçlunun İtiraz Hakkı:

• Borçlu, kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz edebilir. Bu itiraz, borcun olmadığı, borcun ödendiği veya icra takibinin usule aykırı olduğu gerekçesiyle yapılabilir. Borçlu, itirazını icra dairesine yazılı olarak sunar.

b. İtirazın İncelenmesi:

• Borçlunun itirazı, icra mahkemesi tarafından incelenir. Mahkeme, itirazı haklı bulursa icra takibini durdurabilir. İtiraz haksız bulunursa, icra takibi devam eder.

 Gemi Üzerine Haciz Konulması: 

Gemi üzerine haciz konulması, bir borçlunun borcunu ödememesi durumunda, alacaklının gemiye el koyarak satışa çıkarılması ve alacağının buradan karşılanması amacıyla başvurulan bir yasal işlemdir. Bu süreç, deniz ticaret hukuku kapsamında özel düzenlemelere tabidir.

Gemi Haczi Süreci:

1. Haciz Kararı: Alacaklı, mahkemeden veya icra dairesinden gemiye haciz kararı alır.
2. Hacizin Tebliği: Haciz kararı, borçluya ve gemi kaptanına tebliğ edilir.
3. Gemiye El Konulması: Haciz kararının tebliği ile birlikte gemiye el konulur ve genellikle limanda tutulur.
4. Gemin Satışı: Haciz kararının kesinleşmesinden sonra gemi, açık arttırma yoluyla satılır.
5. Alacağın Tahsili: Satıştan elde edilen gelirden öncelikle icra giderleri, daha sonra ipotekli alacak ve diğer sıralı alacaklar ödenir. Kalan miktar varsa borçluya verilir.

 Gemi Satışı ve Alacağın Tahsili:

a. Gemi Satışı:

• Gemi üzerindeki ipoteğin paraya çevrilmesi için icra dairesi gemiyi satışa çıkarır. Bu satış genellikle açık artırma yoluyla gerçekleştirilir.
• Satış ilanları, yasal olarak belirlenen süreler içinde yapılır ve geminin değeri tespit edilir. Gemi satışa çıkarılmadan önce değer tespiti yapılır.

b. Satış Bedelinin Dağıtılması:

• Gemi satıldıktan sonra elde edilen satış bedeli, ipotek derecelerine göre alacaklılara dağıtılır. Birinci derecedeki ipotek alacaklısı öncelikli olarak alacağını tahsil eder.
• Satış bedeli, alacaklıların tüm alacaklarını karşılamazsa, bakiye borçluya kalır ve alacaklılar diğer malvarlığı unsurlarına başvurabilir.

İcra Takibinin Sona Ermesi

a. Borcun Ödenmesi:

• Gemi ipoteği ile güvence altına alınan borç, geminin satışı ile tamamen ödendiğinde icra takibi sona erer. Alacaklı, icra dairesine başvurarak icra takibinin sona erdirilmesini talep edebilir.

b. Gemi Sicilinden Terkin:

• İcra takibi ve haciz işlemlerinin sona ermesinin ardından, ipotekli geminin sicilinden ipotek kaydı terkin edilir. Bu işlem, geminin yeniden serbestçe tasarruf edilebilir hale gelmesini sağlar.

Gemi ipoteğinde icra takibi, ipotek alacaklısının borcunu tahsil etmek amacıyla başvurduğu etkili bir hukuki yoldur. Bu süreç, borcun ödenmemesi durumunda geminin haczedilmesi ve satışa çıkarılmasıyla sonuçlanabilir. Gemi ipoteğinde icra takibi, hem deniz ticareti hem de icra hukuku çerçevesinde detaylı düzenlemelere tabi olup, alacaklının haklarının korunmasını sağlar.

 

Hukuk Öğrenci Stajyeri Nursena İbanoğlu