Yemen’de İltica Başvurusu Nasıl Yapılır ve Mültecilere Hangi Haklar Tanınır?
Giriş
Son yıllarda Yemen, hem siyasi istikrarsızlık hem de iç savaş nedeniyle göç, iltica ve mülteci sorunlarının merkezinde yer alan bir ülke haline gelmiştir. Yemen’e iltica etmek isteyen yabancıların başvurabilecekleri hukuki yollar ve elde edebilecekleri haklar ulusal mevzuatın yanı sıra, Yemen’in taraf olduğu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde şekillenmektedir. Özellikle Afrika Boynuzu’ndan ve Orta Doğu’daki komşu ülkelerden Yemen’e yoğun göç yaşanması, ülkenin mülteci hukukunu daha da önemli hale getirmiştir.
Yemen’de İltica Başvuru Süreci
Yemen, 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’ne taraf bir devlettir. Bu nedenle, ülkeye iltica başvurusu yapmak isteyen yabancılar öncelikle Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK/UNHCR) ile temas kurmak zorundadır.
-
Başvurunun Alınması
-
İltica talebinde bulunan yabancı, Yemen’deki BMMYK ofisine veya Yemen İçişleri Bakanlığı’na bağlı göçmenlik birimlerine başvurur.
-
Başvuru sırasında kimlik belgeleri, seyahat evrakları ve gerekçeler sunulur.
-
-
Mülakat Süreci
-
Başvuru sahibinin ülkesinden neden kaçtığı, hangi risklerle karşı karşıya olduğu detaylı şekilde sorgulanır.
-
Siyasi görüş, dini inanç, etnik kimlik, cinsel yönelim veya silahlı çatışmadan kaynaklanan yaşam riski en önemli başvuru gerekçeleri arasında yer alır.
-
-
Geçici Koruma Belgesi
-
Başvurunun değerlendirilmesi süresince başvuru sahibine geçici oturma izni veya “koruma kartı” verilir. Bu belge, kişinin ülkede yasal olarak kalmasını sağlar.
-
-
Karar Aşaması
-
UNHCR’nin tavsiyesi ve Yemen devletinin değerlendirmesi sonucunda kişiye mülteci statüsü verilebilir veya başvuru reddedilebilir.
-
Reddedilen kişiler için idari itiraz ve yeniden başvuru imkânı bulunmaktadır.
-
Yemen’de Mültecilere Tanınan Haklar
1. Oturma Hakkı
Mülteci statüsü tanınan yabancılar, Yemen’de yasal olarak oturma hakkı elde ederler. Bu, sınır dışı edilmelerine karşı önemli bir koruma sağlar.
2. Çalışma Hakkı
Yemen mevzuatı, mültecilerin bazı sektörlerde çalışmasına izin vermektedir. Ancak pratikte iş piyasasına erişimde kısıtlamalar ve bürokratik engeller bulunmaktadır.
3. Eğitim Hakkı
Mülteci çocukların Yemen’deki devlet okullarında ücretsiz eğitim görme hakları vardır. Fakat dil, ekonomik sıkıntılar ve kapasite sorunları bu hakkın kullanımını zorlaştırmaktadır.
4. Sağlık Hizmetlerine Erişim
Mülteciler, acil sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilir. Bunun dışında kalan hizmetlerde uluslararası yardım kuruluşlarının desteği önemlidir.
5. Yargısal Koruma
Yemen, mültecilerin adil yargılanma hakkına sahip olduğunu kabul eder. Ayrıca geri gönderme yasağı (non-refoulement) ilkesi gereği, kişilerin hayatlarının tehlikede olacağı ülkelere zorla gönderilmeleri yasaktır.
Geçici Koruma ile Mülteci Statüsü Arasındaki Farklar
-
Mülteci Statüsü: Kişiye uzun süreli oturma hakkı, çalışma izni ve temel haklara erişim imkânı tanır.
-
Geçici Koruma: Kriz ve çatışma durumlarında toplu şekilde uygulanan, kısa süreli ve sınırlı haklar sağlayan bir mekanizmadır.
Yemen’de özellikle Somali, Etiyopya ve Eritre’den gelen göçmenlere çoğu zaman geçici koruma sağlanmaktadır.
Kurgusal Örnek Olay
A isimli kişi, Eritre’den Yemen’e deniz yoluyla gelmiştir. Eritre’de siyasi görüşleri nedeniyle baskı gören A, Yemen’e ulaşır ulaşmaz Aden’deki BMMYK ofisine başvurur. A, mülakat sırasında siyasi faaliyetleri nedeniyle sürekli gözaltına alındığını, işkence gördüğünü ve zorla asker yapılmak istendiğini anlatır.
BMMYK, A’nın başvurusunu kabul ederek ona mülteci statüsü verilmesini tavsiye eder. Yemen İçişleri Bakanlığı da bu tavsiyeyi dikkate alarak A’ya mülteci kimliği düzenler. Böylece A:
-
Yemen’de yasal olarak oturma hakkı kazanır,
-
Bir sivil toplum kuruluşu aracılığıyla iş bulur,
-
Çocuğunu yerel bir okula kayıt ettirir.
Bu örnek, Yemen’de iltica başvurularının bireyler için nasıl bir koruma sağladığını somut biçimde göstermektedir.
Sonuç
Yemen’de iltica başvurusunda bulunmak, uluslararası hukuk ve Yemen iç hukukunun birlikte işlediği karmaşık bir süreçtir. Mülteci statüsü alan yabancılar temel hak ve özgürlüklerden yararlanırken, geçici koruma altındakiler daha sınırlı imkanlara sahiptir. Yemen’in coğrafi konumu ve mevcut kriz ortamı, mülteci hukukunun uygulanmasını zorlaştırsa da, BMMYK ve uluslararası kuruluşların desteği bu sürecin en önemli güvencesidir.
About Post Author
