Zilyetliğin Kaybı ve Devri: TMK m. 973 ve Devamı Kapsamında Kapsamlı Rehber (Yargıtay Uygulamasıyla)

---

İçindekiler

1. Giriş: Zilyetlik Neden Önemlidir?
2. Hukukî Çerçeve: TMK m. 973 ve Devamı – Temel Kavramlar
3. Zilyetliğin Türleri ve Fonksiyonları
4. Zilyetliğin Devri (Nakli): Teslim ve Teslim Yerine Geçen Haller
   4.1. Fiilî Teslim
   4.2. Kısa Elden Teslim
   4.3. Hükmen Teslim
   4.4. Zilyetliğin Havalesi (Üçüncü Kişiye Yönelik Talimat)
   4.5. Temsil Senetleri Üzerinden Devir (konişmento, makbuz senedi vb.)
   4.6. Dolaylı Zilyetlik ve Birlikte Zilyetlikte Devir
   4.7. Taşınır/ Taşınmaz Ayrımı ve Sonuçları
5. Zilyetliğin Kaybı: İrade ile ve İrade Dışı Kaybetme Halleri
   5.1. Terk
   5.2. Devir
   5.3. Ziya/ Yok Olma
   5.4. Gasp/ Çalınma/ Kaybolma
   5.5. Kamu Gücüyle El Koyma
6. İyi Niyetli İktisap, İstirdat ve Pazar–Panayır–Mağaza İstisnaları
7. Zilyetliğin Korunması ve Dava Yolları (Özet)
8. İspat ve Delil Stratejisi: Hangi Belgeler/ Olgular Kritik?
9. Yargıtay’ın Yerleşik Yaklaşımı: Prensipler ve Uygulama Notları
10. Uygulamadan Senaryolar: Riskler, Çözümler ve Sözleşme Maddeleri
11. Sık Sorulan Sorular (SSS)
12. Sonuç ve Öneriler

---

1) Giriş: Zilyetlik Neden Önemlidir?

Zilyetlik, eşya üzerinde fiilî hâkimiyet ile zilyet olma iradesinin birleştiği bir hukuksal olgudur. Mülkiyet hakkı gibi aynî hakların aleniyet, güven ve ekonomik dolaşım fonksiyonlarına hizmet eder. Uygulamada zilyetlik; taşınır devri, depolama/lojistik, bayilik–distribütörlük, kiralama–ödünç verme, rehin, finansal kiralama (leasing), emtia finansmanı, deniz/karayolu taşımacılığı ve perakende satış gibi alanlarda somut sonuç doğurur.

Özellikle ticari hayatın hız ve güven ihtiyacı, zilyetliğin devri ile mülkiyet ve alacak ilişkilerinin uyumunu kritik hâle getirir. Yanlış seçilmiş bir teslim yöntemi veya ispat eksikliği; istirdat, tasarrufun iptali, istihkak/istihkak benzeri iddialar, haksız fiil ve hatta cezaî riskler doğurabilir. Bu nedenle zilyetliğin nasıl devredileceği ve hangi hâllerde kaybedileceği yüksek önem taşır.

---

2) Hukukî Çerçeve: TMK m. 973 ve Devamı – Temel Kavramlar

Türk Medenî Kanunu (TMK) m. 973 ve devamında zilyetliğin konusu, kazanılması, devri, kaybı ve korunmasına ilişkin hükümleri içerir. Sistemde;

• Zilyetliğin kazanılması ve devri, esasen teslim veya teslim yerine geçen işlemler üzerinden açıklanır.
• Zilyetliğin korunmasına dair genel çerçeve ve iyi niyetli iktisap ile istirdat hükümleri, ekonomik dolaşıma duyulan güven ihtiyacını karşılar.
• Taşınmaz yönünden zilyetlik, tescil ile karıştırılmamalıdır; taşınmaz mülkiyeti kural olarak tapu siciline tescil ile kazanılır; zilyetlik ise çoğunlukla fiilî hâkimiyeti gösteren bir olgudur.

Not: Makalede madde numaraları, öğretide ve uygulamada yerleşik kabul gören sistematiğe dayalıdır. Uygulamada TMK m. 973 ve devamı, zilyetliğin korunmasına ilişkin maddeler ile taşınırların iyi niyetle kazanılması (ör. TMK m. 988–990) ve taşınmazlarda zilyetliğe dayalı tescil (ör. TMK m. 713) hükümleri birlikte değerlendirilir.

---

3) Zilyetliğin Türleri ve Fonksiyonları

Zilyetliğin temel ayrımları uygulamada sonuç belirler:

• Doğrudan/ Dolaylı Zilyetlik: Eşya üzerinde bizzat fiilî hâkimiyet kullanan (ör. kiracı) doğrudan zilyettir; maliki temsilen depocuya emanet edilen emtiada malik çoğu zaman dolaylı zilyettir.
• Aslî/ Fer’î Zilyetlik: Aslî zilyet, eşya üzerinde kendi adına hâkimiyet iddia eder; fer’î zilyet başkası adına (ör. kiracı, emanet alan) zilyettir.
• Tek Başına/ Birlikte Zilyetlik: Paydaşlık/ortaklık ilişkilerinde birlikte zilyetlik söz konusu olabilir.
• Mülkiyet Sıfatıyla/ Başkası Adına Zilyetlik: Zilyetliğin dayandığı iddia (malik sıfatı–başkası adına bulundurma) aleniyet ve ispat bakımından işlev görür.

Fonksiyonlar:

1. Aleniyet–İspat: Fiilî hâkimiyet, dış dünyaya karşı görünürlük sağlar; delil rejimini etkiler.
2. Dolaşım Güvencesi: Özellikle taşınır devrinde iyi niyetli üçüncü kişilerin korunması (ör. TMK m. 988–990) ekonomik güvenliği güçlendirir.
3. Koruma–Hızlı Müdahale: Zilyetlik, haksız saldırılara karşı özel koruma sağlar; temelinde fiilî olgu vardır; mülkiyet ispatına kıyasla daha hızlı ve pratik çözümler öngörülür.

---

4) Zilyetliğin Devri (Nakli): Teslim ve Teslim Yerine Geçen Haller

Zilyetliğin devri, çoğunlukla bir borç ilişkisinin (satış, bağış, trampa, kira devri, rehin tesisi vb.) ifası kapsamında karşımıza çıkar. TMK sistematiğinde teslim esastır; ancak somut olayın gereklerine göre teslim yerine geçen hukuki işlemler de zilyetliğin geçişini sağlar. Aşağıda başlıca yöntemler, uygulama notları ve ispat stratejileri yer almaktadır.

4.1. Fiilî Teslim

Fiilî teslim, eşya üzerindeki fiilî hâkimiyetin bizzat devridir. Örnekler:

• Depodaki ürünlerin alıcıya fizikî olarak teslimi,
• Makinenin işyerinde alıcının kullanımına bırakılması,
• Anahtarın alıcıya verilmesiyle aracın bizzat alıcı kontrolüne geçmesi (anahtar devri, özellikle araç/konut açısından sembolik olmakla birlikte fiilî hâkimiyete erişimin ana göstergesidir).

İspat: Teslim tutanağı, sevk irsaliyesi, teslim makbuzu, fotoğraf–video kayıtları, e‑irsaliye/e‑fatura kayıtları, depo kamera kayıtları, teslim alan personelin yetki belgeleri kritik delillerdir. Özellikle teslim yeri, teslim zamanı, miktar–nitelik ve riskin geçişi kayıtları uyuşmazlığı önler.

4.2. Kısa Elden Teslim

Kısa elden teslim, eşyayı halihazırda elinde bulunduran kişinin, aynı eşyayı bundan böyle kendi adına (aslî zilyet sıfatıyla) veya farklı hukuki sıfatla bulundurmaya başlamasıdır. Örnek:

• Kiralanan malı elinde bulunduran kiracının o malı satın alması; artık kiracı değil malik sıfatıyla (veya en azından malik gibi iddia eden zilyet olarak) bulundurur.
• Emanetçi konumundaki kişinin eşyayı satın alması ve emanet ilişkisinin sona ermesi.

Şartlar–Uygulama Notu:

• Önceden mevcut bir fer’î zilyetlik olmalı,
• Sonrasında bu statü sözleşme/işlem ile aslî zilyetliğe dönüşmelidir,
• Taraf iradeleri açık–örtülü şekilde bu değişimi kapsamalıdır.

Delil: Satış sözleşmesi, kira/emanetin sona erdiğini gösteren kayıtlar, bedel ödendiğine ilişkin belgeler, stok–demirbaş kayıtlarının güncellenmesi, envanter fişleri, e‑posta/KEP yazışmaları.

4.3. Hükmen Teslim

Hükmen teslim, aslî zilyet olan kişinin eşyayı elden çıkarmaksızın bundan böyle başkası adına (ör. alıcı adına fer’î zilyet olarak) bulundurmaya başlamasıdır. Örnek:

• Satıcı, depodaki emtiayı alıcıya satar; ancak emtia satıcı deposunda kalır ve satıcı alıcı adına saklar (depolar arası sevk gecikebilir).
• Araç satılmış, ancak bir süre satıcıda emanet bırakılmıştır (sigorta–ruhsat–nakliye vb. nedenlerle).

Şartlar–Uygulama Notu:

• Zilyetliğin niteliği değişir (aslîden fer’îye).
• Taraflar arasında bu değişimi açıkça ortaya koyan sözleşme/irade beyanı aranır.
• Uygulamada Yargıtay, hükmen teslim için somut delil (tutanak/KEP/teslim talimatı, stok devir kayıtları) arayışındadır; sırf fatura tek başına her zaman yeterli görülmeyebilir.

Delil: Depoda alıcı adına stok tahsisi, etiketleme, depo yönetim sistemindeki (WMS) lokasyon–lot ataması, alıcıya riske katlanma yükümlülüğünün geçmesi (INCOTERMS varsa), sigortanın alıcı lehine düzenlenmesi, KEP ile hükmen teslim tutanağı.

4.4. Zilyetliğin Havalesi (Üçüncü Kişiye Yönelik Talimat)

Zilyetliğin havalesi, eşyayı elinde bulunduran üçüncü kişiye (depo, taşıyıcı, tamirci vb.) bundan böyle alıcı adına bulundurması ve teslim etmesi yönünde verilen talimattır.

Şartlar–Uygulama Notu:

• Üçüncü kişinin kabulü önemlidir; kabul, açık beyanla veya davranışla ortaya konabilir.
• Havale, özellikle lojistik–depolama ilişkilerinde pratik bir araçtır.
• Yargıtay uygulamasında, sırf fatura/irsaliye yerine üçüncü kişinin kabulüne dair yazışma/tutanak aranabilir.

Delil: Depo–taşıyıcı e‑posta/KEP teyitleri, kabul yazısı, aktarılmış lokasyon kayıtları, taşıma senetleri (CMR, konişmento), teslim talimat formu.

4.5. Temsil Senetleri Üzerinden Devir (Konişmento, Makbuz Senedi vb.)

Bazı hâllerde emtia senetleri (konişmento, makbuz senedi, varant vb.) zilyetliğin devri etkisi doğurur. Senedin devri ile eşyaya erişim ve tasarruf yetkisi yeni hak sahibine geçer.

Uygulama Notu:

• Senetlerin ciro/devir kurallarına uygun devri gerekir.
• Taşıma/lojistik hukukuyla iç içe olduğundan özel mevzuat (TTK, deniz ticareti hükümleri) da uygulanır.
• Senet ve eşya arasındaki eşlemenin ispatı için lot–seri–koli bazlı iz sürme (traceability) kayıtları kritik önemdedir.

4.6. Dolaylı Zilyetlik ve Birlikte Zilyetlikte Devir

• Dolaylı zilyet (ör. malik), doğrudan zilyedi (ör. depocu/ kiracı) değiştiren bir hukuki işlemle zilyetliği devredebilir. Bu işlemde bilgilendirme ve kabul (havale) mekanizması işletilir.
• Birlikte zilyetlik hâlinde (ör. ortak depoda tutulan mallar) devir için paylaştırma/ayırma ve teslim/etiketleme gerekir; aksi hâlde ayırt edilebilirlik ve zilyetlik devri ispatı zorlaşır.

4.7. Taşınır/ Taşınmaz Ayrımı ve Sonuçları

• Taşınırlar: Devir çoğunlukla teslim veya teslim yerine geçen işlemler ile olur. İyi niyetli üçüncü kişinin korunması güçlüdür (bkz. aşağıda).
• Taşınmazlar: Mülkiyet kural olarak tescille kazanılır; zilyetliğin devri ise fiilî hâkimiyetin değişmesiyle olur (ör. sit alanında konutun anahtarlarının ve kullanımının devri). Ancak zilyetliğin devri, mülkiyet devri anlamına gelmez; tescil–zilyetlik ayrımına dikkat!

---

5) Zilyetliğin Kaybı: İrade ile ve İrade Dışı Kaybetme Halleri

Zilyetliğin kaybı, objektif unsur (fiilî hâkimiyetin kaybı) ve sübjektif unsur (zilyet olma iradesinin sona ermesi) perspektifinden ele alınır. Başlıca haller:

5.1. Terk

Zilyet, eşyayı kendi iradesiyle bırakır ve zilyet olma iradesine son verir. Örnek: Hurdaya ayrılan makinenin açık alanda bırakılması, depodaki numune ürünlerin atılması. Terk, çoğu kez aslen iktisap (sahipsiz şeylerin edinimi) tartışmalarını tetikler.

5.2. Devir

Zilyetlik, yukarıda anlatılan teslim veya teslim yerine geçen işlemlerle başkasına geçer. Devir, zilyedin bizzat iradesiyle gerçekleşir.

5.3. Ziya/ Yok Olma

Eşyanın tamamen yok olması (yanma, yok edilme, bozulma) zilyetliği sonlandırır. Kısmi hasarda ise zilyetlik konusu ve fiilî hâkimiyetin devam edip etmediği somut olgularla değerlendirilir.

5.4. Gasp/ Çalınma/ Kaybolma

İrade dışı zilyetlik kaybı söz konusudur. Bu hallerde iyi niyetli iktisap ve istirdat hükümleri devreye girer (aşağıda). Zilyetliğin haksız şekilde elden alınması, zilyetlik davalarıyla korunur.

5.5. Kamu Gücüyle El Koyma

İcra–iflas, elkoyma, müsadere vb. hallerde zilyetlik kamu otoritesi işlemleriyle son bulabilir. Bu hallerin yargısal denetimi ve kanun yolu ayrı değerlendirilir.

---

6) İyi Niyetli İktisap, İstirdat ve Pazar–Panayır–Mağaza İstisnaları

Ekonomik dolaşımın güvencesi olarak TMK sistemi, zilyetten iyi niyetle taşınır edinimini korur. Özet prensipler:

• İyi niyetli iktisap: Taşınırı zilyedinden (her zaman malik olmayabilir) iyi niyetle devralan kişi, kanunun şartları varsa mülkiyeti kazanabilir. Bu, dış dünyadaki aleniyet ve güven ihtiyacına hizmet eder.
• Çalıntı–kaybolma istisnası ve istirdat: Çalınan, kaybolan veya rızası dışında zilyedin elinden çıkan şeylerde eski zilyet, belirli şartlarla geri isteyebilir (istirdat). Ancak pazar–panayır–mağaza gibi yerlerden iyi niyetle satın alan üçüncü kişinin korunmasına ilişkin istisnalar vardır.
• Bedelin iadesi–adalet dengesi: Bazı hâllerde geri alma, bedelin iadesi gibi şartlara bağlanabilir.

Uygulama Notu:

• Satın alanın iyi niyeti somut olayda özen yükümlülüğüne göre değerlendirilir (piyasa rayici, malın menşei, seri numarası, fatura–garanti belgesi, rayiçten aşırı düşük fiyat, sektör teamülü vb.).
• Emtianın izlenebilirliği (seri–lot) ve mülkiyet ihtilaf şerhleri iyi niyet incelemesinde önem taşır.
• Değerli veya kayıt–torta izli eşyalarda (motorlu araç gibi) iyi niyete ilişkin özen standardı daha yüksektir.

---

7) Zilyetliğin Korunması ve Dava Yolları (Özet)

Zilyetlik, fiilî olgu olarak kanunen korunur. Haksız saldırı veya gasp hâlinde zilyetlik davaları açılabilir. Bu davalar, mülkiyetin ispatına göre daha pratik ve hızlı koruma sağlar. Uygulamada:

• Zilyetliğin iadesi (gaspın giderilmesi),
• Saldırının önlenmesi (tekrarının men’i),
• Saldırının tespiti gibi yollar başvurulur.

Uygulama Notu:

• Zilyetlik davaları kural olarak mülkiyet iddiasından bağımsız ve fiilî olguya dayanır.
• Yakın olay ve ivedilik unsurları önemlidir; deliller hızla toplanmalı, zilyetliğin son durumu somutlaştırılmalıdır.
• Mülkiyet–zilyetlik karışmasında iki aşamalı strateji (önce zilyetlik koruması, sonra mülkiyet/istihkak) düşünülebilir.

---

8) İspat ve Delil Stratejisi: Hangi Belgeler/ Olgular Kritik?

Teslim/Devir Belgeleri:

• Teslim tutanağı, sevk irsaliyesi, teslim makbuzu, e‑irsaliye/e‑fatura, stok–ambar fişleri, WMS/ERP ekran görüntüleri, depo kamera kayıtları, anahtar teslim tutanakları.

Sözleşme ve Yazışmalar:

• Satış–bağış–trampa, kira–emanet–depolama sözleşmeleri; hükmen teslim–havale maddeleri; KEP/e‑posta yazışmaları; üçüncü kişinin kabul beyanı.

Sigorta–Risk Geçişi:

• INCOTERMS (FOB/CIF vb.) kayıtları, poliçe lehtarı değişimi, riskin kime ait olduğuna dair klozlar.

İzlenebilirlik–Ayırt Edilebilirlik:

• Seri/şasi/lot/koli numaraları, barkod/RFID kayıtları; ayırt edilebilirlik zilyetlik devrinin ispatında kritik rol oynar.

Şahit–Fiilî Olgu:

• Teslim esnasında hazır bulunan kişiler; fotoğraf–video; GPS/araç takip kayıtları; turnike–geçiş logları.

Elektronik Deliller:

• ERP–WMS–CRM üzerindeki log kayıtları; zaman damgalı dijital delil tespitleri (Noterlik Kanunu m. 198a kapsamında güvenli delil tespiti yöntemleri değerlendirilebilir).

---

9) Yargıtay’ın Yerleşik Yaklaşımı: Prensipler ve Uygulama Notları

Aşağıdaki ilkeler, öğretideki görüşlerle de örtüşen ve uygulamada yerleşik kabul gören örnek prensiplerdir (özet–parafraz):

1. Hükmen teslim için, zilyetliğin niteliğinin değiştiği konusunda taraf iradelerinin açık şekilde ortaya konması aranır; tek başına fatura her somut olayda yeterli görülmeyebilir. Depoda alıcı adına stok tahsisi, etiketleme, talimat–kabul yazıları ve risk devri kayıtları önemsenir.
2. Kısa elden teslimde, önceden fer’î zilyet olan kişinin artık kendi adına bulundurduğu inandırıcı delillerle gösterilmelidir (kira–emanetin sona erdiğini gösteren kayıtlar, bedel ödemesi, envanter güncellemeleri).
3. Zilyetliğin havalesinde, üçüncü kişinin kabulü aranır; kabul, açık beyanla veya örtülü davranışla (ör. alıcı adına lokasyon açılması) ispat edilebilir.
4. Anahtar devri, çoğu kez fiilî hâkimiyete erişim göstergesidir; ancak salt anahtar teslimi, eşyaya erişim imkânı doğurmuyorsa tek başına yeterli sayılmayabilir.
5. İyi niyetli iktisapta, alıcının özen borcu sektör koşullarına göre değerlendirilir; şüphe uyandıran bedel/menşei/seri bilgileri karşısında araştırma yapılmaması iyi niyet iddiasını zayıflatır.
6. Pazar–panayır–mağaza istisnaları, dürüst alıcıyı korumaya yöneliktir; ancak eşyanın niteliği ve satışın şekli iyi niyet denetiminde belirleyicidir.
7. Zilyetlik davaları, mülkiyet davasından bağımsızdır; zilyetliğin son durumu, saldırının varlığı ve haksızlığı somut olgularla ispatlanmalıdır.
8. Elektronik kayıtlar ve KEP yazışmaları, zilyetlik devrinin ispatında gittikçe daha fazla önem kazanmaktadır; zaman damgası taşıyan dijital deliller kuvvetli kabul görür.

---

10) Uygulamadan Senaryolar: Riskler, Çözümler ve Sözleşme Maddeleri

Senaryo A – Depodaki Emtianın Satışı (Hükmen Teslim)

Olay: Satıcı A, depodaki 1.000 adet ürünü Alıcı B’ye satar; sevk bir hafta sonra yapılacaktır.
Risk: Sırf fatura düzenlemek zilyetlik devrinin ispatında yetersiz kalabilir; üçüncü kişiler (haciz/istirdat) devreye girdiğinde B’nin konumu zayıflar.
Çözüm:

• Sözleşmeye hükmen teslim klozu eklenmeli,
• Depo sisteminde B adına stok tahsisi yapılmalı (lot/raf etiketi),
• Depocuya havale talimatı gönderilmeli ve kabul alınmalı (KEP),
• Sigorta–risk geçişi B lehine düzenlenmeli,
• Tutanakla teslim yerine geçen işlem somutlaştırılmalı.

Senaryo B – Kiracı Malı Satın Alıyor (Kısa Elden Teslim)

Olay: Kiracı C, kullandığı makineyi malikten satın alır.
Risk: Kira–satış geçişi ve bedel ödemesi netleştirilmezse uyuşmazlıkta zilyetliğin sıfatı tartışmalı kalır.
Çözüm:

• Kiranın sona erdiğine ilişkin mutabakat ve bedel ödeme kayıtları,
• Envanter devri ve demirbaş güncellemesi,
• Teslim–devir tutanağı ve garanti–servis kayıtlarının alıcıya geçirilmesi.

Senaryo C – Üçüncü Kişi Nezdindeki Eşyada Devir (Havale)

Olay: Emtia, lojistik firması D’nin deposundadır; satıcı A, alıcı B’ye satış yapar.
Risk: D’nin kabulü alınmazsa, B’nin zilyetlik iddiası zayıf kalır.
Çözüm:

• A’nın D’ye talimat yazısı; D’nin kabul beyanı (KEP),
• WMS’de B adına lokasyon açılması,
• Sevk irsaliyesi ve kapı çıkış planının B lehine güncellenmesi.

Senaryo D – Araç Satışı ve Anahtar Teslimi

Olay: Araç satılır; ruhsat/tescil işlemleri birkaç gün sonra yapılacaktır.
Risk: Ruhsat–sigorta–tescil gecikmesi ve kazada sorumluluk tartışmaları.
Çözüm:

• Anahtar teslim tutanağı,
• Sigorta lehtar değişikliği,
• Geçici kullanım ve sorumluluk klozu (yakıt–otopark–trafik cezaları–kaza).

Sözleşme Taslak Klozları (Örnek)

• Hükmen Teslim Klozu: “Taraflar, işbu sözleşme konusu malların depoda kalmaya devam edeceğini; bu andan itibaren satıcının malları alıcı adına fer’î zilyet olarak bulunduracağını ve riskin alıcıya geçtiğini kabul eder. Depolama masrafları alıcıya aittir.”
• Havale Klozu: “Satıcı, malları bulunduran X Depo’ya talimat vererek malların alıcı adına muhafazasını ve talep edildiğinde alıcıya teslimini sağlar. X Depo’nun kabul beyanı, işbu sözleşmenin eki niteliğindedir.”
• Kısa Elden Teslim Klozu: “Alıcı, işbu sözleşme konusu malı halihazırda emanetçi/kiracı sıfatıyla elinde bulundurduğunu; bu andan itibaren kendi adına bulunduracağını; taraflar arasında önceki emanet/kira ilişkisinin sona erdiğini kabul eder.”

---

11) Sık Sorulan Sorular (SSS)

S1. Fatura kesmek zilyetliğin devri için yeterli midir?
Her olayda tek başına yeterli görülmeyebilir. Faturaya ek olarak teslim veya teslim yerine geçen işlemi somutlaştıran tutanak, depo kayıtları, havale–kabul yazıları, stok tahsisi gibi deliller gerekir.

S2. Anahtar teslimi tek başına yeterli sayılır mı?
Genelde fiilî hâkimiyete erişim göstergesidir; ancak anahtar teslimi fiilen hâkimiyet kurmaya yetmiyorsa tek başına yeterli görülmeyebilir. Sigorta–risk–kullanım kayıtlarıyla desteklenmelidir.

S3. Çalınan malı iyi niyetli üçüncü kişi satın aldıysa geri alabilir miyim?
İstirdat hükümleri gereğince belirli şartlarla geri alma imkânı vardır; ancak pazar–panayır–mağaza istisnaları ve bedel iadesi gibi dengeler uygulanabilir. Somut olayda iyi niyet değerlendirmesi kritik rol oynar.

S4. Depodaki emtiayı sevk etmeden alıcıya satmak güvenli midir?
Mümkündür; fakat hükmen teslim ve/veya zilyetliğin havalesi yöntemleri yazılı ve delilli kurgulanmalıdır. Depo kabul beyanı, stok tahsisi, sigorta–risk geçişi kayıtları önemlidir.

S5. Taşınmazda zilyetliğin devri tescil yerine geçer mi?
Hayır. Zilyetliğin devri fiilî hâkimiyetin değişmesidir; taşınmaz mülkiyeti kural olarak tescille geçer. Zilyetlik devri, kullanım ve koruma açısından sonuç doğurur; mülkiyet devri değildir.

S6. Zilyetlik davaları ile mülkiyet davası arasında nasıl tercih yapmalıyım?
Acil–haksız saldırı hâllerinde zilyetlik davası hızlı ve pratik koruma sağlar. Mülkiyet iddianız varsa ayrıca istihkak/tescil gibi davalarla hakkın esası çözümlenir. Uygun strateji için zamanlama önemlidir.

S7. Elektronik ticarette teslim nasıl ispatlanır?
E‑irsaliye/e‑fatura, kargo takip, teslim imzası, depo–taşıyıcı logları, WMS/ERP kayıtları, kamera–GPS verileri bir arada değerlendirilir. Zaman damgalı elektronik deliller büyük önem taşır.

---

12) Sonuç ve Öneriler

• Zilyetliğin devri, yalnızca “malın satılması” değildir; hangi teslim yönteminin seçildiği ve bunun ispatı uyuşmazlığın kaderini belirler.
• Fiilî teslim kadar kısa elden teslim, hükmen teslim ve havale gibi teslim yerine geçen işlemler de yazılı ve delilli kurgulanmalıdır.
• İyi niyetli iktisap ve istirdat hükümleri, ekonomik güvenlik ile önceki zilyedin korunması arasında denge kurar; iyi niyet somut olayın özen standardıyla ölçülür.
• Zilyetlik davaları, mülkiyete kıyasla hızlı koruma sağlar; ancak çoğu zaman mülkiyet–tescil davalarıyla birlikte düşünülmelidir.
• Uygulamada KEP yazışmaları, stok tahsisi, etiketleme, sigorta–risk geçişi, ERP–WMS logları ve zaman damgalı deliller, zilyetliğin devri ve kaybının ispatında oyun değiştirici rol oynar.

Pratik Kontrol Listesi:

1. Teslim yöntemi hangisi? (Fiilî/ kısa elden/ hükmen/ havale)
2. Üçüncü kişi kabulü var mı? (depo/taşıyıcı)
3. Stok–lot–lokasyon B adına mı tahsis edildi?
4. Sigorta–risk geçişi kime geçti?
5. Tutanak/KEP/irsaliye/etiketleme yapıldı mı?
6. Anahtar/erişim bilgileri devredildi mi?
7. Elektronik log–kamera–GPS–zaman damgası alındı mı?
8. İyi niyet/istirdat ihtimallerine karşı özen gösterildi mi?