Yabancı Ülkede Türk Vatandaşı Tarafından İşlenen Suçun Az Süreli Hapis Cezasını Gerektirmesi Halinde Türkiye’de Yargılama ve Şartları
1. Yabancı Ülkede Suç İşlenmesi ve Vatandaşlık Bağı
Türk Ceza Kanunu’nda “yer bakımından uygulama” ilkesinde temel olarak ülkesellik ilkesi benimsenmiştir. Bu ilkeye göre kural olarak suç, Türkiye sınırları içinde işlendiği takdirde Türk hukukuna tabidir. Ancak vatandaşlık bağı nedeniyle kişisellik ilkesi de kabul edilmiştir.
Kişisellik ilkesi, Türk vatandaşlarının yurt dışında işlediği bazı suçların da Türkiye’de yargılanmasını mümkün kılar. Bununla birlikte, her suç için otomatik olarak Türkiye’de yargılama söz konusu değildir; belirli koşulların oluşması gerekir.
2. Türk Ceza Kanunu’ndaki Düzenleme
2.1. TCK m.11 – Vatandaşlık Bağıyla Yargılama
TCK m.11/1 uyarınca:
-
Bir Türk vatandaşı yabancı ülkede suç işlediğinde,
-
Bu suç Türkiye’de işlenseydi kanunda öngörülen cezanın alt sınırı bir yıldan az hapis cezası olmayacaksa,
-
Fail Türkiye’de bulunuyorsa,
Türkiye’de yargılama yapılabilir.
2.2. Az Süreli Hapis Cezası Durumu
Eğer işlenen suç, az süreli hapis cezası (örneğin 1 yıl veya altında hapis cezası gerektiren) bir suçsa, Türkiye’de yargılama yapılabilmesi için ek koşullar aranmaktadır:
-
Suçun mağduru Türk vatandaşı olmalı, veya
-
Türkiye’de kamu düzenini bozucu nitelikte olmalı.
Bu düzenleme ile Türkiye, kendi vatandaşının yurtdışında işlediği hafif nitelikli suçlar nedeniyle her durumda yargılama yapma yükümlülüğünden kurtulmuştur.
3. Şartlar
Yabancı ülkede Türk vatandaşı tarafından işlenen ve az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda Türkiye’de yargılama yapılabilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:
-
Fail Türk vatandaşı olmalı
-
Suç işlediği sırada veya yargılama sırasında Türk vatandaşı olması yeterlidir.
-
-
Suç yabancı ülkede işlenmiş olmalı
-
Suçun Türkiye sınırları dışında gerçekleşmesi şarttır.
-
-
Az süreli hapis cezasını gerektirmeli
-
Eğer suçun cezası Türk Ceza Kanunu’na göre 1 yıl ve altında ise, az süreli hapis kapsamındadır.
-
-
Mağdurun Türk vatandaşı olması veya kamu düzeni koşulu
-
Eğer mağdur Türk vatandaşı ise yargılama yapılabilir.
-
Mağdur yabancı ise, ancak suç Türkiye’nin kamu düzenini bozucu nitelikteyse yargılama yapılabilir.
-
-
Fail Türkiye’de bulunmalı
-
Fail Türkiye’ye geldiğinde, Türk mahkemeleri devreye girebilir. Yurt dışında bulunuyorsa, iadesi veya giriş yapması gerekir.
-
4. Ceza Muhakemesi Kanunu’na Göre Yetki
CMK m.12 gereği, yabancı ülkede işlenen suçlarda yargılama yeri Ankara ağır ceza mahkemeleridir. Ancak uygulamada failin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde de yargılama yapılabilmektedir.
5. Yargıtay Kararları
Yargıtay uygulamasında da şu hususlar vurgulanmaktadır:
-
Türk vatandaşının yabancı ülkede işlediği suç nedeniyle Türkiye’de yargılama yapılabilmesi için failin Türkiye’de bulunması zorunludur.
-
Az süreli hapis cezası gerektiren suçlarda, mağdurun Türk vatandaşı olmaması halinde yargılama yapılmaz.
-
Kamu düzenini ihlal eden nitelikte suçlar (örneğin sahtecilik, terör finansmanı) istisna olarak Türkiye’de yargılanabilir.
6. Uluslararası Hukuk Boyutu
Türkiye’nin bu alandaki yargı yetkisi, uluslararası teamül hukuku ve karşılıklılık ilkesi ile uyumludur.
-
Birçok ülke, vatandaşlarının yurtdışında işledikleri ağır suçları kendi ülkelerinde yargılamaktadır.
-
Az süreli suçlarda ise genellikle mağduriyetin vatandaşlık bağı veya kamu düzeni bağlantısı aranır.
7. Örnek Senaryolar
-
Örnek 1: Bir Türk vatandaşı Almanya’da bir Türk vatandaşını basit yaralama suçundan darp etmiştir. Bu suçun alt sınırı az süreli hapis olduğundan, mağdur Türk vatandaşı olduğundan Türkiye’de yargılama yapılabilir.
-
Örnek 2: Aynı kişi Almanya’da bir Alman vatandaşını aynı şekilde yaralamışsa, mağdur Türk olmadığı için Türkiye’de yargılama yapılmaz. Ancak olay kamu düzenini etkiler nitelikte ise istisna olabilir.
8. Değerlendirme
Bu düzenleme, Türkiye’nin ceza adaletini aşırı geniş bir alanı kapsayarak işlemez hale getirmesini önlemek amacıyla yapılmıştır. Yani:
-
Ağır suçlarda vatandaşlık bağı esas alınır ve Türkiye yargılama yapar.
-
Az süreli hapis gerektiren suçlarda ise mağdurun Türk vatandaşı olması veya suçun kamu düzenini bozması aranır.
9. Sonuç
Yabancı ülkede Türk vatandaşı tarafından işlenen suçların Türkiye’de yargılanabilmesi, suçun niteliğine ve mağdurun kimliğine bağlıdır.
-
Az süreli hapis cezası gerektiren suçlarda, mağdur Türk vatandaşı değilse kural olarak yargılama yapılmaz.
-
Fail Türkiye’de bulunuyorsa ve koşullar sağlanıyorsa, Ankara Ağır Ceza Mahkemeleri yetkilidir.
-
Bu düzenleme, hem Türk vatandaşlarının korunması, hem de uluslararası yükümlülüklere uyum amacıyla getirilmiştir.
About Post Author
