“Haklı Fesih”: Oyuncu Alacaklarının Tahsili Yolları

Giriş: Futbol Sözleşmesinin Bitiş Noktasında Hukuki Güvence

 

Profesyonel futbol müsabakaları, rakipler arasındaki ilişkilerin karşılıklı olarak ifa edildiği, ancak öngörülemeyen her zaman sona erebilecek potansiyele sahip dinamik bir borç ilişkisidir. Sözleşmenin sona erme biçimleri arasında, futbolcunun alacaklarının tahsil edilememesi veya kulüp yükümlülüklerinin temelini yerine getirilmesi, başvurulan “Haklı Fesih” (Haklı Fesih) koşulları , oyuncu koşullarının muhafazasında bir kalkan yeri görmektedir.

Bu fesih türü, FIFA Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması (DRM) çerçevesinde, özellikle FIFA Oyuncu Durumu ve Transfer Tüzüğü (RSTP) ile Futbolcu Çalışma İlişkileri Tüzüğü (ETR) tarafından sıkı kurallara bağlanmıştır. Türkiye’ye özel ise, bu uluslararası düzenlemeler Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) mevzuatı ve TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK) içtihatları ile hayata geçirilmektedir.

Bu planlı makalenin temel amacı, profesyonel futbolcu sözleşmelerinde doğru fesih ilan ücreti için gereken ağırlaştırılmış koşullar , bu koşulların kanıtlandığı şekilde, fesih sonrasında kulübe yüklenecek yaptırımları ve oyuncu alacaklarının TFF ve FIFA nezdinde nasıl tahsilat işleminin ayrıntılı bir hukuki analiz ile ortaya konulmasıdır. Haklı fesih, sadece bir sözleşme bitiş şekli değil, aynı zamanda oyuncunun ekonomik geleceğinin teminatının ödenmesi işleminin başlangıç ​​noktasıdır.

 

I. Haklı Fesih Kavramının Uluslararası Hukuki Temelleri

 

Haklı fesih, Türk Borçlar Kanunu’ndaki (TBK) genel haklı fesih kavramının uluslararası spor hukukuna özelinde uyarlanmış halidir. FIFA/TFF nezdinde bir haklı fesih iddiasının kabul edilebilmesi için, feshin mücbir sebep niteliğinde, sözleşmenin temel amacını ortadan kaldırmakan bir ihlalden kaynaklanması mümkündür.

 

A. FIFA Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmasının (DRM) Rolü

 

FIFA, oyuncu ve kulüp arasındaki sözleşmesel ihtilafların ilk aşamada ulusal federasyonlar (TFF UÇK) aracılığıyla, iyileşme aşamasında ise FIFA DRC (Anlaşmazlık Çözüm Odası) nezdinde uygulanmasını zorunlu olarak uygular. Haklı fesih iddiaları, bireysel oyuncu alacaklarının ödenmemesi veya temel kulüp yükümlülüklerini yerine getirmemesi üzerinden yükselir.

 

B. Fesih Bildirimi kriterleri: Süreklilik ve Şartlılık

 

Haklı fesih iddiasında bulunan taraf (genellikle oyuncu), sözleşmeyi feshedemez. FIFA mevzuatı, ihtar ve süre tanıma sınırındadır.

1. Yazılı Bildirim: Oyuncu, kulübün ihlalini (örneğin ödeme yapmamasını) yazılı olarak ve kanıtlanabilir bir yol kulübesine bildirmelidir.
2. İfa İçin Süre Tanınması: Kulübe, kıvrımları yerine getirmesi için makul bir süre kullanılabilir. Ödeme yükümlülükleri için bu süre, genellikle 15 günlük bir kesin süre olarak uygulanır (RSTP/ETR).
3. Fesih İlanı: Verilen süre içinde ihlal devam ederse, oyuncu bu sürenin bitiminden itibaren makul bir süre içinde (genellikle 7 veya 14 gün içinde) tek taraflı olarak sözleşmeyi feshettiğini kulübeye yazılı olarak bildirmelidir.

Bu prosedüre uyulmaması, kadının feshini haksız fesih (haksız fesih) haline getirilebilir ve kişinin tazminatını ödeme zorunluluğundan yola çıkabilirsiniz.

 

II. Haklı Fesih İçin Kabul Edilen Temel Gerekçeler ve İspat Yükü

 

FIFA ve TFF Uyuşmazlık Kurulu, haklı fesih gerekçelerini sınırlamaktadır. Bir oyuncunun alacaklarını tahsil edemediği sözleşmeyi feshetmesi için, ödeme yükümlülüğünün sadece bir gün gecikmesi yeterli değildir; belirli bir eşiğin aşılması gereklidir.

 

A. Ücret ve Primlerin Ödenmemesi (En Yaygın Sebep)

 

Çoğu zaman doğru fesih nedeni, kulübün iki farklı dönem için aldığı maaş/prim ödemelerini yapmamasıdır.

1. Maaş Ödemesi: FIFA DRC, genellikle maaş ödemelerinin iki ay boyunca veya iki farklı dönemde (ayda) hiç ödenmemesi ya da toplam iki aylık ücretinin ödenmemiş olması halinde haklı fesih hakkı tanır. TFF UÇK bazen tek bir dönemde çok yüksek bir miktarın ödenmemesini de yeterli görülebilmesini sağlar, ancak FIFA içtihadının sağlanması gerekir.
2. Prim ve Bonuslar: Primlerin ödenmemesi, ancak sözleşmede net ve şarta bağlı olarak belirtilmesi ve ilgili performans/katılım koşullarının açıkça gerçekleşmiş olması halinde, maaş ödemesiyle standart bir fesih gerekçesi mevcuttur.

İspat Yükü: Oyuncu, ödenmemiş alacaklarını gösteren sözleşme sınıflarını, banka hesap dökümleriyle (edinilen parayı göstermek için) ve kulübenin ödeme ihtarının kanıtını sunmakla kalmayı sağlar.

 

B. Spor Faaliyetinin Engellenmesi veya Kötü Muamele

 

Bu kategori, kulüp, oyuncunun performansının icrasını engelleyici eylemleri içermektedir:

1. Antrenman İmkanlarının sağlanması: Kulübün, oyuncuya yeterli profesyonel antrenman ortamını, fizyoterapist veya tedavi desteği sağlamaması.
2. Haksız Yapım veya Baskı: Oyuncunun sözleşme sebepleriyle kadro dışı bırakılması, takımdan uzaklaştırılması veya ‘sürgün’ uygulamalara maruz bırakılması.
3. Kötü Muamele (Moral Zarar): Uluslararası veya sözlü şiddet, tehdit veya oyuncunun onurunu zedeleyici davranışlar.

Bu türde yaşamın kanıtlanması, genellikle tanık ifadeleri, kulüp içi yazışmalar ve varsa tedavi raporlarıyla aralıklıdır.

 

III. Haklı Fesih Sonrası Yaptırımlar: Tazminat ve Transfer Yasağı

 

Haklı fesih izni, oyuncu sözleşmesini feshetme ve herhangi bir tazminat ödeme sınırlaması olmaksızın sona erdirme. Bununla birlikte, takım kapasitesi koşuluyla oyuncu tarafından talep edilebilir ek yaptırımlar söz konusudur.

 

A. Oyuncu Alacaklarının Tahsili Mekanizması

 

Oyuncu, haklı fesih ilanını takip ederek sadece geçmişten gelen alacaklarını değil, aynı zamanda fesih ile muaccel hale gelen kalan sözleşme süresi boyunca hak bedeli de talep edebilir (FIFA Uyuşmazlık Çözüm Tüzüğü’ne göre tazminat).

1. TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK): Türkiye’de ilk başvuru yeri TFF UÇK’dır. Oyuncu, ödenmeyen alacakları (geçmiş alacaklar) ve fesih nedeniyle oluşan zararlar (kalan maaşlar) talep ediyor. UÇK, öncelikle ödenmeyen alacaklara hükmeder.
2. FIFA DRC: TFF kararına itiraz edilmesi durumunda FIFA DRC’ye gidilecek. FIFA, kalan sözleşme süresi boyunca ödenecek ücreti (Tazminat) hesaplarken, oyuncunun yeni bir kulüp bulma çabasını (mesleğini icra etme ücreti) ve bu çabanın sonucunu dikkate almaz.
3. CAS Süreci: FIFA DRC kararına itiraz edilmesi halinde CAS’a başvurulur.

 

B. Kulübe Uygulanan Disiplin Yaptırımları

 

Haklı fesih gerekçesinin FIFA DRC veya TFF UÇK tarafından kabul edilmesi halinde, kulübe ciddi cezalar uygulanır:

• Transfer Yasağı: En ağır yaptırımlar, kulübün bir veya daha fazla tescil süreci boyunca ulusal ve uluslararası transfer yapılmasının yasaklanmasıdır ( FIFA Oyuncuların Statüsü ve Transferine İlişkin Yönetmelik – RSTP Madde 12 ).
• Finansal Cezalar: Ödenmemiş alacaklar ve tazminatın ödenmemesi durumunda ek mali cezalar uygulanabilir.
• Tescil Durdurma: Çok ağır ve tekrarlanan ihlallerde, takımda yeni oyuncu tescil hakkı geçici olarak durdurulabilir.

 

IV. TFF Mevzuatı ve FIFA Uygulama Arasındaki Köprü: Türkiye’deki Süreç

 

Türkiye’de bir futbolcunun haklı fesih yoluna başvurması, TFF’nin ayrıntılı usul kurallarına sıkı sıkıya bağlıdır.

 

A. TFF UÇK Nezdinde İspat Stratejisi

 

TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, genellikle FIFA DRC içtihatlarını emsal olarak, yerel uygulamalara göre bazı nüanslar barındırır. Oyuncu avukatı, ispat sürecinde aşağıdaki noktalara odaklanmalıdır:

1. Ödeme Kanıtlarının Tamlığı: Kulübün, oyuncuya yaptığı kapsamlı ödemelerin muhasebesel incelemeleri, hangi döneme ait olduğunu belgelerle çürütmek.
2. İhtarın Usulüne Uygunluğu: Kulübe gönderilen ihtarın, TFF mevzuatına uygun (tebligat kanunu hükümlerine yakın) ve kesin bir süre içerir şekilde gerçekleştirilmesinin ispatı.

 

B. Zaman Aşımı Riski

 

Futbolcu alacaklarında zaman aşımı, önemli bir tuzaktır. FIFA ve TFF nezdinde, alacaklar için zaman aşımı süresi genellikle iki yıldır . Oyuncu, elindeki muaccel’in miktarı arttığından bu süreyi kesmek zorundaydı. Haklı fesih sürecinin devam etmesi, bu zaman aşımı süresinin kesilmesi; bu nedenle oyuncunun hem alacak davasını hem de fesih sürecinin sürekli olarak sürdürülmesi bir depolanırtur.

 

Sonuç: Oyuncu Haklarının Sınırları ve Güvencesi

 

Profesyonel futbolcu sözleşmelerinde Haklı Fesih , kulübün mali disiplini sağlar ve oyuncu emeğinin karşılığını ödemesi yönünde tasarlanmış güçlü bir hukuki enstrümandır. Ancak bu hakkın kullanımı, FIFA ETR/RSTP tarafından kaydedilen katı prosedürlere (ihtar, süre tanıma) tam bir bağlılık gerektirir.

Oyuncu alacaklarının tahsili, TFF UÇK’da başlayıp FIFA DRC ve nihayetinde CAS aşamalarına taşınabilen çok katlanarak birleştirilir. Başarılı bir tahsilat için, sadece günün varlığını kanıtlamak değil, aynı zamanda fesih prosedürüne kusursuz uyum ve uygulanan yaptırımların (özellikle transfer engelleme) kabinini hayati önem taşır. Hukuki danışmanlık eşliğinde, disiplinli bir süreç yönetimi, futbolcunun hem geçmiş alacaklarını güvence altına alarak hem de sözleşmelerin kalan kısmını tahsil etmesini sağlayarak, spor alanında en önemli güvencelerden birini kullanmasını mümkün kılacaktır.