Türkiye Namına Memuriyet veya Görev Üstlenmiş Kişinin Yabancı Ülkede Yargılanması ve Türkiye’d

Giriş: Uluslararası Görev ve Hukuki Sorumluluk

Günümüzde devletler, yalnızca kendi sınırları içinde değil, uluslararası alanda da faaliyet yürütmektedir. Diplomatik temsilciler, askeri personel, konsolosluk görevlileri, yargı veya kolluk birimlerinden görevlendirilen memurlar, Türkiye adına farklı ülkelerde görev üstlenebilirler.

Peki, bu kişilerin yabancı bir ülkede suç işledikleri iddia edildiğinde hangi hukuk uygulanır? Yabancı ülkede verilen karar Türkiye’de yeniden yargılamaya konu olur mu? İşte bu soruların cevabı Türk Ceza Kanunu’nun yer bakımından uygulama hükümlerinde saklıdır.

Hukuki Çerçeve: TCK Madde 8-9-10

TCK m. 8 → Türkiye’de işlenen suçlar, kural olarak Türk kanunlarına tabidir.
TCK m. 9 → Türkiye’de işlenen suçlar, yabancı ülkede hüküm verilse bile Türkiye’de yeniden yargılama yapılır.
TCK m. 10 → Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenen kişilerin yurt dışında işledikleri suçlardan dolayı Türkiye’de yargılanmaları düzenlenir.

Dolayısıyla, yabancı bir ülkede Türkiye adına görev yapan bir kişi suç işlediğinde, o ülke mahkemesinde yargılama yapılsa bile, Türkiye’de yeniden yargılama mümkündür.

Türkiye Namına Görev Yapan Kişiler Kimlerdir?

Diplomatik Temsilciler
- Büyükelçiler, konsoloslar, ataşeler.
Askeri Personel
- NATO veya BM görevleri kapsamında yurtdışında bulunan askerler.
Yargı ve Kolluk Mensupları
- Uluslararası soruşturmalar için görevlendirilen savcı, polis veya jandarma.
Kamu Kurumu Temsilcileri
- Devlet şirketlerinde çalışan temsilciler, teknik heyet üyeleri.

Bu kişiler “Türkiye namına görev yapan” sıfatıyla, görev bölgelerinde uluslararası ceza sorumluluğu doğurabilirler.

Yabancı Ülkede Yargılama

Yabancı ülkede görev sırasında işlenen bir suç iddiası ortaya çıktığında:

Diplomatik dokunulmazlık devreye girebilir (Viyana Sözleşmesi, 1961).
Dokunulmazlığı olmayan kamu görevlileri, görev yaptıkları ülkenin hukukuna tabi olarak yargılanabilir.
Örneğin: NATO üssünde görevli bir Türk askeri, ev sahibi ülkenin ceza kanununa göre yargılanabilir.

Ancak bu noktada Türkiye’nin egemenlik yetkisi devreye girer.

Türkiye’de Yeniden Yargılama

TCK m. 10/2 hükmü uyarınca:

“Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş kişi, yabancı ülkede işlediği suç nedeniyle orada yargılansa dahi, Türkiye’de yeniden yargılanır.”

Bu düzenleme, şu amaçlara hizmet eder:

Egemenlik İlkesi → Türkiye kendi görevli memurunun fiillerini yargılama yetkisini elinde tutar.
Kamu Düzeni ve Disiplin → Devletin namına görev yapan kişilerin davranışları Türkiye tarafından denetlenir.
Çifte Yargılama Sorunu → Yabancı ülkedeki hüküm, Türkiye’de bağlayıcı olmaz.

Ne Bis in Idem ve Eleştiriler

Ne bis in idem ilkesi: Aynı fiilden dolayı birden fazla yargılama yapılamaz.
Ancak Türk ceza hukukunda bu ilke mutlak değildir.
Türkiye’nin kendi kamu görevlisini tekrar yargılaması, egemenlik hakkı kapsamında meşru görülmektedir.

Eleştiri noktası ise şudur:
👉 Yabancı ülkede ceza alan bir kişinin Türkiye’de de ceza alması, orantısızlık ve çifte cezalandırma sonucunu doğurabilir.

Yargıtay Kararları

Yargıtay Ceza Genel Kurulu (2016/345 E., 2018/117 K.):
Türkiye namına görev yapan kamu görevlisinin yabancı ülkede aldığı cezanın, Türkiye’de yeniden yargılama yapılmasına engel olmadığını belirtmiştir.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi:
Yabancı ülkede verilen kararın, Türkiye’deki yargılamada yalnızca indirim sebebi sayılabileceğini, ama bağlayıcı olmadığını ifade etmiştir.

Uygulamada Örnek

🔹 Senaryo:
Türkiye’den bir askeri heyet, NATO tatbikatı için Almanya’ya gönderiliyor. Tatbikat sırasında bir Türk subayının yaralama suçu işlediği iddia ediliyor. Alman mahkemesi sanığı yargılıyor ve ceza veriyor.

👉 Ancak TCK m. 10 gereği, bu kişi Türkiye’ye döndüğünde aynı fiilden dolayı Türkiye’de yeniden yargılanır.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Diplomatik Dokunulmazlık: Bazı durumlarda yabancı ülkede yargılama dahi yapılamaz.
Çifte Cezalandırma Riski: Fail hem yabancı ülkede hem Türkiye’de ceza alabilir.
İnfaz Karmaşası: Hangi ülkenin verdiği cezanın infaz edileceği tartışmalıdır.
Uluslararası Hukuk İlişkisi: Türkiye’nin yabancı ülkelerle yaptığı iade ve ceza infaz anlaşmaları etkili olur.

Doktrindeki Görüşler

Savunan Görüş: Türkiye, kendi memurunu denetleme hakkına sahiptir. Yabancı mahkeme kararları Türkiye’yi bağlamaz.
Eleştirel Görüş: Ne bis in idem ilkesi ihlal edilmektedir; yabancı kararların en azından bağlayıcı sayılması gerekir.
Orta Yol Görüşü: Yabancı ülkede verilen karar, Türkiye’deki yargılamada indirim veya infazdan mahsup sebebi olmalıdır.

Sonuç

Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş kişilerin yabancı ülkede işledikleri suçlar, o ülkede yargılansa bile Türkiye’de yeniden yargılamaya tabidir.

Bu durum egemenlik hakkının korunması açısından önemlidir.
Ancak aynı fiilden dolayı iki kez yargılama yapılması, hukuki güvenlik ve adalet ilkeleri açısından tartışmalıdır.
Yargıtay uygulaması, yabancı mahkeme kararlarının yalnızca indirim sebebi olabileceğini kabul etmektedir.

Özetle: Türkiye, kamu görevlilerini kendi hukuk sistemi içinde yargılamayı bir egemenlik hakkı olarak görmekte, yabancı ülkelerdeki kararları bağlayıcı saymamaktadır.

Single Blog Title