İsim/Soyadı Değişikliği Davaları

1) Giriş: Ad–Soyad, Kişilik Hakkının Hukuki Dili

Ad ve soyad; kişinin toplumsal ve hukuki düzlemde tanınma, ayırt edilme ve ilişkilendirilme araçlarıdır. Banka hesabından tebligata, tapu kaydından e-devlet işlemlerine kadar tüm süreçler bu kimlik göstergeleri üzerinden yürür. Türk Medeni Kanunu, adın korunması (TMK m.26) ve ad/soyadın değişikliği (TMK m.27) başlıklarıyla iki ayrı koruma kanalı kurar:

Adın korunması (TMK m.26): Adın hukuka aykırı kullanımına karşı tespit, men (önleme), düzeltme, tazmin ve uygun görülecek ilan gibi önlemler.
Ad/soyad değişikliği (TMK m.27): Kişinin haklı sebeple hâkimden adının ya da soyadının değiştirilmesini istemesi; kararın nüfus siciline işlenmesi ve ilanı.

Bu iki rejim birlikte düşünüldüğünde, amaç kişilik hakkının etkin korunması ve kimlik–benlik uyumunun tesisidir.

2) Mevzuat Haritası: Hangi Normlar Üzerinden Yürüyoruz?

TMK m.24–25: Kişilik hakkının genel koruması (haksız saldırıya karşı koruma).
TMK m.26: Adın korunması (tespit, önleme, düzeltme, tazmin; hukuka aykırı kullanımın sonuçları).
TMK m.27: Adın/soyadın değiştirilmesi (haklı sebep, tescil, ilan).
NHK m.36 (5490): Nüfus kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin usul; görev, yetki, tarafların duruşmada hazır bulunması.
HMK: Dava açma, ispat, deliller, tebligat, ihtiyati tedbir/önlemler, istinaf/temyiz yolları.

Not: Bu makalede madde metinleri aynen aktarılmamış, yalnızca yorumlanmıştır.

3) Görev–Yetki–Usul: Dosyanın Duruşma İskeleti

Görevli Mahkeme: Kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesi.
Yetkili Mahkeme: Davacının yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesi (uygulamada yetki itirazı riskine karşı adres belgelendirmesi önemlidir).
Taraf Teşkili: Davalı olarak uygulamada Nüfus Müdürlüğü gösterilir; duruşmalar Cumhuriyet savcısının ve nüfus idaresi temsilcisinin huzuruyla yapılır.
İspat Yükü: “Haklı sebep” iddiasını davacı ispatlar. Delillerin hangi vakıayı kanıtladığı açıkça gösterilmelidir.
Hüküm Fıkrası: Yeni ad/soyad eksiksiz, işaretli harfler dahil mutlaka açık yazılmalı; tescil ve ilan yönü net hükme bağlanmalıdır.

4) “Haklı Sebep” Nedir? Sabit Liste Değil, Somut Olay Testi

TMK m.27 “haklı sebep” kategorilerini saymaz. Hâkim, somut olayın kişilik hakkına yükünü, orantısız etkisini ve kimlik–benlik uyumunu değerlendirir. Uygulamada öne çıkan kümeler:

Gülünç/olumsuz çağrışım: Ad/soyadın alay konusu olması, küçük düşürücü imalar yaratması.
Karışıklık–ayırt edilememe: Aynı aile/çevrede aynı ad–soyad kombinasyonları, yanlış tebligat ve işlem hataları.
Benimsenen ad ve fiilî kullanım: Kişinin meslekî ve sosyal yaşamda uzun süredir başka bir adla tanınması (kartvizit, e-posta imzası, sözleşmeler, yayınlar).
Güvenlik–mahremiyet gerekçesi: Şiddet, ısrarlı takip, tehdit vb. risklerin azaltılması.
Ayrımcılık/damgalama riski: Ad/soyadın objektif olarak dışlayıcı/itibarsızlaştırıcı sonuçlar doğurması.
Göç–dil–yazım uyumu: Telaffuzu/açık yazımı zor adların sürekli hata doğurması, uluslararası iş/akademik hayatta sürekli yanlış anılma.
Cinsiyet uyum süreci: Adın cinsiyet kimliği ile bariz uyumsuzluğu.
İnanç/dünya görüşü değişimi: Kişisel kimlik anlatısı ile uyuşmazlık.
Meslekî marka/şöhret uyumu: Kalem/sahne adı veya marka ile istikrarlı tanınmışlık.
Teknik/imla standardizasyonu: Harf/dil işaretleri nedeniyle idari ve sözleşmesel hata zinciri.

Kısa test: “Bu ad/soyad, bu kişide süreğen ve somut bir yük yaratıyor mu? Bu yük belgelenebilir mi? Değişiklik, kişilik hakkıyla orantılı ve gerekli mi?”

5) İdari Yol mu, Yargı Yolu mu?

İdari Yol (İl/İlçe İdare Kurulu): Açık yazım/harf/imla hataları ve genel ahlaka aykırı veya gülünç kabul edilen ad/soyadlar için sınırlı bir düzeltme yolu.
Yargı Yolu (Asliye Hukuk): Kişisel/öznel nitelikteki her gerekçe (tanınmışlık, güvenlik, psikososyal etki, meslekî marka vb.) mahkeme yolunu gerektirir.
Pratik Strateji: Ön incelemede katalog kapsamına giren bir “bariz imla” hatası varsa idari yol daha hızlı/ekonomik olabilir; ancak en küçük tereddütte dava açmak daha sağlıklıdır.

6) Dava Öncesi “İspat Haritası”: Hazırlık Kontrol Listesi

A) Vaka Kronolojisi: Olayları tarih sırası, yer–kişi bilgisi ve etki analizi ile dökün. “Ne oldu? Nasıl etkiledi? Hangi tekrarlanan sonuçları doğurdu?”

B) Delil Portföyü:

Tanıklar: Benimsenen ad, karışıklık, alay/psikolojik etki, marka/itibar kullanımını bilen ve somut örnek anlatabilen 2–3 kişi.
Yazılı/Dijital Kayıtlar: Kartvizitler, e-posta imzaları, web/profil ekran görüntüleri (tarih–saat damgalı), sözleşmeler, fatura/teklif, akademik yayınlar, basın içerikleri.
Resmî Kayıtlar: Oda/baro/dernek, okul/mezuniyet, ticaret sicili, marka/patent belgeleri.
Tıbbi/Psikolojik Destek: Güvenlik/psikososyal etkiler iddiasında uygun raporlar.
Delil Tespiti: Dijital içerikler için noter onayı veya delil tespiti talebi; erişim kayıtları ve loglar.

C) Usul & Masraf Planı:

Harçlar, ilan gideri, tebligat/posta, gerekirse tercüme.
Zaman planı: Tanıkların uygunluk günleri, nüfus/savcılık tebligat süreleri, gerekirse ihtiyati tedbir (TMK m.26 kapsamında adın korunması davasında içeriklerin kaldırılması vb.).

7) Dava Süreci: A’dan Z’ye Yol Haritası

Dilekçe:
- Talep Sonucu: Yeni ad/soyad harf işaretleri dâhil açık yazılsın (ör. şapkalı harf, tire, ikinci ad vb.).
- Hukuki Dayanak: TMK m.27 (değişiklik), gerekirse TMK m.24–26 (kişilik hakkı–adın korunması), NHK m.36 (usul), HMK (deliller/tebligat).
- Vaka Anlatımı: Kronolojik, somut ve ölçülü.
- Delil Listesi: “Delil–vakıa eşleştirme tablosu” ile hangi belgenin neyi ispat ettiğini gösterin.
Tebligatlar: Nüfus Müdürlüğü ve Cumhuriyet savcılığı; varsa üçüncü kişiler. Tebligat hataları süreyi uzatır; adres teyidi ve Kep/ETS kullanımı hız sağlar.
Ön İnceleme–Tahkikat: Tanıkların dinlenmesi, belgelerin toplanması, gerekirse ara kararlarla kurum yazışmaları.
Sözlü Yargılama–Hüküm: Haklı sebep oluştuysa kabul; hüküm fıkrası tescil–ilan talimatlarını içerir.
Tescil–İlan–Kesinleşme: Karar kesinleşince nüfus siciline işlenir ve ilan prosedürü tamamlanır.
Karar Sonrası Güncellemeler: Aşağıdaki “güncelleme sepeti”ni izleyin.

8) Adın Korunması (TMK m.26): İhlal Türleri ve Talep Sepeti

Tipik İhlaller:

Ad/soyadın izinsiz–yanıltıcı kullanımı (sahte profil, kimlik taklidi).
Alan adı/marka olarak kötü niyetli kullanımlar (itibar zedelenmesi).
Basın/dijital içeriklerde hatalı/itibarsızlaştırıcı atıflar.

Talep Kalemleri:

Tespit: İhlalin varlığının saptanması.
Men/Önleme: Devam eden kullanımların durdurulması; tekrarı halinde müeyyide.
Düzeltme/Erişim Kısıtlaması: İçeriğin düzeltilmesi veya erişimin kısıtlanması.
Manevî Tazminat: Yayılım alanı, kalıcılık ve etkilerin ağırlığına göre.
İlan: Kararın uygun mecrada duyurulması.
Geçici Koruma: Gerektiğinde ihtiyati tedbir (ör. URL kaldırma, arama motoru indeksinin geçici engellenmesi gibi teknik tedbirler; talep somutlaştırılmalıdır).

Delil Tekniği: Ekran görüntülerini tarih/zaman damgalı alın, önemli linkleri arşivleyin, kritik içerik için noter tasdiki veya delil tespiti kullanın.

9) Evlilik, Boşanma ve Çocuk Boyutu: İlişkili Etkiler

Eşin Soyadı: Evlilik sebebiyle soyadı kullanım tercihleri, eşitlik ve kişilik hakkı ilkeleri çerçevesinde değerlendirilir. Bir eşin soyadı değişikliği, diğer eşin soyadını kendiliğinden değiştirmez; aile kayıtları ve müşterek belgelerde uyumlu güncellemeler gerekir.
Çocuğun Soyadı: Genel çerçevede çocuğun üstün yararı, kayıt istikrarı ve aile birliği ilkeleri birlikte gözetilir. Boşanma/velayet değişiklikleri ve soyadı güncellemeleri somut olayın gereğine göre ayrı mahkeme kararı gerektirebilir.
Velayet–Kişisel İlişki–Nafaka Etkileşimi: Soyadı değişikliği, tek başına velayet veya nafaka hükümlerini değiştirmez; fakat uygulamada belgelerin güncellenmesi gerekebilir.

10) Yabancılar ve Çok Dilli Yaşam: Transkripsiyon–Transliterasyon

Latin Harflerine Uyarlama: Yabancı ad/soyadların Latin harfleriyle yazımında tutarlılık esastır; nüfus kayıtlarına tek biçimli işlenmelidir.
İkili Kullanım Riski: Uluslararası belgelerde farklı yazılan ad/soyad, banka–göçmenlik–üniversite kayıtlarında eşleştirme sorunları yaratır. Dava sırasında talep edilen yazımı var olan kullanımla uyumlu gösterin (pasaport, oturum kartı, diploma, lisans vb.).
Apostil–Tercüme: Yabancı belgelerin usule uygun apostil ve yeminli tercüme işlemleri, delilin kabulünü kolaylaştırır.

11) Masraf, Zaman ve Risk Yönetimi

Harç–Gider: Başvuru/peşin harç, ilan masrafı, tebligat/posta, gerekirse tercüme.
Süre: Mahkeme iş yükü, tebligat, tanıkların temini ve ilan gecikmeleri süreyi belirler. Tek tip takvim yoktur; dosya disiplini süreyi kısaltır.
Riskler:
- Yetersiz delil: “Rahatsız oluyorum” gibi soyut ifadelerle ret riski yükselir.
- Yanlış mahkeme–yetki: Yetkisizlik itirazı süre kaybettirir.
- Hüküm Fıkrası Eksikliği: Yeni ad/soyad açık yazılmazsa tescilde sorun çıkar.
- Dava Sonrası Güncellemeleri Unutmak: İkili kayıt kaosu doğar.

Sonuç:
İsim/soyadı değişikliği, haklı sebep temelli bir Asliye Hukuk davasıdır. Başarı, somut olay–etki–delil üçlüsünün net kurulmasına, hüküm fıkrasının titiz yazılmasına ve karar sonrası güncellemelerin disiplinle yürütülmesine bağlıdır. Adın korunması davasında ise tespit–men–düzeltme–tazmin kalemleriyle hızlı ve etkili geçici koruma adımları belirleyicidir.

ad değişikliği, Hukuki Danışmanlık, İstanbul Avukat, kişiler hukuku, medeni hukuk, medeni kanun, soyadı değişikliği davası, yargıtay kararları

Single Blog Title