Menajerlik (Aracılık) Sözleşmeleri: Vekâlet–Eser Ayrımı, Ücret ve İspat
1. Giriş
Futbol endüstrisinde menajerlik, sporcu ve kulüp arasındaki sözleşmesel ilişkilerin profesyonel düzeyde yürütülmesini sağlayan bir hukuki kurumdur.
Ancak menajerlik faaliyeti salt bir “temsil” görevi midir, yoksa “sonuç odaklı” bir eser sözleşmesi niteliği mi taşır?
Bu soru, hem TBK m. 502 vd. kapsamında vekâlet–eser ayrımını hem de ücret, ispat ve yetki sorunlarını gündeme getirir.
2. Hukuki Niteliğin Belirlenmesi: Vekâlet mi, Eser mi?
2.1. TBK Sistematiği
-
TBK m. 502: “Vekil, vekâlet verenin işini veya hizmetini onun iradesine ve yararına uygun olarak görür.”
-
TBK m. 470: “Eser sözleşmesi, bir sonucun meydana getirilmesi borcunu doğurur.”
Menajer, futbolcu adına kulüplerle sözleşme görüşmesi yapar, transfer tekliflerini değerlendirir, medya ilişkilerini yürütür.
Bu faaliyetler sonuç değil, özen borcu içerdiğinden, menajerlik sözleşmesi vekalet sözleşmesinin özel türüdür.
2.2. Yargıtay Uygulaması
Yargıtay 13. HD 2019/4131 E., 2020/1643 K.:
“Menajerlik sözleşmesinin konusu sonuç taahhüdü değil, özen yükümlülüğüdür. Bu nedenle vekâlet hükümleri uygulanır.”
Ancak bazı durumlarda menajer “belirli bir transferin gerçekleşmesi” için ücret almayı üstlenmişse, sözleşme karma nitelikli hale gelir.
Yargıtay 19. HD 2021/1152 E., 2022/534 K.:
“Sadece transferin gerçekleşmesi halinde ücret öngörülmüşse, eser sözleşmesi unsurları ağır basar.”
3. FIFA Football Agents Regulations (2023) ve Türk Uygulaması
3.1. Lisans Zorunluluğu
FIFA’nın 2023 FFAR düzenlemesiyle menajerlik artık lisanslı faaliyet haline geldi.
Lisans almayan aracılarla yapılan sözleşmeler hükümsüzdür (FFAR m. 6/2).
Bu hüküm, TFF Futbol Menajerleri Talimatı m. 4 ile Türk hukukuna da yansıtılmıştır.
3.2. Sözleşme Şekli
FFAR m. 12:
“Menajerlik sözleşmeleri yazılı yapılır, tarafların imzasını taşır ve FIFA platformuna kaydedilir.”
Yazılılık, geçerlilik şartıdır.
Dolayısıyla e-posta veya sözlü mutabakatla yapılan anlaşmalar geçersizdir.
4. Menajerin Hak ve Borçları
4.1. Özen Borcu
Menajer, vekâlet ilişkisinde müvekkilinin menfaatine uygun davranmakla yükümlüdür (TBK m. 506).
Kulüp veya futbolcu lehine hareket etmeyen menajer, sözleşmeyi ihlal eder ve tazminat sorumluluğuna yol açar.
Yargıtay 11. HD 2020/1845 E., 2021/1924 K.:
“Menajer, vekâlet verenin çıkarına aykırı işlem yaparsa vekâlet ilişkisi sona erer ve ücret talep edemez.”
4.2. Menfaat Çatışması Yasağı
FFAR m. 15:
“Aynı işlemde birden fazla tarafı temsil eden menajer, tarafların yazılı onayını almak zorundadır.”
Bu hüküm, çıkar çatışmasını önleyerek sporcuların korunmasını amaçlar.
5. Ücretin Hukuki Niteliği
5.1. Ücretin Kaynağı
Menajerlik ücretleri genellikle üç şekilde belirlenir:
| Model | Açıklama | Uygulama Alanı |
|---|---|---|
| Komisyon | Transfer bedelinin yüzdesi (%3–10) | FIFA ve TFF standardı |
| Sabit Ücret | Aylık/hizmet bazlı bedel | Sürekli temsil ilişkisi |
| Başarı Primi | Transferin gerçekleşmesi halinde ödeme | Karma sözleşme |
5.2. TBK ve FIFA Sınırları
FFAR m. 14/2:
“Menajer, futbolcu maaşının %10’unu aşan ücret talep edemez.”
Türk Borçlar Kanunu açısından ise TBK m. 27 (emredici hüküm) gereği, kamu düzenine veya dürüstlüğe aykırı yüksek ücret şartları geçersizdir.
Yargıtay 13. HD 2018/2752 E., 2019/1673 K.:
“Sözleşme bedelinin dörtte biri oranında komisyon belirlenmesi fahiş olup, hakkaniyete aykırıdır.”
6. İspat Yükü ve Delil Rejimi
6.1. Yazılı Delil Şartı
Menajerlik sözleşmeleri yazılı yapılmak zorundadır (TFF m. 12).
Bu nedenle, ücret alacağı iddiasında bulunan menajer, yazılı sözleşmeyi ibraz etmelidir.
Yargıtay 13. HD 2017/11523 E., 2019/5167 K.:
“Yazılı sözleşme olmaksızın menajerlik ücreti talep edilemez.”
6.2. Tanık ve Elektronik Delil
Yazılı sözleşme mevcutsa, e-posta yazışmaları ve banka transferleri destekleyici delil olarak kullanılabilir.
CMK ve HMK çerçevesinde elektronik deliller ikincil ispat aracı niteliğindedir.
7. Menajerin Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu
Menajer, futbolcunun temsilcisi sıfatıyla yaptığı işlemlerde yetki sınırını aşarsa, TBK m. 40–46 hükümleri gereği şahsen sorumlu olur.
Bu durum, özellikle “yetkisiz menajer” veya “çifte temsil” vakalarında gündeme gelir.
Yargıtay 11. HD 2019/1643 E., 2021/1745 K.:
“Yetkisi olmadan futbolcu adına sözleşme imzalayan menajer, vekâletsiz iş görmeden doğan zararlardan şahsen sorumludur.”
8. Menajerlik Sözleşmesinin Sona Ermesi
8.1. Süreli veya Süresiz Sözleşme
-
Süreli sözleşmelerde süre bitiminde ilişki kendiliğinden sona erer.
-
Süresiz vekâletlerde her zaman fesih mümkündür; ancak TBK m. 512 uyarınca “uygunsuz zamanda fesih” tazmin sorumluluğu doğurur.
8.2. Haklı Nedenle Fesih
Menajer veya futbolcu, güven ilişkisinin sarsılması, vekilin menfaat çatışması, ağır ihmal gibi nedenlerle haklı fesih yapabilir.
Yargıtay 13. HD 2020/2215 E., 2021/1542 K.:
“Menajerin rakip kulüple pazarlık yapması, güven ilişkisinin ortadan kalkması nedeniyle haklı fesih sebebidir.”
9. Vergisel Boyut ve Stopaj
Menajerlik ücretleri genellikle serbest meslek kazancı olarak değerlendirilir.
Kulüpler bu bedeller üzerinden %20 stopaj kesmekle yükümlüdür.
Yurt dışı menajerlik bedellerinde çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları da dikkate alınmalıdır.
10. Uyuşmazlık Çözüm Yolları
-
TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK) – Yerel menajerlik sözleşmeleri.
-
FIFA Football Tribunal – Uluslararası sözleşmeler (FFAR m. 18).
-
CAS (Court of Arbitration for Sport) – Son temyiz merci.
CAS 2017/A/5519 – Agent X v. Club Y:
“Menajerlik ücretinin ispatı için yazılı sözleşme esastır; e-posta mutabakatı yeterli değildir.”
11. Menajerlik Ücretinin Fahişliği ve İndirim
Yargıtay, TBK m. 182/3 hükmünü menajerlik sözleşmelerine de uygular:
“Fahiş komisyon oranı hakkaniyete aykırı ise hâkim tarafından indirilebilir.”
Bu kapsamda, ücretin futbolcunun kazancı veya transfer bedeline oranı dikkate alınır.
FIFA uygulamasında da aynı prensip geçerlidir (proportionality rule).
12. Etik ve Disiplin Boyutu
TFF Talimatı m. 23:
“Menajer, futbolcu veya kulüpten menfaat sağlamak amacıyla yanıltıcı beyanda bulunamaz.”
İhlal hâlinde menajerin lisansı iptal edilir ve bir yıl menajerlik yasağı uygulanır.
Bu düzenleme, sektörde etik davranışı teşvik eder.
13. Sonuç ve Değerlendirme
Menajerlik sözleşmeleri, spor hukukunun ticari ve kişisel ilişkileri kesiştiren alanlarından biridir.
Bu sözleşmelerin doğru değerlendirilmesi için:
-
Hukuki nitelik (vekalet – eser) doğru saptanmalı,
-
Ücret fahiş olmamalı,
-
Yazılı şekil ve lisans koşulları eksiksiz sağlanmalıdır.
Türk ve uluslararası içtihatlar, menajerlik ücretinde “orantılılık ve dürüstlük ilkesi”ni ortak esas olarak benimsemektedir.
About Post Author
