Yapay Zekâ Destekli Reklamcılık ve KVKK İhlalleri: Türkiye’de Hukuki Perspektif

1. Giriş

Günümüzde yapay zekâ (Yapay Zekâ) teknolojilerinin reklamcılıkta kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Kişiselleştirilmiş reklamlar, hedef kitle analizi, kullanıcı davranışlarının tahmini gibi pek çok alanda yapay zekâ çözümleri işletmeler için stratejik bir avantaj sağlamaktadır. Ancak bu durum, özellikle kişisel verilerin işlenmesi ve korunması bağlamında, Türkiye’nin temel veri koruma yasası olan Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK)açısından önemli hukuki riskleri beraberinde getirmektedir.

2. Yapay Zekâ ve Kişisel Veri İşleme

Yapay zekâ destekli reklamcılık sistemleri, kullanıcıların;

• Demografik bilgileri,

• İnternet davranışları,

• Konum verileri,

• Alışkanlık ve tercihlerine ilişkin verileri

toplayarak analiz etmekte ve bu veriler ışığında hedefli reklamlar sunmaktadır. Bu süreçler KVKK’nın kişisel veri işleme şartlarına tabi olup;

• Veri minimizasyonu,

• Açık rıza alınması,

• Veri güvenliği önlemlerinin uygulanması,

• Amaç bildirimi ve sınırlılığı

gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi zorunludur.

3. KVKK İhlallerine Yol Açabilecek Riskler

Yapay zekâ destekli reklamcılıkta öne çıkan başlıca KVKK ihlalleri şunlardır:

• Rıza olmaksızın veri işlenmesi: Kullanıcılardan açık ve bilgilendirilmiş onay alınmadan kişisel verilerin toplanması ve işlenmesi.

• Veri minimizasyonuna uyulmaması: İhtiyaç duyulanın ötesinde gereksiz veri toplanması.

• Veri güvenliği zaafları: Siber saldırılar veya iç kontrol eksikliği nedeniyle veri sızıntıları ve ihlaller.

• Profil oluşturma ve otomatik karar verme: Yapay zekâ algoritmalarının kullanılmasıyla kişilerin ekonomik durumları, sağlık veya kişisel tercihleri gibi hassas veriler üzerinden karar verilmesi ve bu konuda bilgilendirmenin yapılmaması.

• Amaç dışı veri kullanımı: Toplanan verilerin sadece reklam amaçlı değil, başka ticari faaliyetlerde kullanılması.

4. Yasal Mevzuat ve Yaptırımlar

KVKK’nın 5, 6 ve 11. maddeleri kişisel veri işleme koşullarını belirlemekte, 12-15. maddeleri ise veri sahibinin haklarını düzenlemektedir. Yapay zekâ destekli reklam faaliyetlerinde;

• Açık rıza alınmadan veri işlenmesi halinde, kişisel veri sahibinin şikayeti üzerine Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK Kurumu) idari para cezaları ve idari yaptırımlar uygulayabilir.

• Veri güvenliğinin sağlanmaması, ilgili kişilerin maddi ve manevi zararlarına yol açabilir ve tazminat davalarına neden olabilir.

• Otomatik karar verme ve profil oluşturma süreçlerinde şeffaflık sağlanmaması, bireylerin KVKK kapsamında başvuru haklarının ihlal edilmesi anlamına gelir.

5. Uyum Stratejileri ve Tavsiyeler

Yapay zekâ destekli reklamcılık yapan kurumların;

• KVKK kapsamındaki aydınlatma metinlerini ve rıza beyanlarını güncel tutmaları,

• Veri işleme amaçlarını net şekilde tanımlamaları ve sadece gerekli verileri işlemeleri,

• Veri güvenliği için teknik ve idari tedbirler almaları,

• Otomatik karar verme süreçlerini açık ve şeffaf hale getirmeleri,

• Düzenli iç denetim ve uyum eğitimleri organize etmeleri,

uygulamada risklerin azaltılması açısından kritik önem taşımaktadır.

6. Sonuç

Yapay zekâ destekli reklamcılık, Türkiye’de dijital pazarlamanın geleceğinde önemli bir yer tutarken, KVKK uyumu olmadan bu teknolojilerin kullanımı hem ciddi hukuki riskler doğurmakta hem de itibar kaybına neden olmaktadır. Reklamcılar ve işletmeler, kişisel veri koruma mevzuatına tam uyum sağlayarak teknolojinin avantajlarını yasal sınırlar içinde etkin şekilde değerlendirmelidir.