Mattia Ahmet Minguzzi dosyası bağlamında “yatar” hesabı

1) Normatif temel (özet)

• TCK m.81–82: Kasten öldürme (m.81) ve nitelikli halleri (m.82).

• TCK m.31/3: Suçu işlediği tarihte 18 yaşını doldurmamış olanlar yönünden yaş küçüklüğü nedeniyle cezada indirim/özel rejim.

• 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hk. Kanun (CGTİK) m.107/5 (uygulamadaki yerleşik kabul): Suçu çocuk olarak işleyenler için koşullu salıverilme oranı “1/2” (yarı oran).

• CGTİK m.105/A: Denetimli serbestlik – Genel kural olarak 1 yıl kala koşullu salıverilme tarihinden önce denetimli serbestliğe ayrılma imkânı (özel gruplar için daha uzun süreler öngörülebilir).

• TCK m.63: Gözaltı/tutuklulukta geçen sürenin mahsubu (pre-trial süreler “yatar”dan düşer).

Not: Yetişkinler için TCK 81-82 gibi “katalog suçlarda” koşullu salıverilme oranı çoğu durumda 3/4’tür; çocuklar için ise 1/2 oranı uygulanır. Bu ayrım, aynı suça verilen cezanın infaz rejimini ciddi biçimde değiştirir.

---

2) Somut tipik senaryo: 24 yıl hapis (çocuk sanık)

Mahkeme iki sanığa 24’er yıl hapis verdi diyelim. “Yatar” hesabını üç adımda yapıyoruz:

Adım A — Koşullu salıverilme tarihi (KST)

• Çocuk rejimi (CGTİK m.107/5):
  24 yıl × 1/2 = 12 yıl → Koşullu salıverilme için kurumda geçirilmesi gereken asgari süre.

Adım B — Denetimli serbestlik (DS)

• Genel rejim (m.105/A): KST’ye 1 yıl kala DS’ye ayrılabilir.
  12 yıl − 1 yıl = 11 yıl → Kapalı/açık ceza kurumunda fiilen geçirilecek baz süredir.

  Not: Açık kuruma ayrılma ve DS’den yararlanma; iyi hâl, disiplin, programlara katılım gibi infaz içi şartlara bağlıdır. Otomatik değildir.

Adım C — Mahsup (tutukluluk/gözaltı)

• TCK m.63 uyarınca, soruşturma–kovuşturma sürecinde tutuklu kalınan tüm günler fiili yatardan düşer.
  Örnek: 10 ay tutukluluk varsa → 11 yıl − 10 ay = 10 yıl 2 ay (yaklaşık) fiili yatış.

Kısa formül (çocuk, süreli hapis):
Yatar ≈ (Hüküm × 1/2) − 1 yıl (DS) − mahsup süreleri.

---

3) Sık sorulan varyasyonlar

• Hiç tutuklu kalmadı: 24 yıl için 12 yıl KST, 11 yıl baz fiili (DS ile).

• 1 yıl tutuklu kaldı: 11 − 1 = 10 yıl civarı.

• Ağır disiplin cezası aldı / iyi hâl verilmedi: DS’ye çıkamaz veya geç çıkar → 11 yıl yerine 12 yıla yaklaşır.

• Özel DS istisnaları (ör. yaşlılık, engellilik, kadın hükümlüde küçük çocuk): DS 1 yıldan uzun olabilir; dosya özelinde ayrıca bakmak gerekir.

---

4) “Normalde almaları gereken ceza” tartışması (hukuki çapa)

• Erişkin fail için, eylem TCK m.82/1-e (çocuğa karşı kasten öldürme) kapsamında ise ağırlaştırılmış müebbet gündeme gelir; koşullu salıverilme erişkin için çok daha geç tarihe bağlanır (infaz rejiminde 36 yıl kıstası).

• Çocuk fail için TCK m.31/3 ve CGTİK m.107/5 devreye girdiğinden, mahkemenin takdir edebileceği aralık “süreli hapis” bandında belirlenir; 18-24 yıl gibi aralıklar görülebilir. Üst sınırdan 24 yıl verilmesi, çocuk rejiminde en ağır süreli ceza kurgusudur.

Bu nedenle, “normalde ağırlaştırılmış müebbet olmalıydı” itirazı erişkin fail hipotezinde doğrudur; çocuk fail rejiminde ise yasa koyucu azami koruma–ıslah yaklaşımı gereği süreli ceza + 1/2 infaz sistemini öngörür. Yargı organı kanunun çizdiği sınırın tepesine (24 yıl) çıkmışsa, hukuk tekniği bakımından “az ceza” denemez.

---

5) Hakkaniyet testi (kamu vicdanı vs. çocuk adaleti)

Artılar (kararın hakkaniyet lehine tarafı):

• En üst sınırdan 24 yıl verilmesi, çocuk rejiminde mümkün olan en sert tepkidir.

• Katalog ağır suç karşısında “caydırıcılık” mesajı verir.

• Mağdurun çocuk oluşu, fiilin ağırlığı, saldırı biçimi gibi olgular üst sınırı destekler.

Eksiler (kamu vicdanında gerilim yaratan başlıklar):

• 1/2 infaz + 1 yıl DS nedeniyle, toplumun beklediği “24 yıl yatar” algısı ile fiili yatış (~10–12 yıl) arasında fark var.

• İştirak/yardım tartışmaları: Olayda birlikte hareket edenlerin (dosya dayanığına göre) beraat etmiş olması, “eşit sorumluluk” beklentisiyle çelişebiliyor. Bu nokta delil standardı (şüpheden sanık yararlanır) ile kamu vicdanı arasında gerilim doğurur.

Kanaat: Çocuk fail rejiminde üst sınırdan 24 yıl verilmesi hukuken yerinde, hakkaniyet bakımından da (çocuk rejimi sınırları içinde) en sert seçenektir. Toplumsal beklenti ile fiili yatış arasındaki fark, infaz hukukunun yapısından kaynaklanır; mahkemenin keyfî tercihinden değil.

---

6) Dilekçe/karar eleştirisi için pratik şablon

• Hukuka uygunluk: “Sanıklar suçu işledikleri tarihte çocuk olduklarından CGTİK m.107/5 gereği koşullu salıverilme oranı 1/2, m.105/A gereği DS 1 yıl uygulanacaktır. Mahkeme, TCK m.31/3 çerçevesinde takdirini üst sınıra yöneltmiştir.”

• Hakkaniyet lehine (mağdur tarafı): “Fiilin ağırlığı ve mağdurun çocuk oluşu, 24 yılın isabetini güçlendirir; infaz rejiminin düşük görünmesi, çözümü yasama alanına giren bir politika tercihidir.”

• Savunma lehine (sanık tarafı): “Çocuk adalet sisteminin amaçları olan ıslah ve topluma kazandırma ilkeleri gözetildiğinde, üst sınır yerine personalizasyon (kişiselleştirme) ve indirme gerekçeleri (pişmanlık, tahrik yokluğu vb.) tartışılabilir.”

• İştirak yönü: “Beraat verilen sanıklar bakımından, delil yoğunluğu ve fail katkısı kriterleri gerekçede daha şeffaflaştırılmalıdır (CMK m.230).”

---

7) Özet formüller (kopyala-yapıştır)

• Çocuk–süreli hapis (ör. 24 yıl):
  Yatar ≈ (Ceza × 1/2) − 1 yıl (DS) − mahsup.

• Erişkin–katalog suç (genel bilgi):
  Yatar ≈ (Ceza × 3/4) − 1 yıl (DS) − mahsup.
  (Erişkin müebbetlerde ayrıca “24/36 yıl” kıstasları ve özel infaz hükümleri devreye girer.)

---

8) Son söz

• Hukuki sonuç: Çocuk sanıklara 24 yıl verilmesi, kanunun izin verdiği en ağır süreli cezadır; infazda 1/2 oranı ve 1 yıl DS uygulanır.

• Fiili yatış bandı: İyi hâl ve mahsup sürelerine bağlı olarak yaklaşık 10–12 yıl aralığı.

• Hakkaniyet: Karar, çocuk rejiminin sınırları içinde serttir; toplumun “daha uzun yatış” beklentisi infaz politikasına ilişkindir.