Yabancı Uyruklu Sporcuların Türkiye’de Çalışma İzinleri ve Oturum Hakları
1. Giriş
Türkiye, son yıllarda hem profesyonel hem de amatör spor dallarında dünya çapında önemli bir cazibe merkezi hâline gelmiştir. Özellikle futbol, basketbol, voleybol gibi popüler branşlarda yabancı sporcuların Türk kulüplerinde oynama oranı hızla artmaktadır. Bu durum, yabancı uyruklu sporcuların Türkiye’de çalışma izni ve oturum hakları konusunu hukuki açıdan önemli bir gündem maddesi hâline getirmiştir.
Yabancı sporcuların Türkiye’de faaliyet gösterebilmeleri için yabancıların çalışma izinlerine ve oturma izinlerine ilişkin yasal mevzuata uygun hareket etmeleri gerekmektedir. Bu makalede, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, ilgili yönetmelikler ve federasyon talimatları çerçevesinde yabancı uyruklu sporcuların Türkiye’deki çalışma ve ikamet hakları ayrıntılı olarak incelenecektir. Ayrıca, uygulamada karşılaşılan sorunlara ve çözüm önerilerine de yer verilecektir.
2. Hukuki Dayanaklar
2.1. Uluslararası İşgücü Kanunu (6735 sayılı Kanun)
Yabancı sporcuların Türkiye’de profesyonel olarak faaliyet gösterebilmeleri için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni almaları zorunludur. Kanunun 6. maddesi, Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların çalışma izni alma esaslarını düzenlemektedir. Sporcular, bu kanun kapsamında “özel nitelikli yabancılar” arasında değerlendirilir.
2.2. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (6458 sayılı Kanun)
Çalışma izni alınması, aynı zamanda ikamet izni yerine geçen bir belge niteliği taşır. 6458 sayılı Kanun’un 27. maddesi uyarınca, çalışma iznine sahip yabancı sporcular ayrıca ikamet izni almak zorunda değildir. Ancak aile fertleri için ayrıca ikamet izni alınması gerekir.
2.3. Spor Federasyonları Talimatları
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) ve Türkiye Basketbol Federasyonu gibi federasyonlar, yabancı sporcu transferlerinde kontenjan ve lisans düzenlemeleri getirmiştir. Bu düzenlemeler, spor kulüplerinin yabancı sporcuları transfer ederken çalışma izinlerinin alınmasını zorunlu kılar.
3. Yabancı Sporcular İçin Çalışma İzni Süreci
3.1. Başvuru Yetkisi
Çalışma izni başvurusu, çoğu durumda sporcu adına kulüp tarafından yapılır. Kulüp, sporcu ile imzalanan sözleşmeyi, federasyon onaylarını ve diğer belgeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunar.
3.2. Gerekli Belgeler
-
Kulüp ve sporcu arasında imzalanan profesyonel sporcu sözleşmesi,
-
Federasyon lisans ve onay belgeleri,
-
Sporcuya ait pasaport ve biyometrik fotoğraf,
-
Sağlık sigortası poliçesi,
-
Kulüp tarafından düzenlenmiş çalışma izin başvuru formu.
3.3. Çalışma İzninin Süresi
Çalışma izinleri genellikle sözleşme süresiyle sınırlı verilir. Örneğin, bir futbolcu kulübüyle 2 yıllık sözleşme yapmışsa çalışma izni de 2 yıl olarak düzenlenir. Sözleşmenin uzatılması halinde çalışma izninin de yenilenmesi gerekir.
3.4. Harç ve Ücretler
Yabancı sporcuların çalışma izinleri için belirli bir harç ödenir. Bu harç, genel yabancı işçilere kıyasla daha yüksek olabilir. Ayrıca kulüpler, bu izinlerle ilgili mali sorumlulukları üstlenir.
4. Oturum Hakları
4.1. Çalışma İzninin İkamet İzni Yerine Geçmesi
Çalışma izni belgesi, 6458 sayılı Kanun gereği ikamet izni yerine geçen bir belgedir. Dolayısıyla, çalışma izni olan bir sporcu ayrıca oturma izni almak zorunda değildir.
4.2. Aile İkamet İzni
Yabancı sporcunun eşi ve çocukları Türkiye’de ikamet etmek istiyorsa, aile ikamet izni başvurusu yapılması gerekir. Bu başvurular, İl Göç İdaresi Müdürlükleri üzerinden yürütülür.
4.3. Uzun Dönem İkamet
Türkiye’de 8 yıl kesintisiz ikamet eden yabancılar uzun dönem ikamet iznine başvurabilir. Ancak sporcuların kariyerleri genellikle kısa süreli kontratlarla sınırlı olduğu için bu hak nadiren kullanılır.
5. Vergilendirme ve Sosyal Güvenlik
Yabancı sporcuların Türkiye’de elde ettikleri gelirler Türk Vergi Kanunları’na tabidir. Spor kulüpleri, sporcuların ücretlerinden gelir vergisi kesintisi yapar. Ayrıca, çalışma iznine sahip sporcular için sosyal güvenlik primleri de ödenir. Bazı durumlarda, Türkiye’nin diğer ülkelerle yaptığı çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları devreye girebilir.
6. İstisnalar ve Muafiyetler
-
Amatör Sporcular: Amatör olarak faaliyet gösteren yabancı sporcular genellikle çalışma izni almak zorunda değildir. Ancak, federasyon kuralları bu durumu belirleyebilir.
-
Milli Takım Transferleri: Türkiye’de düzenlenen uluslararası spor organizasyonlarına katılmak için gelen yabancı sporcular, kısa süreli istisnai çalışma hakkına sahiptir.
-
Geçici Görev: Uluslararası turnuva veya müsabaka için gelen sporcular, belirli süreli vize muafiyetlerinden yararlanabilir.
7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
7.1. Bürokratik Engeller
Çalışma izin süreçleri, özellikle kulüpler için yoğun belge trafiği yaratmaktadır. Bu durum, transfer dönemlerinde zaman baskısı oluşturur.
7.2. Federasyon Kontenjanları
Bazı branşlarda, federasyonların belirlediği yabancı sporcu kontenjanları nedeniyle, çalışma izni alınmış olsa dahi sporcunun lisansı çıkarılamayabilir.
7.3. Sözleşme Uyuşmazlıkları
Sporcular ile kulüpler arasında yaşanan sözleşme fesihleri, çalışma izninin de sona ermesine yol açar. Bu durum, sporcunun oturum hakkını da doğrudan etkiler.
8. Yargıtay ve Tahkim Kurulu Kararları
-
Yargıtay kararı, yabancı sporcuların da Türk iş mevzuatı kapsamında işçi sayıldığını ve sözleşme fesihlerinde İş Kanunu hükümlerinin uygulanacağını belirtmiştir.
-
TFF Tahkim Kurulu kararları, yabancı sporcuların lisans işlemlerinde kulüplerin yükümlülüklerini ayrıntılı olarak düzenlemektedir.
9. Çözüm Önerileri
-
Dijital Başvuru Platformu: Çalışma ve oturum izinlerinin daha hızlı sonuçlandırılması için dijital sistemler geliştirilebilir.
-
Federasyon-Devlet İşbirliği: Spor federasyonları ve devlet kurumları arasında tek durak ofis sistemi kurulabilir.
-
Vergisel Teşvikler: Kulüplerin yabancı sporcu istihdamında vergi teşvikleri sağlanarak kayıt dışı uygulamalar önlenebilir.
-
Sözleşme Standartları: Sporcular ve kulüpler için örnek sözleşme tipleri oluşturularak hukuki uyuşmazlıklar azaltılabilir.
10. Sonuç
Yabancı uyruklu sporcuların Türkiye’de çalışma ve oturum hakları, hem uluslararası spor ilişkileri hem de Türk iş hukuku açısından özel bir düzenleme alanıdır. Çalışma izinleri ve ikamet izinleri, yasal mevzuatın yanı sıra federasyon talimatları ve spor kulüplerinin yükümlülükleriyle iç içe geçmiştir. Türkiye’nin uluslararası spor arenasındaki rekabet gücünü artırabilmesi için, bu izin süreçlerinin daha şeffaf, hızlı ve etkin şekilde düzenlenmesi önem arz etmektedir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
