Yabancı Ülkede Yargılama Yapılmasında TCK m. 13 Suçları ve Hukuki Boyut

Giriş

Uluslararası ceza hukuku, devletlerin yalnızca kendi sınırları içinde işlenen suçlarla değil, sınır ötesi suçlarla da mücadele etmesini zorunlu kılmaktadır. Özellikle uluslararası suçlar, devletlerin egemenlik yetkisini aşan bir boyuta sahiptir. Türk Ceza Kanunu (TCK) da bu bağlamda bazı düzenlemeler yapmış, m. 13 hükmüyle yabancı ülkede işlenen belirli suçların Türkiye’de yargılanabileceğini kabul etmiştir.

Bu makalede, TCK m. 13 kapsamında yabancı ülkede işlenen suçlarda yargılama yapılmasının hukuki boyutu, yasal dayanakları, uygulama şartları, Yargıtay kararları, uluslararası hukuk perspektifi ve eleştirilerle birlikte ayrıntılı olarak incelenecektir.

1. TCK m. 13’ün Kapsamı

TCK m. 13:
“Türkiye dışında işlenen aşağıdaki suçlardan dolayı, failin Türk vatandaşı veya yabancı olmasına bakılmaksızın Türk kanunlarına göre yargılama yapılır.”

Bu suçlar şunlardır:

İnsana karşı işlenen suçlar (soykırım, insanlığa karşı suçlar),
Devletin güvenliğine karşı suçlar,
Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti,
Para ve kıymetli evrak sahteciliği,
Fuhuş ve çocukların cinsel istismarı,
Deniz, hava ve demiryolu ulaşım araçlarının kaçırılması,
Milletlerarası ceza yargılamasına konu olan suçlar.

Bu düzenleme, evrensellik ilkesinin Türk hukukundaki yansımasıdır.

2. Hukuki Dayanak

2.1. Anayasa

Anayasa m. 38/1: “Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz.”
Bu maddeyle, Türk Ceza Kanunu’nun kapsamı uluslararası suçları da içine alacak şekilde genişletilmiştir.

2.2. Türk Ceza Kanunu

TCK m. 11-12: Genel olarak Türkiye’de işlenen suçları düzenler.
TCK m. 13: Türkiye dışında işlenen belirli suçların Türkiye’de yargılanmasını öngörür.

2.3. Uluslararası Sözleşmeler

Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler (BM Sözleşmeleri, Avrupa Konseyi Sözleşmeleri vb.) bu suçların evrensel niteliğini kabul etmektedir.

3. Yargılama Şartları

TCK m. 13 suçları bakımından Türkiye’de yargılama yapılabilmesi için:

Suçun Türkiye dışında işlenmiş olması gerekir.
Failin Türk vatandaşı veya yabancı olması fark etmez.
Suçun uluslararası niteliğe sahip olması gerekir.
Çoğu zaman Adalet Bakanı’nın kovuşturma izni aranır (örneğin TCK m. 12/4).

4. Uygulama Örnekleri

Uyuşturucu Kaçakçılığı: Yabancı ülkede yakalanan bir Türk vatandaşının, Türkiye’de de aynı fiil nedeniyle yargılanması mümkündür.
Çocukların Cinsel İstismarı: Türk vatandaşı bir failin yurt dışında bu suçu işlemesi halinde Türkiye’de yargılama yapılır.
Terör Suçları: Türkiye dışında işlenen ve Türk devletine karşı gerçekleştirilen terör eylemleri TCK m. 13 kapsamında yargılanabilir.
Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar: Uluslararası ceza mahkemelerinin yargı yetkisi dışında kalan hallerde Türkiye kendi yargısını kullanabilir.

5. Yargıtay Kararları

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2015/2324 E., 2016/3892 K.: “TCK m. 13’te sayılan suçlar bakımından failin vatandaşlığına bakılmaksızın Türkiye’de yargılama yapılır.”
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2010/9-142 E., 2010/176 K.: “Yabancı ülkede işlenen uyuşturucu suçları, Türkiye’de de yargılamaya konu olabilir.”

Bu içtihatlar, evrensellik ilkesinin Yargıtay tarafından da benimsendiğini göstermektedir.

6. Uluslararası Hukuk Boyutu

Evrensellik İlkesi: Soykırım, insanlığa karşı suçlar, işkence gibi suçlarda, fail nerede olursa olsun her devlet yargılama yapabilir.
Çifte Suçluluk İlkesi: Bazı durumlarda, fiilin hem işlendiği ülkede hem Türkiye’de suç sayılması aranır.
Ne bis in idem İlkesi: Fail aynı fiilden dolayı hem yabancı ülkede hem Türkiye’de yargılanamaz.

7. İnsan Hakları Perspektifi

Yabancı ülkede işlenen suçların Türkiye’de yargılanması insan hakları bakımından bazı sorunlara yol açabilir:

Failin adil yargılanma hakkı,
Çifte yargılanma yasağı,
İşkence yasağı ve iade süreçleri.

Ancak AİHM içtihatları, evrensel nitelikli suçlarda devletlerin yargılama yapmasının meşru olduğunu kabul etmektedir.

8. Eleştiriler

Egemenlik Sorunu: Başka bir ülkede işlenen suç için Türkiye’de yargılama yapılması, o ülkenin egemenliğine müdahale gibi algılanabilir.
Çifte Yargılama Riski: Fail, hem suçun işlendiği ülkede hem Türkiye’de yargılanabilir.
Siyasi Kullanım Riski: Bu hükmün siyasi amaçlarla kullanılabileceği eleştirisi yapılmaktadır.

9. Günlük Hayata Yansımalar

Yurtdışında suç işleyen Türk vatandaşları, Türkiye’ye döndüklerinde yeniden yargılanabilirler.
Özellikle uyuşturucu, sahtecilik ve çocuk istismarı suçlarında uygulama alanı geniştir.
Bu düzenleme, uluslararası işbirliğini ve Türkiye’nin suçla mücadelede etkinliğini artırmaktadır.

Sonuç

TCK m. 13, yabancı ülkede işlenen ve uluslararası nitelik taşıyan bazı suçların Türkiye’de yargılanmasına olanak tanımaktadır. Bu hüküm, evrensellik ilkesinin Türk hukukundaki yansımasıdır.

Yargıtay kararları, bu hükmün katı şekilde uygulanması gerektiğini vurgulamaktadır. Uluslararası hukuk da devletlere bu tür suçlarda yargılama yetkisi tanımaktadır. Ancak, uygulamada egemenlik çatışmaları, çifte yargılama riski ve insan hakları boyutları gözetilmelidir.

Sonuç olarak; TCK m. 13 suçları, Türkiye’nin uluslararası suçlarla mücadelede aktif rol almasını sağlayan önemli bir mekanizmadır. Bu mekanizmanın adil yargılanma ilkesi ve insan hakları standartlarıyla uyumlu şekilde uygulanması, hukuk devleti açısından zorunludur.

Single Blog Title