Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri (YGM) Görevleri ve Yetkileri Nelerdir?-İstanbul Gümrük Avukatı

Giriş

Dış ticaretin ve gümrük işlemlerinin karmaşıklığı, bu alanda uzmanlaşmış profesyonel meslek mensuplarının önemini artırmıştır. Bu kapsamda, Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri (YGM); gümrük işlemlerinin mevzuata uygun yürütülmesini sağlamak, idarenin denetim gücünü sahada temsil etmek ve riskli işlemleri güvenli biçimde yönlendirmek amacıyla özel olarak görevlendirilmiş kişilerdir.

YGM uygulaması, Türkiye’de ilk kez 2009 yılında başlamış ve zamanla Ticaret Bakanlığı’nın denetim kapasitesini güçlendiren önemli bir enstrüman haline gelmiştir. Bu makalede YGM’nin hukuki statüsü, görevleri, yetkileri ve uygulamadaki rolü detaylı olarak incelenmektedir.

I. YGM Nedir? Hukuki Dayanak

1. Tanım

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen kriterlere haiz, belirli alanlarda inceleme ve tespit yapma konusunda yetki belgesi verilmiş, gümrük müşavirliği ruhsatına sahip kişilerdir.

2. Mevzuat Dayanakları

4458 Sayılı Gümrük Kanunu
Gümrük Yönetmeliği
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Tebliği (Sıra No: 1)
Ticaret Bakanlığı YGM Görev Listeleri ve Genelgeleri

YGM uygulaması, Ticaret Bakanlığı’nın dış ticaret hacmi artan Türkiye’deki denetim faaliyetlerini daha etkin yürütmesi için oluşturulmuştur.

II. YGM Olma Şartları

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri olabilmek için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:

En az beş yıl fiilen gümrük müşavirliği yapmış olmak,
Herhangi bir disiplin cezası almamış olmak,
Bakanlıkça açılan YGM sınavında başarılı olmak,
Bakanlıkça yürütülen süreli ve yenilenebilir yetki belgesine sahip olmak.

III. YGM Görevleri Nelerdir?

YGM’ler yalnızca Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenmiş görevlerde çalışabilir. Görev tanımları detaylı şekilde her yıl yayımlanan “YGM Görev Listesi” ile belirlenmektedir. Temel görevler şunlardır:

1. Tespit ve Denetim Raporu Hazırlamak

Gümrüklü sahalarda eşya tespiti,
İhracat öncesi paketleme, barkod, etiketleme denetimi,
İthalat eşyasının teknik özelliklerinin kontrolü,
GTİP uygunluğu veya menşe belirleme gibi konularda teknik rapor hazırlanması.

2. Antrepo, Geçici Depolama ve Serbest Bölge Tespitleri

Antrepoya giren çıkan eşyaların uygunluk kontrolü,
Eşyaların antrepoda değişime uğrayıp uğramadığına dair tespit,
Serbest bölge içinde üretim sonucu oluşan eşyanın nitelik ve miktar kontrolü.

3. Dâhilde İşleme ve Hariçte İşleme Rejimlerine İlişkin Raporlar

Dâhilde işleme rejimi kapsamında alınan hammaddenin ne şekilde kullanıldığının belgelenmesi,
Hariçte işleme rejimi kapsamında yurtdışına gönderilen eşyanın geri geldiği tespiti.

4. İade, İptal, Terkin ve Telafiye Yönelik Tespitler

Fazla veya haksız alınan vergilere ilişkin iade taleplerinde eşyaya dair durum tespiti yapılması,
Telafi edici vergi uygulamalarında işlem uygunluk denetimi.

5. Kaçakçılıkla Mücadele Kapsamında Ön İncelemeler

Özellikle şüpheli GTİP değişiklikleri, değer düşürme ya da menşe saptırma gibi durumlarda teknik değerlendirme yaparak rapor hazırlamak.

IV. YGM Yetkileri Nelerdir?

YGM’lerin yetkileri, görev alanlarıyla sınırlıdır ve kamusal yetki kullanımı içermez. Ancak hazırladıkları raporlar, birçok işlem için idare tarafından bağlayıcı nitelikte kabul edilir.

1. Tutanak Düzenleme ve Resmî Rapor Hazırlama

YGM tarafından düzenlenen raporlar, gümrük idarelerinde yapılan işlemlere dayanak teşkil edebilir.

2. Laboratuvar Süreçlerini Yönetme

YGM’ler, gerektiğinde eşya numunesi alabilir ve TÜBİTAK, akredite laboratuvarlar ya da üniversitelere yönlendirilerek test sürecini takip edebilir.

3. Yerinde İnceleme

Gümrük sahası dışında, ihracatçı veya ithalatçı firmanın üretim tesislerinde yerinde tespit yapabilirler.

4. Beyanname Referansı Verme

Bazı rejimlerde veya işlemlerde, YGM raporu olmaksızın beyannamenin tescili mümkün değildir. Örneğin:

Dâhilde işleme rejimi kapanış işlemi,
Hariçte işleme sonrası geri gelen eşya beyanı.

V. YGM Raporlarının Hukuki Niteliği

YGM tarafından düzenlenen raporlar idare nezdinde delil niteliği taşır. Ancak bu raporlar;

İdarenin takdir yetkisini sınırlamaz,
Kesin hüküm oluşturmaz,
İtiraz veya yargı yoluyla aksi ispat edilebilir.

Danıştay Kararı Örneği:

Danıştay 7. Dairesi E.2021/1120 K.2022/845:

“Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri raporları teknik delil niteliğinde olup, idare bu raporlara göre işlem yapmakla birlikte, somut durumu değerlendirerek aksi kanaate varabilir.”

VI. Uygulamada YGM’nin Rolü ve Önemi

1. Ticaretin Kolaylaştırılması

YGM raporları ile idare üzerindeki yük azalır, özellikle rutin işlemler daha hızlı ilerler.

2. Hukuki Güvence Sağlar

YGM raporları, beyan sahibinin lehine güçlü bir delil niteliği taşır ve dava konusu yapılacak işlemlerde savunmayı güçlendirir.

3. Uzmanlık Gerektiren Teknik Konularda Rehberlik

GTİP tespiti, teknik standart uygunluğu gibi alanlarda YGM uzmanlığı, gümrük müşavirinden daha ileri düzeyde katkı sağlar.

VII. YGM Uygulamasının Eleştirileri ve Geliştirme Alanları

Görev alanlarının daraltılması ve yıldan yıla değişmesi, uygulamada belirsizlik yaratmaktadır.
YGM ücretleri serbest piyasa koşullarına göre oluşsa da bazı durumlarda firmalar için maliyetli olabilmektedir.
YGM’lerin idareyle doğrudan iletişim kuramaması ve tamamen dışarıdan işlem yürütmeleri, karar alma süreçlerinde aksamalara neden olabilmektedir.

Sonuç

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri (YGM), Türkiye gümrük sisteminde güvenilirlik, denetim ve teknik doğrulama süreçlerinin önemli bir parçasıdır. YGM raporları, idare nezdinde hukuki değer taşıyan ve ticaret erbabının gümrük işlemlerinde risklerini azaltan belgeler niteliğindedir.

Ancak bu raporların teknik ve hukuki yeterliliğe uygun şekilde hazırlanması, numune alma ve delil zinciri prosedürlerine dikkat edilmesi büyük önem taşır. Gümrük işlemleri sırasında YGM raporuna başvurmadan önce uzman bir gümrük avukatı desteğiyle sürecin doğru planlanması, ileride oluşabilecek uyuşmazlıkları büyük ölçüde önleyecektir.

Single Blog Title