Ulusal Vize (D Tipi) ile Almanya’ya Giriş Süreci ve Başvuru Yöntemi Nasıl İşler?

I. Giriş: Ulusal Vize Ne Anlama Gelir?

Almanya’ya 90 günden daha uzun süreyle yerleşmek, çalışmak, eğitim görmek veya aile birleşimi gerçekleştirmek isteyen üçüncü ülke vatandaşlarının ilk adımı, Ulusal Vize (D Tipi Vize) başvurusudur. Bu vize, esasen Almanya’ya uzun vadeli yerleşme niyetini ifade eden bireyler için bir ön koşul niteliği taşır ve doğrudan ikamet iznine geçişin temelidir.

D Tipi vizeler, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde uygulanan Schengen Kısa Süreli Vizeleri (C Tipi) ile karıştırılmamalıdır. C Tipi vizeler sadece turistik veya iş seyahati gibi en fazla 90 günlük konaklamalara izin verirken; D Tipi vizeler, çalışma, aile birleşimi, yüksek öğrenim, iltica dışı insani nedenler veya yatırım gibi kalıcı amaçlarla verilir.

II. Hukuki Dayanaklar ve Normatif Çerçeve

A. Almanya İç Hukuku: Aufenthaltsgesetz (AufenthG)

D Tipi vize sisteminin dayandığı temel iç hukuk düzenlemesi, Almanya Oturma Yasası’dır (Aufenthaltsgesetz – AufenthG). Özellikle aşağıdaki hükümler Ulusal Vize sürecini şekillendirir:

•  4a – Oturma İzni ile Vize Arasındaki İlişki

•  5 – Oturma izni verilmesinin genel şartları

•  6 – Vize verilmesi (Visumserteilung)

•  39 – Federal İş Ajansı’nın onayı gerektiren durumlar

D Tipi vize, bu yasanın öngördüğü çerçevede verilir; yani başvuru sahibinin daha sonra alacağı oturma izni türü neyse, vize başvuru süreci de doğrudan o statüye uygunluk üzerinden yürütülür.

B. Avrupa Birliği Mevzuatı

Almanya’nın uygulamaları aynı zamanda AB vizeler yönetmeliği (Visa Code Regulation No. 810/2009) ve Serbest Dolaşım Yönergesi (2004/38/EC) gibi AB düzenlemeleriyle de paralellik taşır. AB vatandaşı olmayan üçüncü ülke vatandaşları için D Tipi vizeler ulusal düzeyde verilmekle birlikte, Schengen bölgesi içinde belirli serbest dolaşım haklarını da beraberinde getirebilir (örneğin, ilk 90 gün içinde Schengen alanında dolaşma hakkı).

C. Uluslararası Sözleşmeler

Vize sürecinde birey hakları açısından dikkate alınması gereken başlıca belgeler şunlardır:

• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) – Aile hayatına saygı (Madde 8), ayrımcılık yasağı.

• 1951 Cenevre Sözleşmesi – Mülteci başvuruları özelinde geri gönderme yasağı (non-refoulement).

• BM Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi – Seyahat özgürlüğü ve aile bütünlüğü ilkesi.

Bu belgeler ışığında idare, vize başvurularında yalnızca teknik unsurları değil, temel hak boyutunu da gözetmek zorundadır.

III. Başvuru Prosedürü: Almanya Dış Temsilcilikleri Üzerinden Süreç

A. Yetkili Makam

Başvurular Almanya’nın Türkiye’deki dış temsilciliklerine (Ankara Büyükelçiliği, İstanbul, İzmir Konsoloslukları) yapılır. Randevu sistemi çoğunlukla iDATA üzerinden çalışmaktadır. Vize başvurusu yapacak kişinin şahsen müracaat etmesi zorunludur.

B. Gerekli Belgeler

Tüm D Tipi vize başvurularında, başvuru sahibinin planlı ikamet gerekçesini ve bu gerekçeye uygun koşulları sağladığını ispatlaması gerekir. Genel belgeler:

• Pasaport (10 yıldan eski olmamalı, vize geçerlilik süresi + 3 ay olmalı)

• D Tipi Vize Başvuru Formu (eksiksiz doldurulmuş ve imzalanmış)

• Biyometrik Fotoğraf

• Almanca veya İngilizce Niyet Mektubu

• Almanya’daki barınma durumuna ilişkin belgeler (kira kontratı, davet mektubu)

• Sağlık Sigortası Poliçesi (ikamet başlangıcını kapsayan)

• Maddi yeterlilik belgeleri:

  • Çalışma için iş sözleşmesi,

  • Eğitim için bloke hesap (11.208 €),

  • Aile birleşimi için gelir beyanı

• Gerekçeye özgü ek belgeler:

  • Aile birleşimi: Evlilik cüzdanı, A1 dil belgesi,

  • Eğitim: Kabul mektubu,

  • Yatırım: İş planı, banka dekontları,

  • Çalışma: Diploma ve denklik belgesi, BA onayı

C. İdari İnceleme Süreci

D Tipi vize başvurusu sadece dış temsilcilikte değerlendirilmez. Başvurunun ardından Almanya’daki ilgili Yabancılar Dairesi (Ausländerbehörde) sürece dâhil olur. Özellikle çalışma, aile birleşimi ve eğitim vizelerinde, başvurunun yerel otoritelerden ön onay alması beklenir.

Bu nedenle süreç 8 ila 12 hafta sürebilir. Ancak insani gerekçelerle yapılan başvurular veya kritik görevlerde çalışacak kişiler için süreç hızlandırılabilir.

IV. Almanya’ya Giriş Sonrası Süreç: Oturma İznine Dönüşüm

A. Ausländerbehörde’ye Başvuru Zorunluluğu

D Tipi vize sahibi Almanya’ya yasal olarak giriş yaptıktan sonra, ikamet ettiği bölgedeki Ausländerbehörde’ye giderek ikamet izni (Aufenthaltstitel) başvurusunda bulunmalıdır. Bu adımda kişi:

• Kira sözleşmesi (Wohnungsgeberbestätigung),

• Sağlık sigortası poliçesi,

• Almanya’daki gelir veya geçim belgeleri,

• Gerekçeye özgü belgeleri yeniden sunar.

B. Oturma İzninin Verilmesi

Oturum izni ilk etapta 1 ila 3 yıl arası süreli verilir. İkamet türüne göre çalışma hakkı da tanınır. Oturma izni, kart formatında verilir ve kişinin kimlik yerine kullanılabilir.

C. Entegrasyon Yükümlülükleri

Bazı vize türlerinde (özellikle aile birleşimi ve uzun vadeli kalışlar) kişi, entegrasyon kursuna katılmakla yükümlü olabilir. Bu kurslar BAMF tarafından düzenlenir ve başarılı tamamlanması, daha sonra kalıcı oturum (Niederlassungserlaubnis) için avantaj sağlar.

V. Reddedilme Hâli ve Yargı Yolu

Vize başvurusunun reddi hâlinde, kişiye gerekçeli ret yazısı tebliğ edilir. Ret gerekçeleri genelde:

• Geçim güvencesinin yetersizliği,

• Belgelerde eksiklik veya tutarsızlık,

• Sahtecilik şüphesi,

• Aile bağı iddiasının ikna edici olmaması,

• Almanya’daki kamu düzenini tehdit riski,

gibi sebeplerle ilgilidir. Ret kararına karşı:

• 1 ay içinde itiraz (Remonstration) yapılabilir.

• İtiraz da reddedilirse, Almanya’daki yetkili İdare Mahkemesi’nde (Verwaltungsgericht) dava açılabilir.

Bu süreçte özellikle hukuki temsil alınması, itirazın içeriğinin hukuki argümanlarla zenginleştirilmesi önem arz eder.

VI. Örnek Olay

Örnek:
A, Almanya’da mühendis olarak iş bulur ve işverenle imzaladığı sözleşmeyi vize başvurusuna ekler. Ancak başvuru, iş tanımının diplomasıyla örtüşmediği gerekçesiyle reddedilir. A, diploma denklik sürecine girer, mesleki yeterlilik belgesi temin eder, Federal İş Ajansı’nın onayını alır ve başvurusunu yeniler. Bu kez vizesi onaylanır ve Almanya’ya giriş yapar.

Bu örnek, belgelerin içeriksel uygunluğunun ne kadar belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır.

VII. Uygulamadaki Sorunlar ve Tavsiyeler

A. Randevu Bulamama Sorunu

Son yıllarda özellikle İstanbul ve Ankara’daki Alman Konsolosluklarında aylarca randevu bulunamaması, başvurucuların planlarını ciddi şekilde aksatmaktadır. Tavsiye: Başvuru amacı netleştirildikten sonra randevu sistemine erken kayıt yapılmalı, randevu alındıktan sonra belge hazırlığı sürdürülmelidir.

B. Belgelerin Uyumsuzluğu

Vize başvurularının reddine yol açan başlıca nedenlerden biri, eksik veya birbirini desteklemeyen belgelerdir. Örneğin: İş sözleşmesinde belirtilen maaş, Almanya’daki yaşam standardına göre yetersiz görülürse ret kararı çıkabilir.

C. Uzun Bekleme Süreleri

Almanya içindeki Yabancılar Dairesi’nin onay süreci zaman alabilir. Başvurunun durumu hakkında dış temsilcilikten bilgi alınamaz.

VIII. Sonuç

Ulusal vize (D Tipi) süreci, Almanya’ya uzun vadeli ikamet planlayan bireyler için ilk ve en kritik hukuki adımdır. Bu süreç, sadece vize alınmasından ibaret olmayıp, doğrudan ikamet iznine dönüşecek bir zincirin ilk halkasıdır. Dolayısıyla bu aşamadaki herhangi bir eksiklik, kişinin Almanya’ya yerleşme iradesini fiilen imkânsız kılabilir.

Bu nedenle başvuru sahiplerinin hukuki süreci eksiksiz ve belgelerle ispatlanabilir biçimde yönetmeleri, gerekirse uzman hukuki danışmanlık alarak adım atmaları önemlidir. Özellikle çalışma, eğitim ve yatırım gibi yüksek katkı sağlayan başvurular, doğru sunumla Almanya’nın göç rejimi içinde olumlu şekilde değerlendirilir.