ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI NEDİR?
Trafik sigortasının hukuki niteliğini detaylı incelemeden önce genel kapsamda bakıldığında ‘’trafik sigortasının’’ Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince belirlenen şartlar ve neticeler kapsamında incelenmesi gerekmektedir çünkü ülkemizde ‘’trafik sigortası’’ kanunda belirtilen ismiyle ‘’ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI’’ tüm kapsamıyla Karayolları Trafik Kanunu kapsamında açıklanmış ve belirli şartlara bağlanmıştır.
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU HÜKÜMLERİNCE ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
Bir zarar sigortası niteliği taşıyan ZMSS KTK 24/1 hükmündeki ‘’…zorunlu mali sorumluluk sigortasının ibrazının zorunlu olduğu özellikle’’ m.91 hükmündeki ‘’ Geçerli teminat tutarları üzerinden zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar trafikten men edilir.’’ ifadelerinden anlaşılmaktadır ve aynı hükümlerden anlaşılacağıüzere yapılması KTK tarafından zorunlu kılınmış bir sigorta türüdür.
Aynı zamanda KTK 91/1 hükmüne göre KTK 85/1 hükmünde belirtilen söz konusu sorumlulukların karşılanması yani teminat altına alınmasını sağlaması amacıyla zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmalarının zorunluluğu kesin bir dille belirtilmiştir ve ZMSS yaptırmayan araçların trafiğe çıkamayacağı görülmektedir.
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI’NIN KAPSAMI
ZMSS’nin KTK hükümlerince kapsamına bakacak olursak burada da KTK m.1 ve m.2 hükümlerince kanunun karayollarına ve karayolları kapsamına giren yerlere özgü olmasından kaynaklı ve ZMSS’nin de KTK hükümlerince açıklanması ve detaylandırılmasından kaynaklı ZMSS’nin de kapsamının karayolları ve karayolları kapsamına giren yerler olduğunu görebiliriz. KTK hükümlerince ZMSS yaralanmalı ,ölümlü ve maddi hasara neden olmuş kazalarda veya buna benzer gerçekleşen durumlarda zararları KTK hükümleri sınırlarınca karşılayan bir sigortadır.
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI SORUMLULUĞUN BULUNDUĞU HALLER VE ŞARTLARI
Zorunlu Mali Trafik Sigortası kapsamı içerisinde oluşan trafik kazaları sonucunda meydana gelmiş olan zararların ZMSS’ce karşılanması için bazı hal ve şartlar KTK hükümlerinde belirtilmiştir. Belirtilen bu hal ve şartlar ilgili hükümlerden anlaşılacağı üzere şu şekildedir:
İlk olarak yapılan hukuka aykırı fiil ile oluşan zarar arasında bir illiyet bağının bulunması gerekmektedir bundan sonrasına bakacak olursak; Söz konusu trafik kazası yukarıda ZMSS kapsamı başlığı altında belirttiğimiz hükümler ( KTK m.1 ve m.2) sebebiyle karayolu ve karayolu sayılan yerlerde meydana gelmiş olmalı o yüzden de bu yerler haricinde meydana gelmiş olan ya da gelecek olan kazalarda ZMSS sorumluluğu bulunmayacak ve faydalanılamayacaktır. Bunun dışında söz konusu trafik kazasının sonucunda ölüm , yaralanma ya da maddi hasarın meydana gelmesi gerekmektedir. ZMSS’nin sadece maddi zararları karşılayan bir sigortadır burada belirtilen maddi zararlar kazada ölüm olması sonucunda mirasçıların talepleriyle birlikte yaralanma veya diğer durumlarda hak kaybının karşılığı ve kazadaki malın hasarları..vb durumlar girmektedir. Ayrı başlıklar altında incelemek gerekirse:
Sağlıkla İlgili Durumlar ve Sağlık Giderleri:
Sigortaya söz konusu olmuş olan aracın üçüncü bir kişiye vermiş olduğu zarar neticesinde üçüncü kişinin sağlık tedavilerini ve bu tedaviler sonucu oluşan tedavi masraflarını kapsar.
Ölüm Teminatı:
Sigortaya söz konusu olan aracın üçüncü kişinin ölümüne yol açması sonucunda ölen kişinin sürekli olarak vermiş olduğu destekten yoksun kalan kişilerin bu zararını kanun hükümleri kapsamının dışına çıkmama şartıyla, kanun hükümlerince hesaplanan ve karşılanan tazminat türünü kapsar.
Sürekli Olmak Suretiyle Sakatlık Durumu:
Sigortaya söz konusu olan aracın üçüncü bir kişinin sürekli olarak sakat kalmasına yol açması ve bu sakatlık kaynaklı üçüncü kişinin ileri yaşamında ekonomik ve maddi yönden uğramış olduğu maddi zararların karşılanmasını kapsamaktadır.
Maddi Zararlar:
Sigortaya söz konusu aracın üçüncü bir kişinin ekonomik ve maddi durumu üzerinde oluşturmuş olduğu hasarları kapsamakta olmakla beraber bu hasarların içine araç üzerinde meydana gelmiş olan değer kaybı durumu da girmektedir.
SORUMLULUK İÇİNDE YER ALAN OLAY VE DURUMLARIN GERÇEKLEŞMESİ DURUMUNDA SİGORTACIYA BAŞVURABİLECEK KİŞİLER
Sigortası bulunan aracın sebebiyet verdiği bir zarar karşılığında bu zarara direkt olarak uğrayan ya da bu zarara uğrayan kişinin verdiği destekten bu zarar neticesi ile mahrum bırakılmış olan kişi sigortacıya başvuru yapabilmekle beraber başlıkla da belirtildiği üzere söz konusu bu zararın zorunlu sorumluluk sigortası teminatlarının içinde yer alması gerekmektedir.
ZMSS KAPSAMININ DIŞINDA KALAN VE ZMSS SORUMLULUĞUNUN İÇİNDE BULUNMAYAN HALLER
ZMSS kapsamı dışındaki hallerde Karayolları Trafik Kanunu hükümlerinde açıkça belirtildiğinden kaynaklı direkt olarak kanunda bu konuyla ilgili hükmün incelenmesinde fayda vardır , ilgili KTK m.92 hükmünde ‘’Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’’ kavramının içine almadığı ve ‘’Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’’ sorumluluğunun dışında kalan haller belirtilmiştir bu hallerin ayrıca incelenmesi ve detaylı bir şekilde tahlilinin yapılması daha faydalı olacaktır. Söz konusu bu hüküm ‘’Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’’ kapsamının dışında kalan ve sorumluluğun dahilinde olmayan durumları ve neticeleri detaylı olarak belirtmiş olup zaman zaman ek fıkralarla genişletilmiş ve daha aydınlatıcı hale getirilmiştir.
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
Trafik sigortasının hukuki niteliğini detaylı incelemeden önce genel kapsamda bakıldığında ‘’trafik sigortasının’’ Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince belirlenen şartlar ve neticeler kapsamında incelenmesi gerekmektedir çünkü ülkemizde ‘’trafik sigortası’’ kanunda belirtilen ismiyle ‘’ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI’’ tüm kapsamıyla Karayolları Trafik Kanunu kapsamında açıklanmış ve belirli şartlara bağlanmıştır.
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU HÜKÜMLERİNCE ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
Bir zarar sigortası niteliği taşıyan ZMSS KTK 24/1 hükmündeki ‘’…zorunlu mali sorumluluk sigortasının ibrazının zorunlu olduğu özellikle’’ m.91 hükmündeki ‘’ Geçerli teminat tutarları üzerinden zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar trafikten men edilir.’’ ifadelerinden anlaşılmaktadır ve aynı hükümlerden anlaşılacağıüzere yapılması KTK tarafından zorunlu kılınmış bir sigorta türüdür.
Aynı zamanda KTK 91/1 hükmüne göre KTK 85/1 hükmünde belirtilen söz konusu sorumlulukların karşılanması yani teminat altına alınmasını sağlaması amacıyla zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmalarının zorunluluğu kesin bir dille belirtilmiştir ve ZMSS yaptırmayan araçların trafiğe çıkamayacağı görülmektedir.
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI’NIN KAPSAMI
ZMSS’nin KTK hükümlerince kapsamına bakacak olursak burada da KTK m.1 ve m.2 hükümlerince kanunun karayollarına ve karayolları kapsamına giren yerlere özgü olmasından kaynaklı ve ZMSS’nin de KTK hükümlerince açıklanması ve detaylandırılmasından kaynaklı ZMSS’nin de kapsamının karayolları ve karayolları kapsamına giren yerler olduğunu görebiliriz. KTK hükümlerince ZMSS yaralanmalı ,ölümlü ve maddi hasara neden olmuş kazalarda veya buna benzer gerçekleşen durumlarda zararları KTK hükümleri sınırlarınca karşılayan bir sigortadır.
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI SORUMLULUĞUN BULUNDUĞU HALLER VE ŞARTLARI
Zorunlu Mali Trafik Sigortası kapsamı içerisinde oluşan trafik kazaları sonucunda meydana gelmiş olan zararların ZMSS’ce karşılanması için bazı hal ve şartlar KTK hükümlerinde belirtilmiştir. Belirtilen bu hal ve şartlar ilgili hükümlerden anlaşılacağı üzere şu şekildedir:
İlk olarak yapılan hukuka aykırı fiil ile oluşan zarar arasında bir illiyet bağının bulunması gerekmektedir bundan sonrasına bakacak olursak; Söz konusu trafik kazası yukarıda ZMSS kapsamı başlığı altında belirttiğimiz hükümler ( KTK m.1 ve m.2) sebebiyle karayolu ve karayolu sayılan yerlerde meydana gelmiş olmalı o yüzden de bu yerler haricinde meydana gelmiş olan ya da gelecek olan kazalarda ZMSS sorumluluğu bulunmayacak ve faydalanılamayacaktır. Bunun dışında söz konusu trafik kazasının sonucunda ölüm , yaralanma ya da maddi hasarın meydana gelmesi gerekmektedir. ZMSS’nin sadece maddi zararları karşılayan bir sigortadır burada belirtilen maddi zararlar kazada ölüm olması sonucunda mirasçıların talepleriyle birlikte yaralanma veya diğer durumlarda hak kaybının karşılığı ve kazadaki malın hasarları..vb durumlar girmektedir. Ayrı başlıklar altında incelemek gerekirse:
Sağlıkla İlgili Durumlar ve Sağlık Giderleri:
Sigortaya söz konusu olmuş olan aracın üçüncü bir kişiye vermiş olduğu zarar neticesinde üçüncü kişinin sağlık tedavilerini ve bu tedaviler sonucu oluşan tedavi masraflarını kapsar.
Ölüm Teminatı:
Sigortaya söz konusu olan aracın üçüncü kişinin ölümüne yol açması sonucunda ölen kişinin sürekli olarak vermiş olduğu destekten yoksun kalan kişilerin bu zararını kanun hükümleri kapsamının dışına çıkmama şartıyla, kanun hükümlerince hesaplanan ve karşılanan tazminat türünü kapsar.
Sürekli Olmak Suretiyle Sakatlık Durumu:
Sigortaya söz konusu olan aracın üçüncü bir kişinin sürekli olarak sakat kalmasına yol açması ve bu sakatlık kaynaklı üçüncü kişinin ileri yaşamında ekonomik ve maddi yönden uğramış olduğu maddi zararların karşılanmasını kapsamaktadır.
Maddi Zararlar:
Sigortaya söz konusu aracın üçüncü bir kişinin ekonomik ve maddi durumu üzerinde oluşturmuş olduğu hasarları kapsamakta olmakla beraber bu hasarların içine araç üzerinde meydana gelmiş olan değer kaybı durumu da girmektedir.
SORUMLULUK İÇİNDE YER ALAN OLAY VE DURUMLARIN GERÇEKLEŞMESİ DURUMUNDA SİGORTACIYA BAŞVURABİLECEK KİŞİLER
Sigortası bulunan aracın sebebiyet verdiği bir zarar karşılığında bu zarara direkt olarak uğrayan ya da bu zarara uğrayan kişinin verdiği destekten bu zarar neticesi ile mahrum bırakılmış olan kişi sigortacıya başvuru yapabilmekle beraber başlıkla da belirtildiği üzere söz konusu bu zararın zorunlu sorumluluk sigortası teminatlarının içinde yer alması gerekmektedir.
ZMSS KAPSAMININ DIŞINDA KALAN VE ZMSS SORUMLULUĞUNUN İÇİNDE BULUNMAYAN HALLER
ZMSS kapsamı dışındaki hallerde Karayolları Trafik Kanunu hükümlerinde açıkça belirtildiğinden kaynaklı direkt olarak kanunda bu konuyla ilgili hükmün incelenmesinde fayda vardır , ilgili KTK m.92 hükmünde ‘’Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’’ kavramının içine almadığı ve ‘’Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’’ sorumluluğunun dışında kalan haller belirtilmiştir bu hallerin ayrıca incelenmesi ve detaylı bir şekilde tahlilinin yapılması daha faydalı olacaktır. Söz konusu bu hüküm ‘’Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’’ kapsamının dışında kalan ve sorumluluğun dahilinde olmayan durumları ve neticeleri detaylı olarak belirtmiş olup zaman zaman ek fıkralarla genişletilmiş ve daha aydınlatıcı hale getirilmiştir.
HÜSEYİN DOĞAN