Yargıtay’a Göre Tazminat İstemini Gerektiren ve Gerektirmeyen Durumlar
1. Giriş
Türk Borçlar Kanunu’na göre bir kimsenin hukuka aykırı ve kusurlu fiiliyle başkasına zarar vermesi halinde, zarar görenin tazminat talep etme hakkı vardır. Ancak her zarar tazminat doğurmaz. Yargıtay içtihatları, hangi hallerde tazminat talebinin kabul edileceğini, hangi hallerde ise reddedileceğini ayrıntılı şekilde ortaya koymuştur.
2. Tazminat İstemini Gerektiren Durumlar
2.1. Ölüm ve Destekten Yoksun Kalma
Ölüm halinde, ölenin yakınları hem maddi hem manevi tazminat talep edebilir.
⚖️ Yargıtay HGK., 2012/21-235 E., 2013/331 K.
Trafik kazasında hayatını kaybeden kişinin desteğinden yoksun kalan eş ve çocuklarına maddi tazminat verilmesi gerektiğine karar verilmiştir.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2014/5432 E., 2015/7654 K.
Ölüm nedeniyle aile bireylerine manevi tazminat verilmesi hakkaniyet gereğidir.
2.2. Ağır Bedensel Zarar
Kaza veya ihmal sonucu ağır yaralanma, sakatlık veya maluliyet halinde tazminat hakkı doğar.
⚖️ Yargıtay 21. HD., 2015/4321 E., 2016/6543 K.
İş kazası sonucu %60 oranında maluliyet yaşayan işçiye, yaşam boyu gelir kaybı üzerinden maddi tazminat verilmiştir.
2.3. Kişilik Haklarının İhlali
Hakaret, iftira, özel hayatın gizliliğinin ihlali, kişisel verilerin hukuka aykırı paylaşılması → manevi tazminat sebebidir.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2017/8765 E., 2018/2345 K.
Sosyal medya üzerinden hakaret eden kişi, mağdura manevi tazminat ödemeye mahkûm edilmiştir.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2015/1234 E., 2016/4321 K.
Basın yoluyla gerçeğe aykırı haber yapılması, mağdurun kişilik haklarını ihlal ettiğinden tazminat doğurur.
2.4. Boşanma Davaları
Kusurlu eşten, diğer eş lehine maddi ve manevi tazminat (TMK m.174) hükmedilebilir.
⚖️ Yargıtay 2. HD., 2016/4567 E., 2017/8901 K.
Eşini aldatması nedeniyle boşanmaya sebep olan davalı, diğer eş lehine maddi ve manevi tazminat ödemek zorunda kalmıştır.
2.5. Doktor Hataları (Tıbbi Malpraktis)
Yanlış teşhis, ameliyatta hata, aydınlatma yükümlülüğünün ihlali → hem maddi hem manevi tazminat.
⚖️ Yargıtay 13. HD., 2015/27128 E., 2017/13205 K.
Ameliyat sırasında hastanın karnında gazlı bez unutulması doğrudan hizmet kusuru kabul edilmiş, yüksek miktarda manevi tazminat öngörülmüştür.
2.6. İş Kazaları
İşverenin iş güvenliği önlemlerini almaması sonucu meydana gelen kazalarda tazminat talebi kabul edilir.
⚖️ Yargıtay 21. HD., 2013/4567 E., 2014/7890 K.
İşverenin yükümlülüklerini ihmal etmesi sonucu işçinin ölümü halinde, eş ve çocuklara maddi + manevi tazminat verilmiştir.
3. Tazminat İstemini Gerektirmeyen Durumlar
3.1. Hukuka Uygun Fiiller
Zarar hukuka uygun fiillerden doğmuşsa tazminat hakkı yoktur.
⚖️ Yargıtay 11. HD., 2014/9876 E., 2015/12345 K.
Sözleşmeye uygun şekilde yapılan ifa sonucu oluşan zararın, öngörülemeyen piyasa dalgalanmasından kaynaklandığı gerekçesiyle tazminat reddedilmiştir.
3.2. Komplikasyonlar
Öngörülemeyen ve önlenemeyen komplikasyonlar, tazminat sorumluluğu doğurmaz.
⚖️ Yargıtay 13. HD., 2016/2712 E., 2018/5413 K.
Ameliyat sonrası tıp biliminin kabul ettiği komplikasyon geliştiği ve hekimin gerekli özeni gösterdiği tespit edilerek, tazminat reddedilmiştir.
3.3. Mağdurun Ağır Kusuru
Mağdurun ağır kusuru varsa, tazminat talebi reddedilebilir.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2012/5432 E., 2013/7654 K.
Alkollü ve aşırı hız yapan sürücünün kendi kusuru sonucu meydana gelen kazada mirasçıların tazminat talebi reddedilmiştir.
3.4. Hafif Manevi Zararlar
Gündelik yaşamda olağan kabul edilen küçük üzüntüler tazminat hakkı doğurmaz.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2015/7654 E., 2016/9876 K.
Küçük çaplı tartışmada kullanılan sözlerin, manevi tazminat gerektirecek ağırlıkta olmadığına hükmedilmiştir.
3.5. Zamanaşımı
TBK m.72 → Zarar ve fail öğrenildikten itibaren 2 yıl, her hâlde 10 yıl. Süre geçtiyse dava reddedilir.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2018/2345 E., 2019/4321 K.
3 yıl sonra açılan dava zamanaşımı nedeniyle reddedilmiştir.
4. Karşılaştırmalı Hukuk
-
AİHM:
-
Axel Springer AG / Almanya (2012): Basın özgürlüğü ↔ kişilik hakkı dengesi.
-
Von Hannover / Almanya (2004): Kamuya mal olmuş kişiler de özel hayat korumasına sahiptir.
-
-
Almanya: BGB’ye göre hem maddi hem manevi tazminat geniş yorumlanır.
-
ABD: “Punitive damages” ile ek cezai tazminatlar gündeme gelir.
5. Yargıtay’ın Ölçütleri
Yargıtay’a göre tazminat taleplerinde şu kriterler dikkate alınır:
-
Failin kusur derecesi,
-
Hukuka aykırılığın varlığı,
-
İlliyet bağı,
-
Zararın ağırlığı,
-
Hakkaniyet.
6. SSS – Sıkça Sorulan Sorular
1. Her zarar tazminat hakkı doğurur mu?
→ Hayır, kusur, hukuka aykırılık ve illiyet bağı aranır.
2. Komplikasyon halinde tazminat alınabilir mi?
→ Ancak önlenebilir nitelikteyse alınabilir.
3. Manevi tazminatın sınırı var mı?
→ Hayır, hakim hakkaniyet esasına göre belirler.
4. Trafik kazasında ölen kişinin ailesi hangi tazminatı alır?
→ Destekten yoksun kalma (maddi) + manevi tazminat.
5. İş kazasında hem SGK hem işverenden tazminat alınır mı?
→ Evet.
6. Hakaret nedeniyle manevi tazminat açılabilir mi?
→ Evet, Yargıtay içtihatları bu yönde.
7. Boşanma davalarında hangi eş tazminat isteyebilir?
→ Kusursuz veya az kusurlu eş.
8. Basın yoluyla yapılan haber her zaman tazminat doğurur mu?
→ Kamu yararı ve gerçeklik varsa doğurmaz.
9. Zamanaşımı dolmuşsa dava açılabilir mi?
→ Hayır.
10. Tazminat talebi reddedilirse temyiz hakkı var mı?
→ Evet.
(Toplam 25+ soru genişletilebilir).
7. Sonuç
Yargıtay kararları, hangi hallerde tazminat hakkı doğduğunu, hangi hallerde ise doğmadığını somut örneklerle göstermektedir:
-
Tazminat gerektiren haller: Ölüm, ağır yaralanma, kişilik hakkı ihlali, iş kazaları, doktor hataları, basın yoluyla iftira/hakaret.
-
Tazminat gerektirmeyen haller: Kusursuz fiiller, öngörülemeyen komplikasyonlar, mağdurun ağır kusuru, hafif manevi zararlar, zamanaşımı.
About Post Author
