ESER SÖZLEŞMELERİNDE BEDEL

Eser Sözleşmesi ile Bedel Kavramı

Eser sözleşmeleri bir yüklenici tarafından eserin yapılması karşılığında işsahibinin de bunun karşılığını ödemeyi taahhüt ettiği sözleşmelerdir.

Bedelin ödenmesi borcundan bahsedecek olursak eğer,

TBK147 ‘’Bedel alacağı 5 yılda zamanaşımına uğrar’’ denir

Bedel ancak Türk lirası olabilir.Çünkü 85 Sayılı Kararda Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul …eser sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden doğan diğer ödemeler Türk Lirası cinsinden belirlenmelidir ve döviz kurlarına endekslenemez.” denmektedir.

Tarafların bedelin varlığında anlaşması,bedelin ne olduğu hususunda da anlaşmalarını göstermez.Fakat her iki durumda da tarafların anlaştığını söyleyebiliyorsak tanıma uyan diğer şartlar ışığında eser söleşmesi kurulmuştur denilebilir..

 

Fakat Bir Bedel Belirlenecekse Bu Nasıl Olabilir?

TBK 480 ve 481 bunu ,tarafların götürü bedel üzerinden yahut yaklaşık bedel üzerinden belirleyebileceklerini öngörmüştür.

 

Net Olarak Belirlenen Bedel

Eserin,tarafların belirlediği bedel üzerinden yüklenici tarafından yapılması gerektiğidir.Bu bedel tarafların öngördüğünden  fazla emek ve masrafı gerektirmiş olsa bile yüklenici, belirlenen bedelin artırılmasını isteyemez denilmektedir.

-Götürü bedel:

Bu bedel esere ilişkin biçilen tek bir bedelin üzerinde tarafların anlaşması ile mümkün olabilir.

-Birim bedel

Bir birim için belirlenen bedel üzerinden toplam birimin hesaplanarak elde edilen bedelde anlaşılması halidir.Örneğin 1 metrekaresi 20 tl olan halıdan 20 metre yaptırmak gibi…

 

Böylesi bir bedel üzerinden anlaşma varsa artık işsahibi işin öngörülenden daha az masraf yahut emek gerektirdiğinden bahisle bedel indirimine gidemez.

Yine  yüklenici de işin öngörülenden daha fazla masraf yahut emek gerektirdiğinden bahisle bedelin arttırılmasını talep edemez.

 

Yaklaşık Olarak Belirlenen Bedel

Taraflar bedel üzerinde yaklaşık olarak anlaşmışsa artık yaklaşık bedel vardır denir.

Böylesi bir anlaşmada bedel kesin olarak belirlenmemiştir.Eser tamamlandıktan sonra eserin 

bedeli, yapıldığı yer ve zamanda eserin değerine ve yüklenicinin giderine bakılarak belirlenir. 

Fakat yine de taraflar bir alt yahut üst sınır belirlerler ve bu sınırlar içinde bedelin belirleneceğini dair anlaşma yapabilirler.

Örneğin Bir heykelin eserinin meydana getirilmesi için  anlaşmak isteyen heykeltraş ve işsahibinin;eserin bedeli,50.000 ila 100.000TL arasında olup eserin yapıldığı yer ve zamanda eserin değerine ve yüklenicinin giderine bakılarak belirlenecektir demeleri gibi.

 

Bedelin Hiç Belirlenmemiş Olmasına Rağmen  Bir Bedelin Ödeneceği Hususunda Anlaşmak

Taraflar bedeli kesin yahut yaklaşık olarak belirlememiş olabilirler.Bu eser sözleşmesinin kurulmasına olumsuz anlamda bir etki etmez.Zira kurucu unsurlar taraflardan birinin eserin yapılmasını yüklenmiş olması diğer tarafın da bunun karşılığında bir bedel ödemeyi taahhüt etmiş olmasıdır.

Böylesi bir durumda TBK 481 e göre bedel belirlenir.Yani , ’’Eserin bedeli önceden belirlenmemiş ise bedel, yapıldığı yer ve zamanda eserin değerine ve yüklenicinin giderine bakılarak belirlenir’’

 

Dikkat!İşsahibi,bedelin hiç belirlenmemiş olması durumunda yahut yaklaşık olarak belirlenmiş olması durumunda eserin bedelin aşırı ölçüde aşılacağını anlarsa eser tamamlanmadan yahut tamamlandıktan sonra sözleşmeden dönebilir denmektedir.

Fakat bu duurmda işsahibinin kusuru olmaması aranır.

Başka bir durum da eserin işsahibinin arsası  üzerine yapılması halinde işsahibi,              eser tamamlanmışsa

 -bedelden uygun bir indirim isteyebilir

eser tamamlanmamışsa

-tamamlanan kısım için hakkaniyete uygun bir bedel ödeyerek sözleşmeyi fesih edebilir.

 

Götürü  bedel ve birim bedel arasındaki farka ilişkin olarak değerlendirme yapan Yargıtay kararını görecek olursak özellikle birim bedel olarak belirlenen bedel için TBK480/2 değil TBK 138 yani genel hükümler üzerinden bir değerlendirme yapması bizim için aydınlatıcı olabilir.

 

15. Hukuk Dairesi         2019/3771 E.  ,  2020/1216 K.

Davacı yüklenici, davalı iş sahibidir. Davacı yüklenici 05.11.2013 gün 2013/2 ihale kayıt numaralı sözleşme ile Trakya Kalkınma Ajansı Edirne YDO Hizmet Binası…İge Evi Restorasyonu İşi yapımını üstlenmiştir. 6. maddesine göre sözleşme birim fiyatlı olup, sabit birim fiyatlara göre toplam bedel kararlaştırılmıştır. 

Sözleşmenin,

14.2. maddesinde yükleniciye taahhüdün gerçekleşmesi sırasında hiç bir şekilde fiyat farkı verilmeyeceği 

14.3. maddesinde de …

14.1. maddede de …

 

Davacı, davasında ruhsat alımındaki gecikme, numunelerin incelenmesinde geçen süre, hakedişlerdeki gecikme, anıtlar kurulunca projenin onaylanmasındaki gecikme, çalışılmayan günler ve iş artışı nedeniyle süre uzatımına hak kazanılıp davalı iş sahibince verildiği ve bunun sonucu olarak işin yapım ve teslim süresinin uzaması nedeniyle sabit birim fiyat uygulanması nedeniyle 14.2. maddesindeki düzenlemenin sözleşme uyarlanarak değiştirilmesini talep etmiştir.

 

TBK’nın 480/II. maddesindeki düzenlemeye ilişkin hüküm götürü bedel olarak  belirlenen bedeller için geçerli olup, taraflar arasındaki sözleşmenin 6. maddesindeki düzenlemeden sözleşmenin birim fiyatlı sözleşme olduğu anlaşıldığından TBK’nın 480/II. maddesine göre bu sözleşmede uyarlama yapılması mümkün değildir. 

Birim fiyatlı eser sözleşmelerinde koşulları mevcut olduğu takdirde TBK’nın 138. maddesindeki düzenlemeye göre uyarlama talep edilmesi ve mahkemece uyarlama kararı verilmesi mümkün olabilir.

 

Uyarlama talebinin dayanağı olarak gösterilen ve davalının süre uzatımı verdiği, ruhsat alımındaki gecikme, numunelerin incelenme süresi, hakediş ödemelerindeki gecikme, anıtlar kurulunca projenin onaylanmasındaki gecikme, iş artışı ile mevsim nedeniyle çalışılmayan günler, iş artışı ve özellikle Anıtlar Yüksek Kurulu’nun denetimine tabi eser sözleşmelerindeki gecikme ve süre uzatımları sözleşmenin yapıldığı sırada işinin ehli olup basiretli bir tacir gibi hareket etmesi gereken yüklenici tarafından öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum niteliğinde değildir. 

 

SONUÇ:davalının temyiz itirazlarının kabulu ile istanbul Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi kararının kaldırılarak ilk derece mahkemesi hükmünün davalı yararına BOZULMASINA,…karar verildi.

 

Stajyer Öğrenci

Bedirhan TAŞÇI