Yemen’de Yabancıların Vergi Yükümlülükleri ve Ticari Faaliyetlerdeki Hukuki Engeller Nelerdir?
Giriş
Küreselleşme ile birlikte yatırımcılar, farklı ülkelerde şirket kurarak veya doğrudan ticari faaliyete girerek yeni pazarlar arayışına girmektedir. Yemen, stratejik konumu ve Kızıldeniz üzerindeki jeopolitik önemi sebebiyle yabancı yatırımcıların ilgisini çeken bir ülkedir. Ancak Yemen’de ticaret yapmak isteyen yabancıların karşılaşacağı en önemli hususlardan biri vergi yükümlülükleri ve ticari faaliyetlerdeki hukuki engellerdir. Bu makalede, Yemen’de yabancı yatırımcıların karşı karşıya kaldığı vergi düzenlemeleri ve ticari kısıtlamalar, örnek kurgusal olay üzerinden detaylı olarak incelenecektir.
Kurgusal Olay
-
A, Türk vatandaşı, 45 yaşında bir iş insanıdır.
-
B, Yemen vatandaşı muhasebeci ve danışmandır.
-
C, Yemen Maliye Bakanlığı’nda görevli vergi denetçisidir.
A, Yemen’in Aden şehrinde ithalat ve ihracat faaliyetleri yürütmek üzere bir şirket kurmak ister. Ancak vergi oranları, gümrük mevzuatı ve ticaret kısıtlamaları konusunda bilgi eksikliği yaşamaktadır. B’den danışmanlık alarak süreçlere başlar. Fakat kısa sürede Yemen’de yabancılar için vergi ve ticari düzenlemelerin oldukça karmaşık olduğunu fark eder.
Yemen’de Yabancıların Vergi Yükümlülükleri
1. Gelir Vergisi
Yemen vergi sisteminde hem yerli hem yabancı işletmeler gelir vergisine tabidir.
-
Şirket kazançları %20 oranında kurumlar vergisine tabidir.
-
Yabancıların Yemen’de elde ettikleri gelir, Yemen kaynaklı olduğu sürece vergilendirilir.
-
Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması bulunmayan ülkelerden gelen yatırımcılar açısından ek mali yük oluşur.
2. Katma Değer Vergisi (KDV)
-
Yemen’de KDV benzeri bir tüketim vergisi uygulanmaktadır.
-
Oran %5 ila %10 arasında değişebilir.
-
Yabancı şirketler mal ve hizmet satışı yaptığında bu vergiyi ödemek zorundadır.
3. Gümrük Vergileri
Yemen, ithalat ve ihracatta yüksek gümrük vergileri uygulamaktadır.
-
A, Türkiye’den getirdiği ürünleri ithal etmek istediğinde %20 gümrük vergisi ile karşılaşır.
-
Bu durum, yabancı yatırımcıların rekabet gücünü azaltır.
4. Stopaj Vergisi
-
Yabancı şirketlerin Yemen’de elde ettiği bazı kazançlardan (kâr payı, faiz, royalty) stopaj alınır.
-
Oran genellikle %10’dur.
Ticari Faaliyetlerde Yabancıların Karşılaştığı Hukuki Engeller
1. Şirket Kuruluş Süreci
-
Yabancılar Yemen’de şirket kurabilir, ancak genellikle bir Yemenli ortak bulundurmak zorundadır.
-
Ticaret Siciline kayıt için Bakanlar Kurulu onayı gerekebilir.
2. Sektörel Kısıtlamalar
-
Enerji, madencilik, liman işletmeciliği gibi stratejik sektörlerde yabancılara doğrudan faaliyet izni verilmez.
-
Bu alanlarda kamu kurumlarıyla ortaklık şartı aranır.
3. Çalışma İzinleri
-
Yabancıların Yemen’de çalışabilmesi için İçişleri Bakanlığı’ndan çalışma izni alınmalıdır.
-
A, kendi şirketinde müdür olarak görev almak istediğinde bu izni almak zorundadır.
4. Yargı ve Tahkim Sorunları
-
Ticari uyuşmazlıklarda Yemen mahkemeleri yetkilidir.
-
Uluslararası tahkim imkânı sınırlıdır.
-
Bu durum yabancılar açısından hukuki güvensizlik yaratır.
Kurgusal Olayın Gelişimi
-
A, B’nin danışmanlığında Aden’de bir ithalat şirketi kurar.
-
Kuruluş sürecinde Yemenli bir ortak bulundurmak zorunda kalır.
-
Şirket faaliyete geçtiğinde C, vergi denetimi yapar ve A’nın Türkiye’den ithal ettiği mallar için yüksek gümrük vergisi ödemesi gerektiğini bildirir.
-
Ayrıca elde edilen kârın %20’si kurumlar vergisine tabidir.
-
A, ticari faaliyetlerini genişletmek ister ancak stratejik sektörlere girişte engelle karşılaşır.
-
Sonuçta A, Yemen’de ticaretin yüksek maliyetli ve hukuki açıdan riskli olduğunu görür.
Hukuki Riskler ve Çözüm Önerileri
1. Çifte Vergilendirme
Çözüm: Yemen ile yatırımcının ülkesi arasında anlaşma yoksa, uluslararası vergi danışmanlığı alınmalıdır.
2. Yüksek Gümrük Vergileri
Çözüm: Yerel ortaklıklarla ithalat yerine üretim yapmak maliyetleri azaltabilir.
3. Hukuki Güvensizlik
Çözüm: Yabancı yatırımcılar, mümkün olduğunca sözleşmelerine uluslararası tahkim şartı koymalıdır.
4. Yatırım Teşviklerinden Yararlanma
Çözüm: Yemen hükümetinin yabancı yatırımcılara sunduğu sınırlı da olsa teşviklerden faydalanılmalıdır.
Karşılaştırmalı Hukuk Perspektifi
-
Türkiye: Yabancı yatırımcıya ulusal yatırımcı ile eşit muamele ilkesi tanınmıştır.
-
Birleşik Arap Emirlikleri: Vergi avantajları ve serbest bölgeler ile yabancı yatırımcı çekmektedir.
-
Yemen: Vergi oranları yüksek, gümrük vergileri ağır ve yabancılar için hukuki güvenceler zayıftır.
Sonuç
Yemen’de yabancıların ticari faaliyetleri ciddi vergi yükleri ve hukuki engellerle karşı karşıyadır. Vergi oranları yüksek, gümrük vergileri ağır ve stratejik sektörlere giriş sınırlıdır. Kurgusal olayda görüldüğü üzere, A gibi bir yabancı yatırımcı için Yemen’de ticaret yapmak maliyetli ve riskli bir süreçtir.
Buna rağmen doğru hukuki danışmanlık, yerel ortaklıklar ve uluslararası sözleşmelerle riskler azaltılabilir. Yemen, jeopolitik konumu nedeniyle potansiyel sunan bir pazar olsa da, yatırımcıların hukuki altyapıyı iyi analiz etmeden giriş yapmaması gerekir.
About Post Author
