WIPO Tahkim Merkezi Nedir?
1. WIPO Tahkim Merkezi Nedir?
WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü), fikri mülkiyet haklarının uluslararası düzeyde korunmasını sağlamak amacıyla 1967 yılında kurulmuş, Birleşmiş Milletler’e bağlı bir kuruluştur. WIPO Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi ise, 1994 yılında kurulmuş olup fikri mülkiyet alanında alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri (ADR) sunar.
-
Alan adı uyuşmazlıkları (UDRP kapsamında)
-
Patent, marka, tasarım ve telif hakkı davaları
-
Lisans sözleşmeleri
-
Teknoloji transferi anlaşmazlıkları
gibi konularda tahkim, arabuluculuk ve ekspertiz hizmetleri verir.
2. WIPO Tahkim Merkezinin Temel Görevleri
WIPO Tahkim Merkezi’nin görevleri yalnızca alan adlarıyla sınırlı değildir. Öne çıkan görevleri şunlardır:
-
UDRP Uyuşmazlıkları: ICANN tarafından belirlenen domain uyuşmazlıklarının çözümü için en yetkili merkezlerden biridir.
-
Fikri Mülkiyet Tahkimi: Patent, marka, telif hakkı gibi fikri mülkiyet konularında tahkim hizmeti sağlar.
-
Arabuluculuk Hizmeti: Tarafların anlaşmazlıklarını dava sürecine gitmeden hızlıca çözmelerini sağlar.
-
Eğitim ve Farkındalık: Uluslararası şirketlere fikri mülkiyet uyuşmazlıkları konusunda rehberlik eder ve eğitim programları düzenler.
3. WIPO ve Alan Adı Uyuşmazlıkları (UDRP)
WIPO, ICANN’in belirlediği UDRP (Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy) çerçevesinde .com, .org, .net gibi genel üst seviye alan adlarına (gTLD) yönelik uyuşmazlıkları çözer.
3.1. UDRP Başvuru Şartları
WIPO’ya yapılan UDRP başvurularında şikayetçinin üç ana unsuru ispat etmesi gerekir:
-
Alan adının şikayetçinin marka veya ticaret unvanı ile aynı veya karıştırılacak kadar benzer olması.
-
Alan adı sahibi tarafından bu alan adı üzerinde meşru bir hak veya menfaat bulunmaması.
-
Alan adının kötü niyetle tescil edilmiş veya kullanılıyor olması.
3.2. WIPO UDRP Başvuru Süreci
-
Şikayet Başvurusu: Şikayetçi, WIPO’nun resmi formunu doldurarak gerekli belgelerle birlikte başvuruyu yapar.
-
Başvurunun İncelenmesi: WIPO başvurunun ön incelemesini yapar ve eksik belgeler varsa başvuru sahibinden tamamlamasını ister.
-
Alan Adı Sahibine Tebliğ: Şikayet, alan adı sahibine bildirilir ve 20 gün içerisinde savunma yapması istenir.
-
Hakem Heyeti Ataması: Tek hakem veya üç hakemden oluşan bir heyet dosyayı inceler.
-
Karar Aşaması: Genellikle 60 gün içinde karar verilir. Karar, alan adının iptali veya şikayetçiye transfer edilmesi şeklinde olabilir.
4. WIPO Tahkim Merkezinin Avantajları
-
Hızlı Çözüm: Mahkeme süreçlerine kıyasla çok kısa sürede sonuç alınır.
-
Uzman Hakemler: Alan adları, marka hukuku ve fikri mülkiyet konularında uzman hakemler davaya atanır.
-
Düşük Maliyet: Uluslararası dava süreçlerine göre daha ekonomiktir.
-
Online Süreç: Tüm başvuru ve takip işlemleri online platform üzerinden yürütülür.
-
Bağlayıcı Kararlar: WIPO’nun verdiği kararlar ICANN tarafından tanınır ve uygulanır.
5. WIPO Tahkim Ücretleri
WIPO UDRP başvurularında ücretler, alan adı sayısına ve hakem sayısına göre değişir. 2025 yılı itibarıyla:
-
Tek Hakemli Başvurular: 1-5 alan adı için yaklaşık 1.500 USD.
-
Üç Hakemli Başvurular: 1-5 alan adı için yaklaşık 4.000 USD civarındadır.
6. WIPO Tahkiminde Sık Yapılan Hatalar
-
Eksik Delil Sunumu: Marka tescil belgelerinin ve kötü niyeti gösteren kanıtların eksik olması davanın reddine yol açabilir.
-
Yanlış Hakem Seçimi: Dosya niteliğine uygun uzmanlığa sahip hakem talep edilmemesi.
-
Kötü Niyet İspatının Yetersizliği: Alan adının spekülatif amaçlarla alındığını kanıtlamayan başvurular başarısız olabilir.
-
Yanlış Merkeze Başvuru: Bazı ccTLD alan adları (ülke uzantılı domainler) UDRP kapsamında olmayabilir.
7. WIPO Tahkim Kararlarının Uygulanması
WIPO kararları ICANN tarafından uygulanır ve ilgili domainin kayıtlı olduğu registrar (kayıt kuruluşu), kararı 10 gün içinde uygular. Alan adı ya iptal edilir ya da şikayetçiye transfer edilir. Ancak, alan adı sahibi bu süre zarfında bir mahkemeye başvurarak kararı askıya alabilir.
8. WIPO Tahkim Merkezi ve Türk Hukuku
Türkiye’de .tr uzantılı alan adlarının yönetimi TRABİS tarafından yapılmaktadır. Ancak .com, .net gibi uluslararası uzantılarda WIPO, marka sahipleri için en güvenilir çözüm yoludur. Türk mahkemeleri de UDRP kararlarını destekleyici nitelikte kararlar verebilmektedir.
Örneğin, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, kötü niyetli domain tescillerinin haksız rekabet oluşturduğuna hükmederek alan adının iptaline karar verebilmektedir.
9. WIPO Tahkiminde Başarı İçin Stratejiler
-
Güçlü Delil Dosyası Hazırlama: Marka tescilleri, kullanıma dair belgeler, trafik raporları gibi somut kanıtlar sunulmalı.
-
Profesyonel Hukuki Destek: Uluslararası alan adı uyuşmazlıkları karmaşık bir süreçtir; avukat desteği sürecin başarısını artırır.
-
Doğru Hakem Talebi: Alan adının sektörüne göre uzman hakem seçimi kritik öneme sahiptir.
-
Hızlı Başvuru: Alan adı gaspına erken müdahale, davanın güçlü bir şekilde kazanılmasını sağlar.
10. Sonuç
WIPO Tahkim Merkezi, uluslararası alan adı uyuşmazlıklarının çözümünde en güvenilir ve hızlı mekanizmalardan biridir. UDRP başvuruları sayesinde kötü niyetli alan adı tescilleri önlenebilir ve markaların dijital itibarları korunur. Ancak başarılı bir WIPO başvurusu için delil, strateji ve uzman desteği kritik öneme sahiptir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
