Belçika’da İnsani veya Tıbbi Gerekçelerle Oturum Talebinde Nasıl Bulunulur? ‘9ter’ ve ‘9bis’ Başvurularının Hukuki Şartları Nelerdir?

GİRİŞ

Belçika, Avrupa Birliği üyesi bir ülke olarak göçmen haklarını koruyan birçok uluslararası sözleşmeye taraf olup, göçmenlere yönelik insani ve tıbbi gerekçelere dayalı özel oturum izinleri tanımaktadır. Özellikle ülkelerinde yaşamlarını tehdit eden sağlık koşulları veya ciddi insani mağduriyet içinde bulunan yabancılar için “9ter” ve “9bis” adı verilen başvuru prosedürleri devreye girmektedir. Bu makalede, Belçika Yabancılar Yasası uyarınca tanınan 9ter ve 9bis başvurularının hukuki altyapısı, başvuru koşulları, değerlendirme kriterleri, yargı denetimi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar kapsamlı şekilde ele alınacaktır.

1. HUKUKİ DAYANAKLAR VE TANIMLAR

1.1. 9ter Başvurusu (Tıbbi Gerekçelerle Oturum)

9ter başvurusu, ciddi sağlık sorunları bulunan ve ülkelerine geri gönderildikleri takdirde gerekli tıbbi tedaviye ulaşamayacak yabancılar için düzenlenmiştir. Bu başvurular, Belçika Yabancılar Kanunu’nun 9ter maddesi uyarınca yapılır ve temel olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesi ile bağlantılıdır.

1.2. 9bis Başvurusu (İnsani Nedenlerle Oturum)

9bis başvurusu ise, ülkede hukuka aykırı biçimde bulunan fakat ciddi insani nedenlere dayanan kişilerce yapılan oturum taleplerine yöneliktir. Burada aile bağları, entegrasyon durumu, çocukların eğitimi, uzun süreli ikamet gibi unsurlar dikkate alınır. Bu tür başvurular genellikle geri gönderme kararlarının uygulanmasının ciddi sonuçlar doğuracağı durumlarda tercih edilir.

2. 9TER BAŞVURUSU: SAĞLIK TEMELLİ OTURUM

2.1. Başvuru Koşulları

9ter başvurusu yapabilmek için kişinin;

Hayati risk içeren bir hastalığa sahip olması,
Kendi ülkesinde bu hastalığın tedavisinin mümkün olmaması,
Geri gönderilmesi halinde yaşamının tehlikeye gireceği,
durumlarını somut ve bilimsel belgelerle kanıtlaması gerekir.

2.2. Gerekli Belgeler

Başvuruya eklenmesi gereken başlıca belgeler şunlardır:

Belçika’da alınan tıbbi raporlar,
Tedavi planı,
Hedef ülkedeki tedavi olanaklarının eksikliğine dair belgeler,
Doktor beyanları ve teşhis raporları.

2.3. Değerlendirme Süreci

9ter başvuruları, Office des Étrangers (Yabancılar Dairesi – DVZ) tarafından değerlendirilmektedir. Yetkililer, başvuru sahibinin sunduğu tıbbi belgeleri ve hedef ülkedeki sağlık altyapısını kıyaslayarak karar verirler.

2.4. Uygulamada Öne Çıkan Kriterler

Hastalığın ölümcül olup olmaması,
Tedavi sürecinin kesintiye uğraması halinde doğacak zarar,
Başvuranın sağlık güvencesi ve ekonomik durumu.

3. 9BIS BAŞVURUSU: İNSANİ GEREKÇELERLE OTURUM

3.1. Başvuruya Uygunluk

Bu başvurular, ülkede yasa dışı olarak bulunan kişilerin, insani gerekçelerle yasal statü kazanmasını hedefler. 9bis başvurusunun kabulü için mutlaka aşağıdaki unsurların biri ya da birkaçı mevcut olmalıdır:

Aile birleşimi engelleri,
Çocukların Belçika eğitim sistemine entegre olmuş olması,
Uzun süredir ülkede bulunma,
Dönüş ülkesinde ciddi insan hakkı ihlali riski.

3.2. Belgeler ve Kanıtlar

Başvuru sırasında şu belgelerin sunulması zorunludur:

Kimlik belgesi veya beyanı,
Barınma ve geçim belgeleri,
Aile ve sosyal bağlara dair belgeler (çocuk okul kaydı, eşin iş durumu),
Psikolojik veya sosyal raporlar.

3.3. Uygulamadaki Zorluklar

Uygulamada 9bis başvurularının kabulü oldukça zordur. Belçika makamları, başvuruların keyfi olarak kullanıldığını düşündüğünde reddetme eğilimindedir. Bu nedenle başvurunun belgelerle güçlü şekilde desteklenmesi şarttır.

4. BAŞVURU SÜRECİ VE İDARİ YARGI

4.1. Başvuruların Yapılacağı Yer

9ter ve 9bis başvuruları, doğrudan Belçika’daki Office des Étrangers (DVZ) kurumuna gönderilmelidir. Başvuru sahibinin kişisel olarak Belçika’da bulunması ve burada ikamet etmesi gerekir.

4.2. Bekleme Süresi ve Geçici Oturum

Başvuru incelenirken başvurana genellikle geçici bir oturum izni (annex 35) verilir. Bu oturum, kişinin sınır dışı edilmesini önler ancak çalışma hakkı sağlamaz.

4.3. Başvurunun Reddedilmesi ve İtiraz Hakkı

Başvuru reddedildiğinde, kişi karara karşı CCE (Conseil du Contentieux des Étrangers) nezdinde yargı yoluna başvurabilir. CCE, belgelerin eksiksizliğini ve hukuki usullerin uygunluğunu denetler.

5. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ BAĞLANTISI

5.1. AİHS Madde 3

9ter başvurusu doğrudan AİHS’nin 3. maddesi ile ilişkilidir. Bu madde, “Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı muameleye veya cezaya tabi tutulamaz” ilkesini düzenler. Geri gönderilen kişinin ciddi sağlık riski altında olması, bu madde kapsamında değerlendirilir.

5.2. AİHS Madde 8

9bis başvuruları ise çoğu zaman AİHS 8. madde (özel hayat ve aile hayatına saygı hakkı) çerçevesinde ele alınır. Aile bağları güçlü olan bireylerin sınır dışı edilmesi, bu hakkın ihlali anlamına gelebilir.

6. UYGULAMADAN ÖRNEKLER

6.1. Tıbbi Sebeple Kabul Edilen Bir Başvuru

Kongo vatandaşı bir mülteci adayı, HIV+ teşhisi sonrası Belçika’da tedavi altına alınmıştır. Ülkesinde bu düzeyde tedavi olanaklarının bulunmaması gerekçesiyle 9ter başvurusu kabul edilmiş ve süresiz oturum verilmiştir.

6.2. Sosyal Entegrasyon Nedeniyle Kabul

Türkiye uyruklu bir kadın, üç çocuğuyla 5 yıldır Belçika’da yaşamaktadır. Çocukların tümü Belçika eğitim sistemine entegre olmuş ve Fransızca dil eğitimi almışlardır. Anneye 9bis başvurusu ile oturum verilmiştir.

7. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Belçika’da 9ter ve 9bis başvuruları, hukuki açıdan istisnai mekanizmalar olmakla birlikte, birçok insanın yaşam hakkını ve aile birliğini koruma işlevi görmektedir. Her iki prosedür de, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Belçika iç hukuku tarafından güvence altına alınmış temel insan haklarıyla yakından ilişkilidir.

Ancak pratikte, başvuru sahiplerinin karşılaştığı zorluklar, belge temini ve başvurunun ispat yükümlülüğü süreci oldukça karmaşık hale getirebilir. Bu nedenle hem 9ter hem de 9bis başvurularında, uzman avukat desteğiyle hazırlanmış detaylı, belgelerle desteklenmiş başvurular yapılması zorunludur. Aynı zamanda reddedilen başvurulara karşı etkili bir yargı yolu bulunduğundan, kişilerin hukuki temsilciler aracılığıyla yargı sürecine aktif katılımı, hak kayıplarını önleyecektir.

Single Blog Title