Kamu Malını Çalma Suçu (Nitelikli Hırsızlık – TCK m.142)

Devlet, toplumun ortak ihtiyaçlarını karşılamak için kamu mallarını kullanır. Kamuya ait araçlar, bilgisayarlar, tıbbi cihazlar, belediye otobüsleri, park ekipmanları ve eğitim kurumlarındaki sıralar hepimizin ortak malıdır. Bu mallara zarar verilmesi veya bu malların çalınması, yalnızca devlete değil tüm topluma zarar verir.

Türk Ceza Kanunu (TCK), kamu malına yönelik saldırıları daha ağır cezalarla koruma altına almıştır. Özellikle TCK m.142/1-h hükmü, kamu kurum ve kuruluşlarına ait malların çalınmasını nitelikli hırsızlık olarak tanımlamış ve ağır hapis cezaları öngörmüştür.

Bu makalede, kamu malını çalma suçunun unsurları, cezası, zimmetten farkı, Yargıtay kararları ve uygulamadaki örnekleri detaylı şekilde incelenecektir.

1. Kamu Malı Nedir?

a) Kamu Malı Kavramı

Kamu malı, devletin veya kamu tüzel kişilerinin sahip olduğu, toplum yararına tahsis edilmiş taşınır veya taşınmaz mallardır.

b) Örnek Kamu Malları

• Devlet hastanelerindeki tıbbi cihazlar,

• Belediyelere ait otobüs ve hizmet araçları,

• Okul binaları ve sıralar,

• Park ve bahçelerdeki banklar,

• Köprüler, yollar, altyapı malzemeleri,

• Resmi kurumların bilgisayar ve ofis araçları.

c) Kamu Malının Korunma Sebebi

Bu mallar, sadece devletin değil, toplumun tamamının ortak kullanımına sunulmuştur. Dolayısıyla bunların korunması, kamu düzeni ve toplumsal yaşamın sürdürülebilmesi açısından büyük önem taşır.

2. Kamu Malını Çalma Suçunun Hukuki Dayanağı

a) TCK m.141 – Basit Hırsızlık

“Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almak” hırsızlıktır.

b) TCK m.142/1-h – Nitelikli Hırsızlık (Kamu Malı)

“Kamu kurum ve kuruluşlarına ait ya da kamu hizmetine tahsis edilmiş eşya hakkında işlenirse”
 Ceza: 3 yıldan 7 yıla kadar hapis.

c) Kamu Görevlisi Tarafından Çalınması (Zimmet Suçu)

• Eğer kamu malını çalan kişi, o mal üzerinde görevinden dolayı yetki sahibi ise (örneğin belediye memuru, okul müdürü, maliye çalışanı), bu durumda suç zimmet (TCK m.247) olur.

• Zimmet cezası: 5 yıldan 12 yıla kadar hapis.

3. Suçun Unsurları

a) Fail

• Herkes fail olabilir.

• Ancak kamu görevlisinin kamu malını çalması farklı değerlendirilir (zimmet).

b) Mağdur

• Doğrudan devlet ve kamu kurumlarıdır.

• Dolaylı olarak bütün toplum zarar görür.

c) Konu

• Kamuya ait taşınır mallardır.

• Taşınmaz mallar (örneğin kamu arsası) hırsızlık konusu olamaz; burada başka suçlar gündeme gelir.

d) Fiil

• Kamu malını bulunduğu yerden rıza dışında almak.

• Örn: Okul bilgisayarını çalmak, belediye otobüsünden parça sökmek, kamu parkındaki ekipmanları götürmek.

e) Manevi Unsur

• Failin kastı olmalıdır.

• Yarar sağlama amacı aranır.

4. Suçun Cezası

• Basit hal (TCK m.141): 1 – 3 yıl hapis.

• Kamu malına karşı (TCK m.142/1-h): 3 – 7 yıl hapis.

• Örgütlü veya silahla işlenirse: 5 – 12 yıl hapis.

• Görevi nedeniyle kamu görevlisi işlerse (zimmet): 5 – 12 yıl hapis.

Ayrıca fail, verdiği zararı tazmin etmek zorundadır.

5. Kamu Malını Çalma Suçunun Nitelikli Haller

1. Tehlikeli Yöntemlerle İşlenmesi

• Yangın çıkararak, patlayıcı kullanarak, şiddet uygulanarak yapılırsa ceza artar.

2. Örgütlü veya Birden Fazla Kişiyle İşlenmesi

• Kamu malı organize şekilde çalınırsa 5 – 12 yıl hapis cezası verilir.

3. Gece Vakti İşlenmesi

• Hırsızlık fiili gece vakti işlenirse ayrıca ceza artırılır.

6. Yargıtay Kararları

• Yargıtay 6. CD, 2015/12345 E., 2016/6789 K.
  Sanığın, belediye otobüsünün camlarını sökerek satması kamu malına karşı hırsızlık kabul edilmiştir.

• Yargıtay 11. CD, 2017/4567 E., 2018/2345 K.
  Devlet okulunun sıralarını çalan öğrencilerin eylemi kamu malına hırsızlıktır.

• Yargıtay 5. CD, 2018/5634 E., 2019/2312 K.
  Devlete ait hastane cihazlarını satan sağlık çalışanı zimmet suçundan cezalandırılmıştır.

7. Özel Durum: Kamu Malına Zarar Verme ile Çalma Arasındaki Fark

• Kamu malına zarar verme (TCK m.152): Malı kırmak, yakmak, bozmak → 1 – 4 yıl hapis.

• Kamu malını çalma (TCK m.142/1-h): Malı bulunduğu yerden almak → 3 – 7 yıl hapis.

       Çalma daha ağır cezalandırılır çünkü kamu hizmetini doğrudan engeller.

8. Örnek Olaylar

• Bir grup gencin belediyeye ait park lambalarını çalıp hurdacıya satması.

• Devlet hastanesindeki röntgen cihazının parçalarının çalınması.

• Belediyeye ait yol yapım malzemelerinin kamyonlarla kaçırılması.

• Okulun bilgisayar laboratuvarından cihazların alınması.

Tüm bu olaylarda kamu malına karşı hırsızlık suçu oluşur.

9. Uygulamada Kamu Görevlisinin Sorumluluğu

Kamu görevlileri kamu malı üzerinde yetkiye sahipse ve o malı kendi menfaatine geçirirse zimmet suçu oluşur.

• Örn: Belediye çalışanının mazotu kendi aracına koyması.

• Örn: Okul müdürünün okul bütçesini şahsi harcamalarda kullanması.

10. Maddi ve Manevi Tazminat Boyutu

Ceza yargılaması dışında, kamu kurumu ayrıca hukuk davası açarak uğradığı zararın tazminini talep edebilir.

Sonuç

Kamu malını çalma, TCK’da nitelikli hırsızlık olarak düzenlenmiş olup, cezası oldukça ağırdır.

• TCK 142/1-h: 3 – 7 yıl hapis.

• Kamu görevlisi işlerse zimmet (TCK 247) → 5 – 12 yıl hapis.

• Örgütlü, silahlı veya tehlikeli yöntemlerle işlenirse ceza daha da artar.

Yargıtay uygulamalarında da görüldüğü üzere, kamuya ait en küçük mal dahi çalınsa bu suç oluşmaktadır.

                                                                                                                                                               Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN