İbraname Nedir?

İbraname, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisi sona erdikten sonra tarafların birbirlerinden herhangi bir hak veya alacak talebinin kalmadığını beyan ettikleri yazılı belgedir. İşçi, geçmişe dönük tüm ücret, fazla mesai, tazminat ve benzeri haklarını aldığını beyan ederken; işveren de işçiye karşı herhangi bir alacağının bulunmadığını kabul eder. Bu belge, özellikle işten çıkış süreçlerinde sıkça kullanılan bir hukuki araçtır.

TBK 420. Madde ve İbranamenin Geçerlilik Şartları

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420. maddesi, işçi-işveren ilişkilerinde ibranamelerin geçerliliği için özel hükümler getirmiştir. Maddeye göre:

1. Yazılı Şekil Şartı:
   İbranamenin mutlaka yazılı şekilde düzenlenmiş olması gerekir. Sözlü beyanlar veya sözlü anlaşmalar ibraname olarak kabul edilmez.

2. Bir Aylık Süre Şartı:
   İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren en az bir aylık sürenin geçmesi gerekmektedir. İş sözleşmesinin fesih günü düzenlenen ibraname, kanunen geçerli değildir.

3. Alacak Türü ve Miktarının Belirtilmesi:
   İbranamede, işçinin hangi alacakları (örneğin, ücret, fazla mesai, ihbar ve kıdem tazminatı) aldığı açıkça belirtilmeli; her alacak kaleminin miktarı ayrı ayrı yazılmalıdır. Yalnızca alacak türlerinin genel olarak sayılması yeterli değildir.

4. Banka Aracılığıyla Ödeme Zorunluluğu:
   İbranamede belirtilen hakların, gerçek ve tam tutar üzerinden banka kanalıyla ödenmiş olması gerekir. Elden yapılan ödemeler veya banka kaydı bulunmayan ödemeler ibranameyi geçersiz kılar.

5. Makbuz Niteliği:
   İbranamede belirtilen ödeme miktarının hak edilen tutarın altında olması veya gerçek hak tutarını yansıtmaması hâlinde, bu belge yalnızca belirtilen miktar yönünden makbuz hükmünde sayılır. Ancak bu durumda dahi ödemenin banka yoluyla yapılmış olması gerekir.

İbranamenin Geçersiz Sayılacağı Haller

• İş akdinin feshedildiği gün veya bir ay dolmadan düzenlenen ibranameler,

• Banka aracılığıyla ödeme yapılmamışsa,

• Alacak kalemlerinin tutarları tek tek belirtilmemişse,
  kesin olarak hükümsüz kabul edilir.

Örneğin, 01.06.2025 tarihinde feshedilen bir iş sözleşmesi için 01.06.2025 veya 10.06.2025 tarihinde düzenlenen ibraname geçersizdir. Ancak 01.07.2025 veya sonrasında düzenlenmesi hâlinde geçerli olabilir (diğer şartlar da sağlanmak kaydıyla).

İbraname Düzenlenirken Dikkat Edilecek Hususlar

• İbraname, iş sözleşmesinin bitiş tarihinden en az bir ay sonra hazırlanmalıdır.

• Ödemelerin mutlaka banka üzerinden yapılması gerekir. Banka dekontları saklanmalıdır.

• Her alacak kalemi (ücret, fazla mesai, kıdem ve ihbar tazminatı vb.) tutarlarıyla birlikte açıkça belirtilmelidir.

• Tarafların iradeleri serbest ve baskı altında olmadan imzalanmalıdır.

Sonuç ve Değerlendirme

İşçi-işveren ilişkilerinde ibraname, uyuşmazlıkları önlemek açısından önemli bir belgedir. Ancak TBK m.420’de belirtilen şartlara uyulmadığı takdirde ibraname hükümsüz sayılır ve işçi, alacak talepleriyle dava açabilir. Bu nedenle ibraname hazırlanırken, hem işçi hem de işveren açısından usule uygunluk büyük önem taşır.

                                                                                         HUKUK FAKÜLTESİ ÖĞRENCİSİ YAĞMUR YORULMAZ